อักษรมณีปุระ
อักษรมณีปุระ (Manipuri alphabet), อักษรไมไตมะเยก (Meitei Mayek) หรือ อักษรมีไตมะเยก (ꯃꯤꯇꯩ ꯃꯌꯦꯛ; Meetei Mayek) เป็นอักษรสระประกอบที่ใช้ในภาษามณีปุระ ซึ่งเป็นหนึ่งในภาษาทางการของรัฐมณีปุระ เคยถูกใช้จนถึงคริสต์ศตวรรษที่ 18 เมื่อภาษานี้ถูกแทนที่ด้วยอักษรเบงกอล ทำให้มีเอกสารตัวเขียนไม่กี่อันที่เหลือรอด ในคริสต์ศตวรรษที่ 20 จึงเริ่มมีการใช้อักษรนี้อีกครั้ง
| อักษรมณีปุระ | |
|---|---|
 | |
| ชนิด | อักษรสระประกอบ |
| ภาษาพูด | ภาษามณีปุระ |
| ช่วงยุค | ประมาณ ค.ศ. 1100 – 1700, 1930 – ปัจจุบัน |
| ระบบแม่ | ไฮเออโรกลีฟอียิปต์
|
| ระบบพี่น้อง | เลปชา, พักส์-ปา, Marchen |
| ช่วงยูนิโคด |
|
| ISO 15924 | Mtei |
[a] ต้นกำเนิดอักษรพราหมีจากอักษรเซมิติกไม่เป็นที่ยอมรับในระดับสากล | |
เนื่องจากภาษามณีปุระไม่มีพยัญชนะก้อง ทำให้มีตัวพยัญชนะสำหรับศัพท์ดั้งเดิมแต่ 15 ตัว บวกพยัญชนะสำหรับสระบริสุทธิ์ 3 ตัว 9 พยัญชนะสำหรับคำยืมในกลุ่มภาษาอินเดีย มีเครื่องหมายเสริมสัทอักษร 7 แบบ และเครื่องหมายเสริมสัทอักษรพยัญชนะสุดท้าย (/ŋ/) ชื่อของพยัญชนะ 27 ตัวไม่เป็นเพียงชื่อทางสัทศาสตร์เท่านั้น แต่ยังอิงมาจากส่วนต่าง ๆ ของร่างกายมนุษย์ด้วย
ชื่อตัวอักษร
หนึ่งในคุณสมบัติเฉพาะของอักษรนี้คือการใช้ส่วนของร่างกายไปตั้งเป็นชื่ออักษร ทุกตัวอักษรตั้งชื่อตามส่วนร่างกายของมนุษย์ในภาษามณีปุระ เช่น ตัวอักษรแรก "kok" แปลว่า "หัว"; ตัวอักษรที่สอง "sam" แปลว่า "ผม"; ตัวอักษรที่สาม "lai" แปลว่า "หน้าผาก" เป็นต้น โดยมีหลักฐานจากหนังสือศักดิ์สิทธิ์ "Wakoklol Heelel Theelel Salai Amailol Pukok Puya" ซึ่งมีรายละเอียดว่าชื่อของแต่ละตัวอักษรมีที่มาอย่างไร
| ตัวอักษร | ชื่อ | อักษรละติน | สัทอักษรสากล |
|---|---|---|---|
| ꯀ | kok | K | /k/ |
| ꯁ | sam | S | /s/ |
| ꯂ | lai | L | /l/ |
| ꯃ | mit | M | /m/ |
| ꯄ | pa | P | /p/ |
| ꯅ | na | N | /n/ |
| ꯆ | chil | Ch | /t͡ʃ/ |
| ꯇ | til | T | /t/ |
| ꯈ | khou | Kh | /kʰ/ |
| ꯉ | ngou | Ng | /ŋ/ |
| ꯊ | thou | Th | /tʰ/ |
| ꯋ | wai | W | /w/ |
| ꯌ | yang | Y | /j/ |
| ꯍ | huk | H | /h/ |
| ꯎ | un | U | /u(ː)/ |
| ꯏ | ee | I หรือ E | /i(ː)/ |
| ꯐ | pham | F หรือ Ph | /pʰ/ |
| ꯑ | atiya | A | /ɐ/ |
| ꯒ | gok | G | /g/ |
| ꯓ | jham | Jh | /d͡ʒʱ/ |
| ꯔ | rai | R | /ɾ/ |
| ꯕ | ba | B | /b/ |
| ꯖ | jil | J | /d͡ʒ/ |
| ꯗ | dil | D | /d/ |
| ꯘ | ghou | Gh | /gʱ/ |
| ꯙ | dhou | Dh | /dʱ/ |
| ꯚ | bham | Bh | /bʱ/ |
| ตัวอักษร | ชื่อ | ที่มาจากอักษรมณีปุระ |
|---|---|---|
| ꯛ | kok lonsum | ꯀ |
| ꯜ | lai lonsum | ꯂ |
