6. Januoar: Doatum

Ap dän säksten Januoar wäd die Träi-Köänje-Dai fierd, uk bekoand as "Epiphanias" of "Ferskienenge fon dän Heere".

• 168: Mäd een Ansproake an do Prätorioanere begint die roomske Kaiser Marcus Aurelius dän roomsken Fäildtoach in dän Eersten Markomannenkriech.
• 754: In Ponthion smit sik Poabst Stephan II. dän Frankenköönich Pippin III. tou Fäite un bidded uum Hälpe juun do Langobarden unner Aistulf.

 

• 1066: Harald II. sien Krounenge as Köönich fon Änglound.
• 1099: In Aachen wäd Hinnerk V. fon dän Kölner Äärtsbiskop Hermann III. fon Hochstaden as düütsken Köönich kround.
• 1205: Die Staufer Philipp fon Swoaben, die sik in dän Thronstried uum ju düütske Köönichkroune juun dän Wälfe Otto fon Bruunswiek befindt, wäd ap't näie toun düütsken Köönich kround - dütmoal in Aachen fon dän Kölner Äärtsbiskop Adolf fon Altena
• 1266: Koarl I. fon Anjou wäd in Room fon fieuw Kardinoale toun Köönich fon Sizilien un toun Füürst fon Tarent krount. Ju Krounenge skjucht mäd Ferlof fon Poabst Clemens IV., man die kumt apgruunde fon dän Stried binne dän roomske Oadel foar aal ju Tied fon sien Pontifikoat nit ätter Room wai.
• 1311: Die roomsk-düütske Köönich Hinnerk VII. wäd in Mailound uk foar n Köönich fon Italien kround. Hierbie wäd ju sonaamde Iersene Kroune iensät, ju ap do Langobarden touräächgunge skäl.

• 1355: Die roomsk-düütske Köönich Koarl IV. wäd in Mailound mäd ju Iersene Kroune kround.
• 1449: In Mystras ap dän Peloponnes wäd Konstantin XI. foar'n byzantiensken Kaiser kround.
• 1453 Dät Privilegium Maius, dät die Habsburger Hertsoch Rudolf IV. in 1359 falsked hiede, wäd truch dän Habsburger Kaiser Freerk III. wäd Aastriek een Äärtshertsochdum un deermäd praktisk een Kuurfüürstendum gliekstoald.
• 1537: Alessandro de’ Medici wäd in Florenz Offer fon aan Moort-Ounsleek truch Lorenzino de’ Medici, die tou sien oaine wiedloftige Sibskup heert.
• 1540: Die Ängelske Köönich Hinnerk VIII. hilket sien fjoode Wieuwmoanske, ju Düütske Anna von Kleve. Ju Ächte wäd leeter in't sälge Jier annullierd.
• 1579: Do kathoolske suudelke Provinsen fon do Spoanske Niederlounde sluute sik tou ju Union fon Arras touhoope un bekanne sik uutdrukkelk tou dät kathoolske Spanien unner Philipp II..

 

