Kiám-sek
Tiàm chit ê wiki khui "Chheⁿ+tē" chit ia̍h!
Hóe-chheⁿ ê tē-chit pau-hâm Hóe-chheⁿ ê cho͘-sêng, kiat-kò͘, bu̍t-lí sèng-chit kap tē-chit le̍k-sú téng-téng.… |
Tē-kiû-hêng he̍k-chheⁿ sī he̍k-chheⁿ ê chi̍t-chióng. Thài-iông-hē lāi-té ê Chúi-chheⁿ, Kim-chheⁿ, Tē-kiû kap Hoé-chheⁿ téng, lóng sio̍k tē-kiû-hêng he̍k-chheⁿ… |
Kim-chheⁿ (Hàn-jī: 金星, Choân: Kim-chhiⁿ; Eng-gí: Venus), sī lī Ji̍t-thâu tē-2 hn̄g ê he̍k-chheⁿ. I sī tē-kiû-hêng he̍k-chheⁿ, toā-sè kap kiat-kò͘ lóng… |
Thian-jiân ōe-chheⁿ, it-poaⁿ taⁿ hō ōe-chheⁿ (衛星), chun-chiàu it-tēng ê kúi-tō se̍h he̍k-chheⁿ ūn-hêng. Múi chi̍t-lia̍p he̍k-chheⁿ ê oē-chheⁿ sò͘-bo̍k bô… |
Thian-ông-chheⁿ (天王星, Eng-gí: Uranus) sī Ji̍t-thâu sǹg--koè-lâi tē 7 lia̍p he̍k-chheⁿ. I mā sī 1 lia̍p khì-thé toā he̍k-chheⁿ (gas giant), ti̍t-kèng tē 3 tn̂g… |
Kin-á-ji̍t í-keng hoat-hiān ê hái-ông-chheⁿ ê oē-chheⁿ ū 14 ê: Triton Nereid Naiad Thalassa Despina Galatea Larissa Proteus Halimede Psamathe Sao Laomedeia… |
Kin-á-ji̍t í-keng hoat-hiān ê thian-ông-chheⁿ ê oē-chheⁿ ū 27 ê: Ariel Umbriel Titania Oberon Miranda Cordelia Ophelia Bianca Cressida Desdemona Juliet… |
Hóe-chheⁿ (火星, Eng-gí: Mars), mā tha̍k chò Hé-chhiⁿ, Hér-chhiⁿ, sī lán Thài-iông-hē tē 4 oá Ji̍t-thaû ê he̍k-chheⁿ. I khoàⁿ--khí-lâi âng-âng, choâⁿ-á mā… |
kā Mê-ông-chheⁿ ê tē-ūi ùi he̍k-chheⁿ kàng-ki̍p kàu é-he̍k-chheⁿ (dwarf planet). [1] Kap pa̍t lia̍p he̍k-chheⁿ sio pí-phēng, Mê-ông-chheⁿ ke chin sè… |
Kin-á-ji̍t í-keng hoat-hiān ê thó͘-chheⁿ ê oē-chheⁿ ū 62 ê: Mimas Enceladus Tethys Dione Rhea Titan Hyperion Iapetus Phoebe Janus Epimetheus Helene Telesto… |
Chheⁿ-tē Hái-ang (mā hō-chò Pak-ke̍k Hái-ang) sī 1 chióng toā-hêng ê chhiu-keng (Mysticeti a-ba̍k), ē-tit toā kàu 20 kong-chhioh tn̂g. In sī î-it 1 chióng… |
Kin-á-ji̍t í-keng hoat-hiān ê bo̍k-chheⁿ ê oē-chheⁿ ū 79 ê: Io Europa Ganymede Callisto Amalthea Himalia Elara Pasiphaë Sinope Lysithea Carme Ananke Leda… |
Bo̍k-chheⁿ (木星, Eng-gí: Jupiter) sī lán Thài-iông-hē siōng toā lia̍p ê he̍k-chheⁿ, ùi Ji̍t-thaû sǹg--chhut-lâi tē 5 lia̍p. Ū lâng kóng Thài-iông-hē tō-sī… |
Kin-á-ji̍t í-keng hoat-hiān ê hoé-chheⁿ ê oē-chheⁿ ū 2 ê, chi̍t ê kiò chò Phobos, chi̍t ê kiò chò Deimos. Phobos mā thang kiò chò Hoé-oē-it, 1877 nî hoat-hiān… |
Thó͘-chheⁿ (土星, Eng-gí: Saturn) sī thài-iông-hē ê 1 lia̍p hêng-seng. Tùi thài-iông hia sǹg--kòe-lâi sī tī tē-6-ūi, sī thài-iông-hē tē-2 tōa ê hêng-seng… |
Titan sī Thó·-chheⁿ siāng tōa--ê oē-chheⁿ. Kē-tē-kok thian-bûn-ha̍k-ka Christiaan Huygens tī 1655 nî 3-goe̍h 25 hoat-hiān--ê. Chìn-chêng kan-taⁿ ū Galileo… |
He̍k-chheⁿ (惑星, Eng.: planet), he̍k-chiá tha̍k he̍k-chhiⁿ, sī tī kúi-tō leh se̍h chheⁿ ê chheⁿ-thé, m̄-koh i pún-sin m̄ sī chheⁿ, mā m̄ sī tn̂g-boé-chheⁿ.… |
Chúi-chheⁿ, Kim-chheⁿ, Tē-kiû, Hóe-chheⁿ, Bo̍k-chheⁿ, Thô·-chheⁿ, Thian-ông-chheⁿ, Hâi-ông-chheⁿ kah Bêng-ông-chheⁿ. Tī-leh Ú-tiū tang-tiong, Tē-kiû sī… |
Kin-á-ji̍t í-keng hoat-hiān ê Mê-ông-chheⁿ ê oē-chheⁿ ū 5 ê: Charon Nix Hydra Kerberos Styx… |
cho͘-sêng ê chhiⁿ-thé. Lī Tē-kiû siāng kīn ê chheⁿ tō sī Ji̍t-thaû. He̍k-chheⁿ ê kng lóng sī hoán-siā chheⁿ hoat--chhut-lâi ê kng. Chheⁿ pún-sin ē thaù-kòe o͘-thé… |