| ꯝ | mit lonsum | ꯃ |
| ꯞ | pa lonsum | ꯄ |
| ꯟ | na lonsum | ꯅ |
| ꯠ | til lonsum | ꯇ |
| ꯡ | ngou lonsum | ꯉ |
| ꯢ | ee lonsum | ꯏ |
ตัวเลข
| ตัวเลขอารบิก | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ตัวเลขมณีปุระ | ꯰ | ꯱ | ꯲ | ꯳ | ꯴ | ꯵ | ꯶ | ꯷ | ꯸ | ꯹ |
| ชื่อ | ꯐꯨꯟ phun | ꯑꯃ ama | ꯑꯅꯤ ani | ꯑꯍꯨꯝ ahum | ꯃꯔꯤ mari | ꯃꯉꯥ mangā | ꯇꯔꯨꯛ taruk | ꯇꯔꯦꯠ taret | ꯅꯤꯄꯥꯜ nipāl | ꯃꯥꯄꯜ māpal |
ยูนิโคด
| มีไตมะเยก[1][2] Official Unicode Consortium code chart (PDF) | ||||||||||||||||
| 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | A | B | C | D | E | F | |
| U+ABCx | ꯀ | ꯁ | ꯂ | ꯃ | ꯄ | ꯅ | ꯆ | ꯇ | ꯈ | ꯉ | ꯊ | ꯋ | ꯌ | ꯍ | ꯎ | ꯏ |
| U+ABDx | ꯐ | ꯑ | ꯒ | ꯓ | ꯔ | ꯕ | ꯖ | ꯗ | ꯘ | ꯙ | ꯚ | ꯛ | ꯜ | ꯝ | ꯞ | ꯟ |
| U+ABEx | ꯠ | ꯡ | ꯢ | ꯣ | ꯤ | ꯥ | ꯦ | ꯧ | ꯨ | ꯩ | ꯪ | ꯫ | ꯬ | ꯭ | ||
| U+ABFx | ꯰ | ꯱ | ꯲ | ꯳ | ꯴ | ꯵ | ꯶ | ꯷ | ꯸ | ꯹ | ||||||
| หมายเหตุ | ||||||||||||||||
| มีไตมะเยก ส่วนขยาย[1][2] Official Unicode Consortium code chart (PDF) | ||||||||||||||||
| 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | A | B | C | D | E | F | |
| U+AAEx | ꫠ | ꫡ | ꫢ | ꫣ | ꫤ | ꫥ | ꫦ | ꫧ | ꫨ | ꫩ | ꫪ | ꫫ | ꫬ | ꫭ | ꫮ | ꫯ |
| U+AAFx | ꫰ | ꫱ | ꫲ | ꫳ | ꫴ | ꫵ | ꫶ | |||||||||
| หมายเหตุ | ||||||||||||||||
อ้างอิง
บรรณานุกรม
- Chelliah, Shobhana L. (1997). A grammar of Meithei. Berlin: Mouton de Gruyter. ISBN 0-19-564331-3.
- Chelliah, Shobhana L. (2002). Early Meithei manuscripts. In C. I. Beckwith (Ed.), Medieval Tibeto-Burman languages: PIATS 2000: Tibetan studies: Proceedings of the ninth seminar of the International Association of Tibetan Studies, Leiden 2000 (pp. 59–71). Leiden, Netherlands: Brill.
- Chelliah, Shobhana L. (2002). A glossary of 39 basic words in archaic and modern Meithei. In C. I. Beckwith (Ed.), Medieval Tibeto-Burman languages: PIATS 2000: Tibetan studies: Proceedings of the ninth seminar of the International Association of Tibetan Studies, Leiden 2000 (pp. 189–190). Leiden, Netherlands: Brill.
แหล่งข้อมูลอื่น
This article uses material from the Wikipedia ไทย article อักษรมณีปุระ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). เนื้อหาอนุญาตให้เผยแพร่ภายใต้ CC BY-SA 4.0 เว้นแต่ระบุไว้เป็นอื่น Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ไทย (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.