• 1612: Axel Oxenstierna wäd in Sweeden tou'n Riekskansler benaamd. Hie blift 42 Jiere loang, bit tou sin Dood, ap düt Boantje. Hie modernisierd in düsse Tied ju Administratsjoon un häd baldoarigen binne- un buutepolitisken Ienfloud.
• 1643: Die niederloundske Seefoarder Abel Tasman rakt do näi fuunene Träi-Köänje-Ailounde hieren Noome.
• 1781: In Saint Helier kumt dät tou ju Slacht fon Jersey, die bit nu tou lääste Fersäik fon do Frantsoosen, dät britiske Kanoal-Ailound Jersey ientouniemen.
• 1810: In dän Ferdraach fon Paris be'eendje Frankriek un Sweeden hieren Kriechstoustound in do Koalitsjoonskriege. Sweeden kricht Sweedisk-Pommern un dät Ailound Rügen, man deerfoar mout sik dät oun ju Kontinentoalspeere juun do Briten bedeeligje.
• 1842: Ätter ju britiske Kapitulatsjoon in dän Eersten Ängelsk-Afghanisken Kriech luuke sik do uurlieuwende britiske Troppen uut Afghanistan ätter dän Chaiber-Pass tourääch.
• 1848: In dän Wädloop juun een frantsöösk Expeditsjoonskorps nimt Spanien do uunbewoonde Islas Chafarinas ien, dät is n Koppel fon Ailounde foar ju marokkoanske Kuste un heert däälich tou do spoanske Plazas de soberanía.
• 1866: In Stuttgart kumt dät tou dät eerste Träi-Köänje-Träffen uut Lounds-Fertreedere fon ju näi gruundede Demokroatiske Foulkspaatäi.
• 1912: New Mexico, toufoarne dät New-Mexico-Territorium, wäd as 47. Buundesstoat in do Fereende Stoaten fon Amerikoa apnuumen.
• 1929: Dät Köönichriek fon do Serben, Kroaten un Slowenen" wäd uumebenaamt in "Köönichriek Jugoslawien". Köönich Alexander I. sät ju Ferfoatenge buute Krit, äntlät dät Parlemänt un gjucht een Köönichsdiktoatuur ap.
• 1941: In sien Rääde tou ju Loage fon ju Nasjoon foar dän US-Kongress foarmuliert US-Präsident Franklin D. Roosevelt "do fjauer Fräiegaiden".
• 1978: In Frankriek äntstoant ju Doatenskuts-Behöörde Commission Nationale de l’Informatique et des Libertés.

 

• 1978: Een Soandskup fon dän US-Kongress unner Buuteminister Cyrus Vance uurrakt in een fierdelke Zeremonie in't ungariske Parlemänt ju Stephanskroune, ju sänt 1953 in Fort Knox leegerde, tourääch "oun dät ungariske Foulk".
• 1986: Unner een näie Ferfoatenge wäd Samuel K. Doe, die sik al in 1980 oun'e Moacht putsked häd, as Stoatspräsident un Regierengsboas fon Liberia fereediged.
• 1991: Jorge Antonio Serrano Elias wint in dän twäiden Woalgong ju Woal foar'n Stoatspräsident fon Guatemala. Hie is dät eerste protestantiske Stoatsupperhaud fon aan latien-Amerikoansken Stoat.
• 1992: Die georgiske Stoatspräsident Swiad Gamsachurdia wäd fon Deele fon ju Nasjonoalgarde un paramilitäriske Koppele unner Tengis Kitowani un Dschaba Iosseliani deelsmieten. Eduard Schewardnadse wäd in Foulge as Foarsitter fon dän Georgisken Stoatsroat in't Lound hoald.
• 2012: Ju saarloundske Ministerpräsidentin Annegret Kramp-Karrenbauer be'eendet ju eerste Koalitsjoon uut ju CDU, ju FDP un do Gräine ap Loundes-Ieuwene. Ap dän 25. Meerte rakt dät ju Näiwoal in't Saarlound.
• 2021: In Hongkong wäide moor as füüftich pro-demokroatiske Aktivisten fäästnuumen.
• 2021: Duusende Ounhongere fon dän ouwäälden US-Präsidänt Donald Trump fersäike ätter sien Rääde, truch aan Stoarm ap dät US-Kapitol (Besättenge fon dät Parlemänts-Huus), ju amtelke Fääststaalenge fon dät, wät bie ju Präsidäntskupsköär fon dän 3. November 2020 uutkeemen is, mäd Gewalt tou ferhinnerjen.

• 1256: Gertrud fon Helfta, Zisterzienser-Nunne in't Klaaster Helfta bie Eisleben, in ju kathoolske Säärke as Hillige fereerd.

 

