غزوۂِ ذی قرد

ایں واقعے دا خلاصہ اے ہے کہ حضرت محمد ﷺ نے اپݨے اُٹھ احد دے اطراف، غابہ دے اندر چرݨ کیتے بھیڄ ݙتے۔ نال ہی آپ ﷺ دا غلام رباح، اٹھاں دا چرواہا تے سلمہ بن اکوع ( ہک مرد صحابی دا ناں ) ہن۔ حضرت سلمہؓ دے نال ابوطلحہؓ وی ہن۔ اچانک عبد الرحمان بن عینہ فزاری نے اٹھاں تے چھاپہ مارا تے تمام اٹھ ہانک کے گھن ڳیا۔ سلمہؓ نے اپݨا گھوڑا رباح کوں ݙتا کہ او جلدی ونڄ کے مدینے وچ حضرت محمد ﷺ کوں آگاہ کرے تے سلمہ ؓ خود ہک ٹیلے تے کھڑے تھی ڳئے تے ترئے وار بلند آواز نال پکارا ’’یا صباحاہ‘‘ (ہائے صبح دا حملہ)، ول سلمہؓ حملہ آوراں دے پچھوں چل نکلے، او تیر وسیندے ہن تے سلمہؓ بن اکوع اے رجز پڑھدے ویندے ہن:

خُذُھَا ،أنَا ابنُ اَکُوُعِ وَالیَومُ الرُّضَّعِ

یعنی ’’اے گھن! میں اکوع دا بیٹا ہاں تے اڄ دا ݙینہہ کھیر پیوݨ والے دا ݙینہہ ہے‘‘ اوندے بعد جناب سلمہ بن اکوعؓ دشمن دا پیچھا کریندے ڳئے تے تیر وسیندے رہیے۔ آخرکار، جݙݨ دشمن یعنی عبد الرحمان بن عینہ فرازی ہک پہاڑ دے تنگ رستے وچ داخل تھیا تاں سلمہؓ پہاڑ دے اتے چڑھ ڳئے تے عبد الرحمان بن عینہ تے پتھر لڑھکاوݨ لگے۔ ایویں اوں نے تمام او اٹھ چھوڑ ݙتے جیہڑے اوں نے حضرت محمد ﷺ دی چراگاہ توں ہکلے ہن۔

ایندے باوجود وی سلمہ بن اکوعؓ اوندا پیچھا کریندے رہیے حتٰی کہ اوں نے ٻوجھ گھٹ کرݨ کیتے تریہہ چادراں تے تریہہ نیزے سٹ ݙتے۔ حضرت سلمہؓ انہاں تے بطور نشان تھوڑے تھوڑے پتھر سٹیندے ڳئے تاکہ انہاں کوں پہچاݨ گھدا ونڄے۔ ول او لوگ گھاٹی دے ہک تنگ موڑ تے ٻیہہ ڳئے۔ سلمہؓ نے ݙٹھا کہ رسول اللہ ﷺ دے شہسوار درختاں دے درمیان آندے پئے ہن۔ آڳوں جناب اخرم ول ابوقتادہؓ ول مقدادؓ ول اخرم تے عبد الرحمان وچ تکرار تھئی۔ اخرمؓ نے عبد الرحمان دے گھوڑے کوں زخمی کیتا مگر عبد الرحمان نے واپس انہاں کوں نیزہ مار کے شہید کر ݙتا تے انہاں دے گھوڑے تے ول آیا لیکن اتنے وچ ابوقتادہؓ عبد الرحمان دے سر تے ونڄ پہنچے تے اونکوں نیزہ مار کے قتل کر ݙتا۔ دشمن دے باقی آدمی بھڄ کھڑے تھئے۔ حضرت سلمہ وی انہاں دے نال پیدل بھڄدے ویندے ہن۔سورج ڈھلݨ توں کچھ دیر پہلے دشمن ہک گھاٹی وچ ونڄ پہنچا جیندے وچ ذی القرد ناں دا چشمہ ہئی۔ دشمن پیاسا ہئی تے پاݨی پیوݨا چاہندا ہئی۔ لیکن سلمہؓ نے اونکوں تیر مار کے پرے (زخمی) کر ݙتا۔ رسول ﷺ تے صحابہ ݙینہہ دھلݨ توں پہلے سلمہؓ دے کول پہنچے۔ سلمہؓ نے فرمایا کہ یارسول اللہﷺ ! اے سب پیاسے ہن۔ اگر تساں ساکوں سو آدمی ݙے ݙیو تاں میں انہاں دے جانوراں سمیت انہاں دے گردناں پکڑ آواں۔ آپ ﷺ نے فرمایا:

اکوع دے صاحبزادے (سلمہؓ)! توں قابو پا ڳئیں تے ہݨ نرمی کر۔ اوں وقت بنوغطفان وچ انہاں دی مہمان نوازی تھیندی پئی ہے۔

این غزوہ وچ سلمہ بن اکوعؓ کوں رسولﷺ نے پیدل تے سوار ݙوہاں دا حصہ ݙتا تے عضباء ݙاچی تے نال ٻلہھایا تے فرمایا: اڄ ساݙے بہترین سوار ابوقتادہؓ تے بہترین پیادے سلمہؓ ہن۔ اے غزوہ آپ ﷺ دے خیبر روانگی توں صرف ترئے روز پہلے پیش آیا۔ ایں غزوہ دے دوران مدینے دا انتظام آپ ﷺ نے ابن ام مکتوم کوں سونپا تے پرچم حضرت مقدادؓ کوں عطا فرمایا۔