2538 อีกหนึ่งแห่ง คือ เทศบาลเมืองวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี โดยเทศบาลเมืองเมืองพล มีพื้นที่ 3 ตารางกิโลเมตร และมีประชากรในปี พ.ศ. 2560 จำนวน 11,189 คน ทำให้เป็นเมืองที่มีความหนาแน่นที่สุดในจังหวัดขอนแก่น คิดเป็น 3,729.67 คนต่อตารางกิโลเมตร
อำเภอพล |
---|
|
การถอดเสียงอักษรโรมัน |
---|
• อักษรโรมัน | Amphoe Phon |
---|
คำขวัญ: เมืองพลโนนแท่นพระ สักการะพระเจ้าใหญ่ อ่างน้ำละเลิงหวาย ค้าขายกว้างไกล น้ำใจมากล้น ชนชาตินักรบ ทำนบภูดิน เที่ยวถิ่นทุ่งพึงพืด |
แผนที่จังหวัดขอนแก่น เน้นอำเภอพล |
พิกัด: 15°48′57″N 102°35′55″E / 15.81583°N 102.59861°E / 15.81583; 102.59861 |
ประเทศ | ไทย |
---|
จังหวัด | ขอนแก่น |
---|
พื้นที่ |
---|
• ทั้งหมด | 420.50 ตร.กม. (162.36 ตร.ไมล์) |
---|
ประชากร (2565) |
---|
• ทั้งหมด | 85,593 คน |
---|
• ความหนาแน่น | 203.55 คน/ตร.กม. (527.2 คน/ตร.ไมล์) |
---|
รหัสไปรษณีย์ | 40120 |
---|
รหัสภูมิศาสตร์ | 4012 |
---|
ที่ตั้งที่ว่าการ | ที่ว่าการอำเภอพล ถนนพลรัตน์ ตำบลเมืองพล อำเภอพล จังหวัดขอนแก่น 40120 |
---|
|
ประวัติ
เมื่อปี พ.ศ. 2321 สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชได้โปรดเกล้าฯ ให้เจ้าพระยาจักรี (สมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึก)และเจ้าพระยาสุรสีห์ เป็นแม่ทัพไปปราบพระเจ้าสิริบุญสาร (องค์บุญ) ณ กรุงศรีสุตนาคนหุต (เวียงจันทน์)ที่คิดแข็งเมืองและเอาใจออกหากจากกรุงธนบุรี ขณะที่เจ้าพระยาทั้งสองเดินทัพผ่านเมืองนครราชสีมามาถึงเนินดินแห่งหนึ่งอยู่ติดกับฝั่งบึงละเลิงหวายอันเป็นที่ตั้งหมู่บ้านเมืองพลในปัจจุบัน เจ้าพระยาทั้งสองได้หยุดพักทัพที่นี่ เพราะเห็นว่าเป็นชัยภูมิเหมาะสมกว่าที่อื่น มีแหล่งน้ำปูปลาอาหารสมบูรณ์ จึงได้สร้างค่ายประตูหอรบ ตลอดจนขุดคูคันดินน้ำล้อมรอบตามหลักยุทธศาสตร์ในสมัยนั้น เพื่อป้องกันการถูกโจมตีจากฝ่ายศัตรูในเนื้อที่ประมาณ 1 ตารางกิโลเมตร และถือโอกาสรวมพลฝึกทหารเพิ่มเติมจากราษฎรที่เกณฑ์มาจากเมืองพุทไธสง (อำเภอพุทไธสง จังหวัดบุรีรัมย์) เมืองนอก (อำเภอบัวใหญ่ จังหวัดนครราชสีมา) และเมืองชนบท (อำเภอชนบท จังหวัดขอนแก่น) ปัจจุบันคันดูดินและร่องน้ำยังคงเหลือปรากฏอยู่
ครั้นต่อมาเมื่อรวบรวมกำลังทหารได้มากพอสมควรแล้ว เจ้าพระยาทั้งสองจึงได้เดินทัพต่อไปยังเมืองหลวงพระบางและเวียงจันทน์ จนได้รับชัยชนะต่อพระเจ้าสิริบุญสาร (องค์บุญ) สมพระราชหฤทัยของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชทุกประการและได้อัญเชิญพระแก้วมรกตและพระบางมาไว้ที่ กรุงธนบุรี พระแก้วมรกตประดิษฐ์ไว้ที่วัดอรุณฯ ส่วนพระบางได้คืนให้แก่ลาวไปในรัชกาลที่ 1