• 1412: Jeanne d’Arc, frantsööske Nasjonoal-Häldinne un Hillige fon ju kathoolske un ju anglikoanske Säärke
• 1486: Martin Agricola, düütsken Musik-Theoretiker un Komponist
• 1493: Valentin Curtius, Theologe, Reformator
• 1509: Melchior Cano, spoansken Dominikoaner un Theologe
• 1533: Timotheus Kirchner, luthersken Theologe, Professor fon ju Theologie
• 1534: Balthasar Sartorius, düütsken luthersken Theologe
• 1607: Konrad Barthels, düütsken luthersken Theologe.
• 1617: Christoffer von Gabel, Koopmon un Steedhoolder fon Köönich Frederik III. fon Dänemark.
• 1655: Eleonore Magdalene von Pfalz-Neuburg, Palts-Groafinne fon Neuburg un Wieuwmoanske fon dän Kaiser Leopold I. fon't Hillige Roomske Riek.
• 1699: Philipp Friedrich Hiller, düütsken Pestoor un Dichter fon Säärkenläidere
• 1702: Johann Adam von Ickstatt, Direktor fon ju Universität Ingolstadt
• 1722: Andrea Gioannetti, Kardinoal fon ju kathoolske Säärke un Äärts-Biskop fon Bologna
• 1745: Jacques Étienne Montgolfier, frantsöösken Mee-Ärfiender fon dän Heetluft-Ballon
• 1759: Wilhelm Ludwig Steinbrenner, düütsken Theologe
• 1761: Kaspar Maria von Sternberg, böömsken Theologe, Politiker, Skrieuwer un Wietenskupper, Gruunder fon dät Nasjonoal-Museum in Prag
• 1773: Bonifaz Kaspar von Urban, Äärts-Biskop fon Bamberg
• 1781: Gottlieb Mohnike, düütsken Uursätter, Theologe un Philologe
• 1783: Giuseppe Ugolini, Kardinoal fon ju roomsk-kathoolske Säärke
• 1783: Philaret Drosdow, rusken Metropolit

 

• 1798: Melchior von Diepenbrock, Kardinoal un Füürstbiskop fon Breslau
• 1804: Anna Plochl, aastriekiske Groafinne fon Meran
• 1812: Melchora Aquino, philippiniske Revolutsjoonäärinne
• 1813: Paulus Melchers, Äärts-Biskop fon Köln, Biskop fon Ossenbrääch un Kardinoal
• 1815: Karl August Schapper, evangeelsken Theologe un Präätenerseminoar-Direktor
• 1822: Heinrich Schliemann, Koopmon, die as Pionier in ju Fäild-Archäologie bekoand wuden is, uumdät hie do Räste fon Troja fuunen häd.
• 1832: Lodovico Jacobini, Kardinoal un Stoatssekretär bie dän Poabst
• 1835: Martin Kähler, düütsken protestantisken Theologe
• 1839: Basilio Haggiar, syrisken Äärts-Biskop
• 1846: Henriette Hertz, düütske Mäzeninne un Kunstsamlerske
• 1847: Franz Dibelius, düütsken evangeelsken Theologe

 

• 1848: Christo Botew, bulgarisken Dichter un Fräiegaidsstrieder
• 1859: Alfred Baudrillart, Kardinoal fon ju roomsk-kathoolske Säärke
• 1862: August Oetker, düütsken Industriellen
• 1863: Adolf Paul, düütsk-sweedisk-finnisken Skrieuwer
• 1864: Joseph-Daniel Dussault, kanadisken Oargelist un Musik-Pädagoge
• 1873: Karl Straube, düütsken Oargelist
• 1875: Walther Schücking, düütsken Politiker un Foulkegjuchtler
• 1878: Adeline Genée, deenske Ballett-Donserske
• 1882: Fan Noli, albanisken Biskop un Politiker
• 1886: Klara Caro, düütske Striederske foar do Gjuchte fon Wieuwljuude
• 1888: Jane Anderson, US-amerikoanske Journalistinne, Skrieuwerske un Radio-Propagandistinne foar Nazi-Düütsklound.
• 1897: Ferenc Szálasi, ungarisken Offizier un Politiker, Kriechsferbreeker

 

• 1899: Sophie-Carmen Eckhardt-Gramatté, ruske Komponistinne
• 1903: Walter Nigg, Swaitser Theologe
• 1905: Otto Kuss, düütsken kathoolsken Theologe
• 1906: Franziska Kessel, düütske Politikerske (KPD) un Wierstoundsstriederske juun dän Nasjonoalsosjoalismus.
• 1907: Helen Kleeb, US-amerikoanske Skauspielerske
• 1909: Sugimura Haruko, japoanske Skauspielerske
• 1912: Marieluise Claudius, düütske Skauspielerske
• 1912: Jacques Ellul, frantsöösken Sosjologe un Theologe
• 1912: Pawoł Nowotny, sorbisken Literatuurhistoriker un Foulkskundler
• 1913: Edward Gierek, poolsken Politiker un Paatäi-Boas fon ju PZPR
• 1913: Loretta Young, US-amerikoanske Skauspielerske
• 1915: Ibolya Csák, ungariske Sportlerske (Licht-Athletik)
• 1917: Maeve Brennan, irisk-amerikoanske Skrieuwerske
• 1918: Eugen Biser, düütsken kathoolsken Theologe un Religions-Philosoph
• 1920: John Maynard Smith, britisken Genetiker un Evolutsjoons-Biologe
• 1924: Katy Jurado, mexikoanske Skauspielerske

