ปฏิทินพม่า (พม่า: မြန်မာသက္ကရာဇ်, ออกเสียง: มรันมาศักราช; หรือ ကောဇာသက္ကရာဇ်, โกชาศักราช), ศักราชพม่า หรือ ศักราชเมียนมา เป็นปฏิทินจันทรคติที่นับเดือนตามวิถีการโคจรของดวงจันทร์ ส่วนปีนับตามปีดาราคติ ปฏิทินพม่าส่วนใหญ่อิงกับปฏิทินฮินดูแบบเก่าซึ่งไม่เหมือนกับระบบของอินเดีย ปฏิทินพม่ามีการนำเอาวัฏจักรเมตอนมาร่วมใช้ในการคำนวณปฏิทิน และมีการทดปฏิทินเพื่อชดเชยความคลาดเคลื่อนของวันและเดือน
ปฏิทินพม่าถูกนำมาใช้อย่างต่อเนื่องในอาณาจักรต่าง ๆ ของพม่านับตั้งแต่ถูกประดิษฐ์ขึ้น โดยสันนิษฐานว่ามีการประดิษฐ์ขึ้นในคริสต์ศักราชที่ 640 ในอาณาจักรศรีเกษตร ช่วงยุคปยู ปฏิทินพม่าได้แพร่หลายและถูกใช้เป็นทางการในอาณาจักรอื่น ๆ ของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในชื่อปฏิทินจุลศักราช เช่น ยะไข่ ล้านนา สิบสองปันนา ล้านช้าง สยาม กัมพูชา จนถึงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19
ปัจจุบันในพม่ามีการใช้เป็นปฏิทินพลเรือนแบบดั้งเดิมควบคู่ไปกับการใช้พุทธศักราช ยังมีการใช้เพื่อแสดงวันหยุดตามประเพณี เช่น ปีใหม่พม่า เทศกาลประเพณีอื่น ๆ ซึ่งส่วนใหญ่เกี่ยวข้องกับศาสนาพุทธในประเทศพม่า
มีเจ็ดวันในหนึ่งสัปดาห์ นอกจากนี้ตามธรรมเนียมมักแสดงวันของสัปดาห์ด้วยค่าตัวเลขที่กำหนดไว้ล่วงหน้าคือเลขศูนย์ถึงหก ชื่อ ตะนีนกะนเว (วันอาทิตย์) และ ตะนีนลา (วันจันทร์) มาจากภาษาพม่าโบราณ ส่วนที่เหลือมาจากภาษาสันสกฤต
ลำดับ | ชื่อ | สัทอักษรสากล | คำอธิบาย |
---|---|---|---|
0 | ซะเน စနေ | [sənè] | วันเสาร์ |
1 | ตะนีนกะนเว တနင်္ဂနွေ | [tənɪ́ɰ̃ɡənwè] | วันอาทิตย์ |
2 | ตะนีนลา တနင်္လာ | [tənɪ́ɰ̃là] | วันจันทร์ |
3 | อีนกา အင်္ဂါ | [ɪ̀ɰ̃ɡà] | วันอังคาร |
4 | โบะดะฮู่ ဗုဒ္ဓဟူး | [boʊ̯ʔdəhú] | วันพุธ |
5 | จาตะบะเด้ ကြာသပတေး | [t͡ɕàðəbədé] | วันพฤหัสบดี |
6 | เตาะจา သောကြာ | [θaʊ̯ʔt͡ɕà] | วันศุกร์ |
ในปีอธิกสุรทิน เดือน นะโยน จะมีวันอธิกวารเพิ่มที่เรียกว่า แยะลูน (ရက်လွန်) หรือ แยะงีน (ရက်ငင်) รวมมี 30 วัน ในปฏิทินยะไข่ เดือน ดะกู้ จะเพิ่มวันอธิกวารขึ้นในปีอธิกสุรทิน
ตามข้อมูลที่ปรากฏในตารางนี้ จะเห็นได้ว่า ชื่อเดือนในภาษามอญนั้นมีเค้าว่ายืมคำมาจากภาษาบาลีอยู่ไม่น้อย ส่วนชื่อเดือนในภาษาพม่านั้นเป็นชื่อภาษาพม่าแท้
พม่า | มอญ | เทียบชื่อเดือนภาษาบาลี | จำนวนวัน (ไม่ใช่ปีอธิกสุรทิน) |
---|---|---|---|
ดะกู้ တန်ခူး | Ce စဲ, /coa/ | จิตฺต | 29 |
กะโซน ကဆုန် | Pas ပသာ်, /pəsaik/ | วิสาข | 30 |
นะโยน နယုန် | Hje ဇှ်ေ, /cèh/ | เชฏฺฐ | 29 |
วาโซ ဝါဆို | Daguin ဓဂိုန်, /həkɜ̀n/ | อาสาฬฺห | 30 |
วากอง ဝါခေါင် | Sresi သ္ဍဲသဳ, /hədoa sɔe/ | สาวน | 29 |
ตอตะลี่น တော်သလင်း | Bhat ဘတ်, /phòt/ | ภทฺทปท, โปฏฺฐป | 30 |
ตะดี้นจุ သီတင်းကျွတ် | Hva ဝှ်, /wòh/ | อสฺสยุช | 29 |
ดะซองโม่น တန်ဆောင်မုန်း | Gahtuin ဂထိုန်, /kəthɒn/ | กตฺติก | 30 |
นะดอ နတ်တော် | Mreggatui မြေဂ္ဂသဵု, /pəròikkəsɒ/ | มิคสิร | 29 |
ปยาโต ပြာသို | Puh ပုဟ်, /paoh/ | ปุสฺส | 30 |
ดะโบ่-ดแว တပို့တွဲ | Ma မာ်, /màik/ | มาฆ | 29 |
ดะบ้อง တပေါင်း | Phawraguin ဖဝ်ရဂိုန်, /phɔrəkɜ̀n/ | ผคฺคุณ | 30 |
This article uses material from the Wikipedia ไทย article ปฏิทินพม่า, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). เนื้อหาอนุญาตให้เผยแพร่ภายใต้ CC BY-SA 4.0 เว้นแต่ระบุไว้เป็นอื่น Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ไทย (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.