หลังจากนั้นค่ายพักพลดังกล่าวได้ถูกทอดทิ้งให้เป็นที่รกร้างว่างเปล่ามาเป็นเวลานาน ปกคลุมไปด้วยต้นไม้ขนาดใหญ่และเถาวัลย์นานาพันธุ์ แต่เนื่องจากที่นี่มีทำเลที่เหมาะสมเพราะติดกับบึงละเลิงหวาย ต่อมาจึงได้มีผู้คนอพยพไปหักร้างถางป่าปลูกบ้านเรือนเพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ จนเป็นหมู่บ้านขนาดใหญ่ จึงได้ชื่อว่า บ้านเมืองพล ขึ้นต่อเมืองชนบท ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้มีการเปลี่ยนแปลงการปกครอง บ้านเมืองพลได้ถูกยกฐานะเป็น ตำบลเมืองพล ตั้งอยู่ห่างจากอำเภอชนบท 45 กิโลเมตร
ครั้นต่อมาในปี พ.ศ. 2457 กระทรวงมหาดไทยได้พิจารณาเห็นว่า การคมนาคมและการติดต่อราชการของตำบลเมืองพลกับอำเภอชนบทไม่สะดวก เพราะต้องอาศัยการเดินเท้า เกวียน และม้าเป็นพาหนะ จึงได้แบ่งเขตการปกครองของอำเภอชนบทโดยยกฐานะตำบลเมืองพลเป็นอำเภอใหม่ให้ชื่อว่า อำเภอพล โดยมีขุนมัชการธนานุรักษ์ (แสง ภาสะฐิติ) เป็นนายอำเภอคนแรก
- วันที่ 12 เมษายน 2457 แยกพื้นที่ตำบลเมืองพล อำเภอเมืองชนบท มาตั้งเป็น อำเภอเมืองพล
- วันที่ 14 มีนาคม 2480 ยกฐานะท้องที่บางส่วนของตำบลเมืองพล ขึ้นเป็น เทศบาลตำบลเมืองพล
- วันที่ 1 เมษายน 2480 เปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดนครราชสีมา กับจังหวัดขอนแก่น โดยโอนพื้นที่หมู่ 15 (ในขณะนั้น) ของตำบลบัวใหญ่ กับพื้นที่หมู่ 14,26,27,29,30,31,32,34,41,42,43 (ในขณะนั้น) ของตำบลกุดจอก อำเภอบัวใหญ่ มาขึ้นกับอำเภอพล และโอนพื้นที่หมู่ 3,5,6,7,15,16,19,20,21,22,23,24,25,26,27,28,30,31,33,35,41 43,44,46 (ในขณะนั้น) ของตำบลโนนเพ็ด อำเภอบัวใหญ่ มาขึ้นกับอำเภอพล
- วันที่ 2 มกราคม 2481 ยุบตำบลเปือยน้อย อำเภอพล และโอนหมู่บ้าน 1-3, 5, 8-17, 20-22 ของตำบลเปือยน้อย อำเภอพล ที่ถูกยุบ ไปขึ้นกับกิ่งอำเภอบ้านไผ่ อำเภอชนบท และหมู่ที่ 4,6,7,18,19 ที่เหลือ ให้ไปขึ้นกับตำบลหนองเม็ก อำเภอพล
- วันที่ 18 เมษายน 2481 โอนพื้นที่หมู่ 2 บ้านกอก, หมู่ 7 บ้านโคกล่าม, หมู่ 19 บ้านหนองแปน, หมู่ 25 บ้านหนองแวง (ในขณะนั้น) ของตำบลตะกั่วป่า ไปขึ้นกับตำบลหนองมะเขือ
- วันที่ 17 พฤษภาคม 2492 ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในอำเภอพล (1,2,3,4)
- (1) ตั้งตำบลโนนทอง แยกออกจากตำบลคอนฉิม และตำบลแวงน้อย
- (2) ตั้งตำบลโคกสง่า แยกออกจากตำบลแวงน้อย
- (3) ตั้งตำบลคึมชาด แยกออกจากตำบลหนองเม็ก
- (4) ตั้งตำบลเพ็กใหญ่ แยกออกจากตำบลเมืองพล
- วันที่ 23 ธันวาคม 2501 ตั้งตำบลเก่างิ้ว แยกออกจากตำบลเพ็กใหญ่ ตั้งตำบลละหานนา แยกออกจากตำบลแวงน้อย และตำบลโคกสง่า
- วันที่ 9 มกราคม 2505 แยกพื้นที่ตำบลตะกั่วป่า ตำบลหนองเม็ก ตำบลโนนธาตุ และตำบลคึมชาด อำเภอพล มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอหนองสองห้อง ขึ้นกับอำเภอพล
- วันที่ 2 ตุลาคม 2505 โอนพื้นที่หมู่ 3 (ในขณะนั้น) ของตำบลเก่างิ้ว ไปตั้งเป็นหมู่ 17 ของตำบลเพ็กใหญ่
- วันที่ 23 เมษายน 2506 จัดตั้งสุขาภิบาลหนองสองห้อง ในท้องที่บางส่วนของตำบลตะกั่วป่า