 

• 1925: Kim Dae-jung, suud-koreoansken Politiker
• 1928: Capucine, frantsööske Film-Skauspielerske
• 1928: Astrid Gehlhoff-Claes, düütske Skrieuwerske un Uursätterske
• 1931: E. L. Doctorow, amerikoansken Skrieuwer
• 1931: Lucienne L’Heureux-Arel, kanadiske Oargelspielerske un Musik-Pädagoginne
• 1932: José Saraiva Martins, Kardinoal fon ju roomsk-kathoolske Säärke
• 1934: Sylvia Syms, britiske Skauspielerske
• 1936: Darlene Hard, US-amerikoanske Tennis-Spielerske
• 1936: Julio María Sanguinetti, Journalist un Stoatspräsident fon Uruguay
• 1937: Doris Troy, US-amerikoanske Soul-Sjungerske
• 1938: Renate Meyer, düütske Sportlerske (Licht-Athletik)
• 1939: Murray Rose, austroalsken Swimmer, Olympia-Winner
• 1941: Tamara Lund, finniske Opern-Sjungerske un Skauspielerske
• 1944: Olga Georges-Picot, frantsööske Skauspielerske
• 1945: Anja Meulenbelt, niederloundske Politikerske

 

• 1945: Margrete Auken, deenske lutherske Theologinne un Politikerske
• 1947: Andréa Ferréol, frantsööske Skauspielerske
• 1947: Sandy Denny, britiske Sjungerske
• 1949: Christine Dacremont, frantsööske Motor-Sportlerske
• 1950: Constanze Engelbrecht, düütske Skauspielerske
• 1954: Martin Hein, düütsken evangeelsken Theologe un Biskop
• 1955: Annette Fugmann-Heesing, düütske Politikerske (SPD)
• 1959: Fuyumi Sōryō, japoanske Manga-Teeknerske
• 1959: April Hailer, düütske Skauspielerske
• 1960: Ulrike Mai, düütske Skauspielerske
• 1964: Henry Maske, düütsken Bokser
• 1965: Christine Wachtel, düütkse Sportlerske (Licht-Athletik), Olympia-Medaillen-Winnerske
• 1968: Madeleine Wehle, düütske Wiedkieker-Moderatoorinne
• 1969: Norman Reedus, US-amerikoansken Skauspieler
• 1969: Sonia Farke, düütske Skauspielerske
• 1972: Katja Losch, düütske Journalistinne un Wiedkieker-Moderatoorinne

 

• 1976: Judith Rakers, düütske Journalistinne un Wiedkieker-Moderatoorinne
• 1977: Esther Zimmering, düütske Skauspielerske
• 1977: Maria Chudnovsky, israeliske Mathematikerske
• 1979: Souad Aït Salem, algeeriske Loangsträkken-Looperske
• 1981: Rinko Kikuchi, japoanske Skauspielerske
• 1981: Jérémie Renier, belgisken Skauspieler
• 1982: Gilbert Arenas, US-amerikoansken Basketbaalspieler
• 1986: Christina Arend, düütske Foutbaal-Spielerske
• 1987: Muna Jabir Adam, sudoaneeske Hurden-Looperske
• 1990: Marlene Zapf, düütkse Hondbaal-Spielerske

