Geodesia

Sa geodesia est una branca de sa geofísica chi istudat sa forma e sas dimensiones de sa Terra e de su campu de gravidade. In generale, si dividit in sa geodesia fundamentale, chi istudiat sa forma tridimensionale e sa geodesia aplicada o sa mesura de superfìtzies in duas dimensiones segundu sa definitzione traditzionale de su geodesista tedescu Friedrich Robert Helmert (1843-1917) in suos duos libros subra sas teorias fìsicas e matemàticas de sa geodesia fundamentale. Sa paràula benit dae su gregu antigu γῆ (gè, Terra) e δαίω (dividire).

Sa rapresentatzione fitiana est comente un'isfera. In realidade, però, tenet de prus sa forma de un ellissòide (o siat un'isfera pistada in sos polos), o mègius naradu unu geoide, una superfìtzie teòrica de sa Terra in totu sos puntos de sa cale sa diretzione de sa gravidade est perpendiculare a sa superfìtzie.

Comente chi est cumplicadu meda proare a agatare coordinadas chi sigant puntu a puntu sa forma de su geoide, sa grandu majoria de sos geofísicos ant decididu de traballare cun una forma prus simpre, s'ellissòide. Sos paràmetros chi definint sa forma e sa positzione de s'ellissòide impreadu sunt su datum. Sas mesuras geodèticas si fundant supra unu meridianu nord-sud autènticu definidu dae s'asse de rotatzione de sa Terra. De custu traballu si nd'incàrrigant sos topògrafos realizende subra su terrinu su chi si nùmenat intzurpada geodètica.

Si, normalmente, pro definire su tzentru de unu territòriu determinadu, pro esempru, de unu paisu, si pigant sas fronteras estremas, sas latitùdines chi currispondent, e de su puntu ecuidistante intre issas s'otenet su «tzentru geogràficu», su «tzentru geodèticu» s'at a agatare guasi semper desviadu rispetu a su tzentru geogràficu.