- วันที่ 16 กรกฎาคม 2506 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอหนองสองห้อง อำเภอพล เป็น อำเภอหนองสองห้อง
- วันที่ 3 สิงหาคม 2506 ตั้งตำบลหนองแวงโสกพระ แยกออกจากตำบลหนองมะเขือ ตั้งตำบลหนองสองห้อง แยกออกจากตำบลตะกั่วป่า ตำบลคึมชาด และตำบลโนนธาตุ
- วันที่ 15 มิถุนายน 2508 ตั้งตำบลท่าวัด แยกออกจากตำบลละหานนา
- วันที่ 20 กุมภาพันธ์ 2511 ตั้งตำบลก้านเหลือง แยกออกจากตำบลแวงน้อย ตั้งตำบลใหม่นาเพียง แยกออกจากตำบลคอนฉิม
- วันที่ 13 ตุลาคม 2513 ตั้งตำบลท่านางแนว แยกออกจากตำบลโนนทอง ตั้งตำบลทางขวาง แยกออกจากตำบลโคกสง่า ตั้งตำบลโจดหนองแก แยกออกจากตำบลเมืองพล
- วันที่ 4 มิถุนายน 2514 แยกพื้นที่ตำบลแวงน้อย ตำบลละหานนา ตำบลท่าวัด ตำบลก้านเหลือง ตำบลท่านางแนว และตำบลทางขวาง อำเภอพล มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอแวงน้อย ขึ้นกับอำเภอพล
- วันที่ 26 ธันวาคม 2515 จัดตั้งสุขาภิบาลแวงน้อย ในท้องที่บางส่วนของตำบลแวงน้อย
- วันที่ 21 สิงหาคม 2518 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอแวงน้อย อำเภอพล เป็น อำเภอแวงน้อย
- วันที่ 18 มกราคม 2520 แยกพื้นที่ตำบลคอนฉิม ตำบลโนนทอง และตำบลใหม่นาเพียง อำเภอพล มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอแวงใหญ่ ขึ้นกับอำเภอพล
- วันที่ 25 กันยายน 2522 ตั้งตำบลหนองแวงนางเบ้า แยกออกจากตำบลเก่างิ้ว ตั้งตำบลแวงใหญ่ แยกออกจากตำบลคอนฉิม
- วันที่ 25 พฤศจิกายน 2528 ตั้งตำบลลอมคอม แยกออกจากตำบลเพ็กใหญ่
- วันที่ 26 กันยายน 2529 ตั้งตำบลโนนข่า แยกออกจากตำบลหนองมะเขือ
- วันที่ 31 สิงหาคม 2531 ตั้งตำบลโสกนกเต็น แยกออกจากตำบลเมืองพล
- วันที่ 25 พฤษภาคม 2532 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอแวงใหญ่ อำเภอพล เป็น อำเภอแวงใหญ่
- วันที่ 15 กันยายน 2532 ตั้งตำบลหัวทุ่ง แยกออกจากตำบลเก่างิ้ว
- วันที่ 9 เมษายน 2535 จัดตั้งศาลจังหวัดพล ในท้องที่อำเภอพล
- วันที่ 24 กันยายน 2538 ยกฐานะจากเทศบาลตำบลเมืองพล เป็น เทศบาลเมืองเมืองพล
ที่ตั้งและอาณาเขต
อำเภอพลตั้งอยู่ทางทิศใต้ของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้
การเมืองการปกครอง
การปกครองส่วนภูมิภาค
อำเภอพลแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 12 ตำบล 132 หมู่บ้าน
1. | เมืองพล | | (Mueang Phon) | | 11 หมู่บ้าน | | | | | 2. | โจดหนองแก | | (Chot Nong Kae) | | 14 หมู่บ้าน | | | | | 3. | เก่างิ้ว | | (Kao Ngio) | | 11 หมู่บ้าน | | | | | 4. | หนองมะเขือ | | (Nong Makhuea) | | 9 หมู่บ้าน | | | | | 5. | หนองแวงโสกพระ | | (Nong Waeng Sok Phra) | | 14 หมู่บ้าน | | | | | 6. | เพ็กใหญ่ | | (Phek Yai) | | 11 หมู่บ้าน | | | | | | 7. | โคกสง่า | | (Khok Sa-nga) | | 10 หมู่บ้าน | 8. | หนองแวงนางเบ้า | | (Nong Waeng Nang Bao) | | 13 หมู่บ้าน | 9. | ลอมคอม | | (Lom Khom) | | 11 หมู่บ้าน | 10. | โนนข่า | | (Non Kha) | | 9 หมู่บ้าน | 11. | โสกนกเต็น | | (Sok Nok Ten) | | 11 หมู่บ้าน | 12. | หัวทุ่ง | | (Hua Thung) | | 8 หมู่บ้าน | |
