นิลพัท (อังกฤษ: Nila, สันสกฤต: नील) เป็นบุตรพระกาฬ พระอิศวรมอบนิลพัทให้เป็นบุตรบุญธรรมของท้าวมหาชมพู เจ้าเมืองชมพู นิลพัทไม่พอใจหนุมานที่เคยลักพาตัวท้าวมหาชมพูไปเฝ้าพระราม จึงถือโอกาสเอาคืนหนุมานตอนที่กำลังขนหินถมถนนไปสู่กรุงลงกา หนุมานกับนิลพัทเลยเกิดการต่อสู้กัน สุครีพเห็นจึงเข้าไปห้าม เมื่อความทราบถึงพระรามก็กริ้วมาก เนรเทศนิลพัทให้ไปอยู่เมืองขีดขิน คอยส่งเสบียงอาหารให้แก่กองทัพ
เมื่อถึงคราวศึกมลิวันนิลพัทเข้าร่วมกับกองทัพพระพรตเพื่อตั้งใจจะทำศึกไถ่โทษ ช่วยทำสงครามโดยมีบทบาทคล้ายหนุมานตอนศึกลงกา เสร็จศึกพระรามแต่งตั้งให้นิลพัทเป็นอุปราชเมืองชมพูมีนามว่า พระยาอภัยพัทวงศ์
นิลพัทมีลักษณะเหมือนหนุมานทุกอย่าง มีกุณฑล ขนเพชร เขี้ยวแก้ว สี่หน้า แปดกร เพียงแต่มีกายสีดำ
ในทางวิชาการละคร อาจกล่าวได้ว่า ตัวละคร เช่น นิลพัทเป็นด้านที่อยู่ตรงข้ามกับหนุมานก็ว่าได้ (Split personality)
พงศ์ | สีกาย | ศีรษะ | หน้า | ปาก | มือ | อาวุธ | เมือง | บิดา |
วานรพงศ์ | สีดำขลับ | หัวโล้น | ๑ หน้า | ปากอ้า | ๒ มือ | พระขรรค์ | ชมพู | พระกาฬ |
ภาพจิตรกรรมฝาผนังชุดรามเกียรติ์นี้เริ่มเขียนตั้งแต่ภาพพระนารายณ์อวตารในปางต่าง ๆ ก่อนที่จะอวตารมาเป็นพระราม ในเรื่องรามเกียรติ์ ภาพเขียนนี้มีทั้งหมด ๑๗๘ ห้อง มีทั้งคำบรรยายใต้ภาพและคำบรรยายเป็นโคลงสลักบนแผ่นหินอ่อนติดอยู่ที่ เสารอบพระระเบียง และมีภาพตัวละครสำคัญอีก ๘๐ ภาพ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นฝ่ายอสูรและฝ่ายวานร เขียนอยู่ตามซุ้มประตูและมุขพระระเบียง โคลงประจำภาพว่า
ขุนพานเรศรนี้ | นิลพัท นามเนอ | |
คือบุตรพระกาลชัด | สืบเชื้อ | |
น้ำรักเทียบสีจัด | สิบแปด มกุฎแฮ | |
เปนเผ่าชมพูเกื้อ | เกิดด้วยเดชราม ฯ | |
— ขุนศรีราชอักษร (สะกดตามต้นฉบับเดิม) |
This article uses material from the Wikipedia ไทย article นิลพัท, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). เนื้อหาอนุญาตให้เผยแพร่ภายใต้ CC BY-SA 4.0 เว้นแต่ระบุไว้เป็นอื่น Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ไทย (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.