Mba'e ojehekáva Mba'etĩ rehegua - Vikipetã
Ndaipóri kuatiarogue eha "Mba'etĩ" Vikipetãpe.
Pytundyry térã mba'etĩ ha'e niko peteĩ umi teko teterehegua mba'égui (umi ambuéva niko mba'e hatã, mba'e rykue ha plasma), ijysaja'ỹva. Pytundyry rekopeteĩva… |
Pytundyry apojovai'ỹ (ojegueraha jey Mba'etĩ Marangatu guive) Pytundyry apojovai'ỹ térã, oñembohasávo karaiñe'ẽgui, mba'etĩ marangatu ha'e peteĩ apỹi kimi rehegua aty. Ko atýpe oike opa umi pytundyry hi'átomokuéra… |
Tatavevýi hérava avei Idyroheno (Karaiñe'ẽgua: Hidrógeno) ha'e peteĩ apỹi kimi rehegua, mba'etĩ vevýi. Oĩ pe ype ha 75% Arapygua.… |
Tatatendy ha'e peteĩ Apỹi Kimi rehegua, mba'etĩ Marangatu, ndoguerekói sa'y.… |
Tatapu'ã'ỹ ha'e peteĩ Apỹi Kimi rehegua, Mba'etĩ Marangatu, ndoguerekói sa'y ha hi'átomokuéra ha'e 18.… |
mombyryvéva poha Kuarahy guive. Ojeikuaa oguerekoha 95 mbyguaikuéra ha heta mba'etĩ ijapekuépe. Húpiter ha'e hína yvóra tuichavéva Kuarahy Ypykatúpe, ha upe… |
guive mombyrykuégui. Oguereko ijerére 27 mbyguaikuéra ha ha'e peteĩ yvóra mba'etĩ rekóva ha yrypy'a rekóva, ijerére ojejuhu heta kuãirũ avei. Uráno niko… |
Kuarahy Ypykatúpe. Ojere ijerére 146 mbyguaikuéra ha ojehecha oĩha heta mba'etĩ ijyvy apekuére. Kóva niko yvóra tuichave mokõiha Kuarahy Ypykatúpe. Ijerekuévo… |
Mba'e ha'e opakatu oikóva. Umi teko teterehegua mba'égui ha'e: Hatã, Hykue, Plasma ha Mba'etĩ. Ita Itatĩ Yrypy'a Kuarepoti Y Kamby Arapytu Mbyja Kuarahy… |
ipahague. Oguereko 14 mbyguaikuéra, ojeréva ijerére, ha ha'e peteĩ yvóra mba'etĩ rekóva ha yrypy'a rekóva, Uráno yvýicha, ijerére ojejuhu heta yrypy'a kuãirũ… |
oisãmbyhy vai tendyry ha pe jope, ndoguerekói mimbi. Opaháime kuarepoti'ỹ ha'e mba'etĩ. Tatavevýi (H) Tatapỹi (C) Nitróheno (N) Tatarapo (O) Flúor (F) Fósforo… |
Mbyjaraity (karaiñe'ẽme: Galaxia) ha'e peteĩ aty joaju heta mbyjakueragua, Mba'etĩ Araikuéra ha yvorakueragua avei. Tuichavéva mbyjaraity arapýpe ha'e Andrómeda… |
Ára pytu (karaiñe'ẽme: atmósfera) niko umi pytundyry ha mba'etĩ oñuvãmbáva peteĩ yvága mba'e (mbyja, yvóra, mbyguai) ñande Yvýicha, umi pytundyry ojejuhúva… |
Plasma ha'e peteĩ umi mba'e rekoteekuéra, mba'etĩ ojoguáva. Ojehecha plasma oñembojo'ávo mbaretekue mba'etĩre ha umi tovendy (electrones) ojei tumingue'águi… |
katu upe ombyaivéva, mba'etĩ osẽva jahapývo mba'ekuéra. Yvypóra ohapývo combustible yvyguýgui, taha'e haéva itakyra, tatapỹi ha mba'etĩ yvyguýgui, omombo… |
ñemokãme, ha heta tembiapo ambuévape. Oñembyaku hag̃ua tatakua ikatu ojeipuru mba'etĩ, jepe'a, tatapỹi térã kuarahy hesapére avei. Ymaguare guive yvypóra ojapo… |
ambue atýpe, umíva yvóra hypy'a, oguerekógui ipype heta yrypy'a, ita ha mba'etĩ. Oñembojuavy yvóra mba'etĩva «hekópe» chugui, Húpiter ha Satúyno, oguerekógui… |
ojepuruita ojapo hag̃ua so'o mbichy. Ikatu oñemoĩ iguýre tatapỹi, jepe'a térã mba'etĩ omyendy hag̃ua tata. Sa'ary XIX opakuevo Plata ysyry ykere, oñepyrũ ojepuru… |
pochyitépe. Mba'evai oguerúva ikatu ombyai yvypóra ha mymba rekoha, umi mba'etĩ osẽ avei ikatu oguejy yvy ape ári ama vai rupi, hérava ama hái, ha tanimbu… |
ikatu jaikuaa mba'éichapa tumingue'akuéra ono'õ, upéicha hesakã ñandéve mba'etĩ hekopy, molécula mba'ekuéra, itavera ha kuarepoti hekopy, ikatu hag̃uáicha… |