การปกครองส่วนท้องถิ่น
ท้องที่อำเภอพลประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 13 แห่ง ได้แก่
- เทศบาลเมืองเมืองพล ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลเมืองพล
- องค์การบริหารส่วนตำบลเมืองพล ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเมืองพล (เฉพาะนอกเขตเทศบาลเมืองเมืองพล)
- องค์การบริหารส่วนตำบลโจดหนองแก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโจดหนองแกทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลเก่างิ้ว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเก่างิ้วทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลหนองมะเขือ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองมะเขือทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลหนองแวงโสกพระ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองแวงโสกพระทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลเพ็กใหญ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเพ็กใหญ่ทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลโคกสง่า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกสง่าทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลหนองแวงนางเบ้า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองแวงนางเบ้าทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลลอมคอม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลลอมคอมทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลโนนข่า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโนนข่าทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลโสกนกเต็น ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโสกนกเต็นทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลหัวทุ่ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหัวทุ่งทั้งตำบล
รายนามนายอำเภอพล
- ขุนมัชการธนานุรักษ์ (แสง ภาสะฐิติ) พ.ศ. 2457 – 2463
- นายถวิล เจียรมานพ พ.ศ. 2463 – 2465
- พระศรีพลรัตน์ (ยะฟะระ เกตุเลขา) พ.ศ. 2465 – 2471
- ขุนพิศาลคีรี (ซุน เต็งกี่) พ.ศ. 2471 – 2472
- พระอุดมสารเขต (แสง ภาสะฐิติ) พ.ศ. 2472 – 2476
- ขุนจิตรประสาสตรา (ทองอินทร์ ลิตารมย์) พ.ศ. 2476–2478
- ร.ต.สุวรรณ โรจนวิภาค พ.ศ. 2478 – 2479
- นายหา บุญมาชัย พ.ศ. 2479 – 2480
- ขุนเสลภูมิพิพัฒน์ (เบี้ยว งามจิตร) พ.ศ. 2480 – 2483
- ขุนเดชสุภารักษ์ (โกศล เดชสุภา) พ.ศ. 2482 – 2489
- นายขจิต ไชยาคำ พ.ศ. 2489 – 2490
- ขุนอำนวยมงคลราษฎร์ พ.ศ. 2490 – 2491