• 768: Abo fon Tiflis, kristelken Märtyrer un Skuts-Patroon fon ju georgiske Haudstääd Tiflis
• 1088: Berengar fon Tours, Dialektiker fon ju Foar-Scholastik
• 1112: Eberhard I. von Hildrizhausen, Füürstbiskop fon Eichstätt
• 1153: Makarius, Benediktiner un eersten Abt fon dät Skotten-Klaaster St. Jookub in Würzburg
• 1275: Raimund fon Penyafort, Dominikoaner un Kanoniker in Spoanien
• 1398: Ruprecht II. (Palts), Kuurfüürst fon ju Palts
• 1481: Akhmat Khan, Khan fon ju Gouldene Horde
• 1525: Amalie von der Pfalz, Palts-Groafinne fon Simmern un Hertsoginne fon Pommern
• 1536: Baldassare Peruzzi, italieensken Architekt un Moaler

 

• 1537: Alessandro de’ Medici, Härtsoch in Florenz.
• 1695 (Doatum ätter dän gregorioansken Kalänner): Christian Albrecht, Füürstbiskop fon Lübeck juust so as Härtsoch fon Släswiek-Holsten-Gottorp
• 1699: Samuel Andreae, düütsken Theologe
• 1827: Charlotte von Stein, Fjuundinne fon Schiller un Goethe
• 1781: Johann Gottlob Werner, düütsken evangelisken Theologe
• 1788: Johann Ulrich Sponsel, düütsken evangelisken Theologe
• 1789: Friedrich Wilhelm von Westphalen, Füürstbiskop fon Hildesheem un fon Paderborn
• 1807: Ahasverus van den Berg, niederloundsken reformierden Theologe un Dichter
• 1829: Josef Dobrovský, tschechisken Philologe un Slawist
• 1840: Fanny Burney, ängelske Skrieuwerske
• 1852: Louis Braille, Ärfiender fon ju bit däälich maast-bruukte Blienden-Skrift (ju Braille-Skrift)
• 1857: Albert Schwegler, düütsken Theologe, Philosoph un Historiker
• 1860: William Martin Leake, ängelsken Armee-Offisier un Archäologe

 

• 1884: Gregor Mendel, aastriekisken Augustiner-Mönk, Abt, Pestoor un bekoanden Genetiker (Äntdäkker fon do "Mendelske Sätgjuchte")
• 1906: Gabrielle Krauss, aastriekiske Opernsjungerske
• 1913: Dominikus Willi, Abt fon Marienstatt un Biskop fon't Bistum Limburg
• 1919: Walther Paucker, düütsk-baltisken evangelisken Pestoor un Märtyrer
• 1919: Theodore Roosevelt, US-amerikoansken Politiker, 26. Präsident fon do USA un Dreeger fon den Nobelpries foar Free
• 1942: Tina Modotti, italieenske Fotogroafinne un Skauspielerske
• 1951: Wilhelm Sollmann, düütsken Journalist un Politiker
• 1954: Gertrud Eysoldt, düütske Skauspielerske un Regisseurinne
• 1961: Regina Ullmann, Swaitser Dichterske

 

• 1963: Lina Abarbanell, düütske Soproanistinne un Skauspielerske
• 1972: Chen Yi, chineesken Armee-Fierder un Politiker
• 1976: José Gabriel Anaya y Diez de Bonilla, mexikoansken Biskop fon Zamora
• 1977: Hanns Lilje, düütsken Theologe, Kunsthistoriker un Loundesbiskop
• 1981: Archibald Joseph Cronin, britisken Dokter un Skrieuwer
• 1990: Pawel Alexejewitsch Tscherenkow, rusken Physiker
• 1991: Ahmed Adnan Saygun, tursken Komponist
• 1993: Dizzy Gillespie, US-amerikoansken Jazzmusiker, Komponist, Sjunger un Bandleader
• 1993: Elke Kast, düütske Wiedkieker-Moderatoorinne
• 1999: Ntsu Clement Mokhehle, lesothisken Politiker
• 2002: Sanya Dharmasakti, thailoundsken Politiker
• 2004: Pierre Charles, 49 Jiere, Ministerpräsident fon Dominica
• 2006: Kommandantinne Ramona, Uppermoanske fon ju EZLN (do Zapatisten-Rebellen)
• 2007: Frédéric Etsou-Nzabi-Bamungwabi, Äärts-Biskop fon Kinshasa
• 2012: Eleftherios Katsaitis, griechisken Biskop
• 2016: Silvana Pampanini, italieenske Skauspielerske
• 2017: Francine York, US-amerikoanske Skauspielerske
• 2018: Elza Brandeisz, ungariske Donserske