- นายเวียง สาครสินธ์ พ.ศ. 2491 – 2492
- นายยอด อ่อนโสภา พ.ศ. 2492 – 2493
- นายเวช สุริโย พ.ศ. 2493 – 2496
- ร.ต.อ.แถว พรหมประกาย ณ นครพนม พ.ศ. 2496 – 2499
- นายเพิ่ม ดวงมาลา พ.ศ. 2499 – 2512
- นายสงวน รักษ์สุจริต พ.ศ. 2512 – 2514
- นายพุธ ศิริพงษ์ พ.ศ. 2514 – 2516
- นายบุญนาค เจริญศรี พ.ศ. 2516 – 2520
- ร.ต.วิรุฬ พรหมายน พ.ศ. 2520 – 2522
- นายแม้นเทพ รัตนโกมสุมภ์ พ.ศ. 2522 – 2522
- นายชาญยุทธ์ ประเสริฐ์ศรี พ.ศ. 2522 – 2526
- พ.ต.วิโรจน์ โรจนหทัย พ.ศ. 2526 – 2527
- นายจารุพงศ์ เรืองสุวรรณ 8 ต.ค. 2527 - 25 พ.ย. 2527
- นายสมหมาย ฉัตรทอง 5 ม.ค. 2528 – 4 ต.ค. 2529
- นายสมเกียรติ เกียรติศักดิ์ 5 ต.ค. 2529 – 16 ต.ค. 2531
- นายสุวิช อุยยานนท์ 17 ต.ค. 2531 – 30 ก.ย. 2533
- นายปรีชา แพทย์ธเนศวร 3 ธ.ค. 2533 – 31 ต.ค. 2538
- ดร.สุเมธ ชัยเลิศวณิชกุล 1 พ.ย. 2538 – 14 มิ.ย. 2539
- นายณรงค์ หรือโอภาส 14 มิ.ย. 2539 – 9 พ.ย. 2540
- นายนิมิต จันทน์วิมล 10 พ.ย. 2540 – 21 พ.ย. 2542
- นายชวลิต ธูปตาก้อง 22 พ.ย. 2542 – 15 ธ.ค. 2545
- นายสมชาย มีสิงห์ 16 ธ.ค. 2545 – 30 ต.ค. 2547
- นายสุทธินันท์ บุญมี 1 พ.ย. 2547 – 25 ธ.ค. 2548
- นายยิ่งยศ ธนะจันทร์ 26 ธ.ค. 2548 – 23 ต.ค. 2550
- นายวิศิษฐ์ ทองสมบูรณ์ 24 ต.ค. 2550 – 30 ก.ย. 2553
- นายเสน่ห์ นนทะโชติ 2 พ.ค. 2554 - 13 ก.พ. 2555
- นายจรูญศักดิ์ สิงหเดช 8 พ.ค. 2555 - 25 ม.ค. 2558
- นายสิทธิ พิพัฒน์ชัยกร 26 ม.ค. 2558 - 18 ต.ค. 2558
- นายศิริวัฒน์ พินิจพานิชย์ 9 พ.ย. 2558 - 3 เม.ย. 2563
- นายเพชร สุพพัตกุล 7 เม.ย. 2563 - ปัจจุบัน
การศึกษา
- วิทยาลัยการอาชีพพล
- วิทยาลัยเทคโนโลยีพลพณิชยการ
- โรงเรียนซู่เอ็ง
- โรงเรียนกระแสพัฒนา
- โรงเรียนอนุบาลไพศาลวิทย์
- โรงเรียนมหาไถ่ศึกษาเมืองพล
| - โรงเรียนเมืองพลพิทยาคม (สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดขอนแก่น)
- โรงเรียนพล
- โรงเรียนโนนข่าวิทยา
- โรงเรียนพลพัฒนศึกษา
- โรงเรียนโสกนกเต็นท์ประชาอุปถัมภ์
- โรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา 16 แห่ง
- โรงเรียนสังกัดเทศบาลเมืองเมืองพล
- โรงเรียนเทศบาลพลประชานุกูล
- โรงเรียนเทศบาลศรีเมืองพลประชานุเคราะห์
- โรงเรียนเทศบาลหนองแวงประชาอุปถัมภ์
|
สถานที่ท่องเที่ยว
- โนนแท่นพระ
- บึงทุ่งพึงพืด
- บึงละเลิงหวาย
- ภูดิน บ้านหันใหญ่ ตำบลเมืองพล
- โสกผีดิบ บ้านหนองบัว ตำบลโสกนกเต็น
- วัดจันทรัตนาราม (พระธาตุเมืองพล)
อ้างอิง
แหล่งข้อมูลอื่น
This article uses material from the Wikipedia ไทย article อำเภอพล, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). เนื้อหาอนุญาตให้เผยแพร่ภายใต้ CC BY-SA 4.0 เว้นแต่ระบุไว้เป็นอื่น Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ไทย (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.