Хомус

Тас видео-билэлэр
	Страна.ру - Наше всё - Хомус (2013)., формат видео — ru:QuickTime
	Рекорд игры на хомусе в Якутске., формат видео — ru:QuickTime

Икки сыҥаах тимир ыккардынан олордуллубут тылын охсон тыаһатыллар.

1990 сыллаахха Дьокуускайга аан дойду норуоттарын хомуһун түмэлэ аһыллыбыт. Бу түмэл аһыллыытыгар Алексеев Иван Егорович — Хомус Уйбаан сүҥкэн өҥөлөөх.

2011 сыллаахха бэс ыйыгар хомуска 1344 киһи тэҥҥэ оонньооннор Гиннесс рекорда олохтоммут.

Хомус көстөр дьүһүнүнэн судургу курдук эрээри, музыката баай, киэҥ, дириҥ. Кинини ытыска бигии, уоска-тиискэ даҕайа тутулуннаҕына, тардааччы тыыныттан тыын ыллаҕына, киһи ис айылгытын арыйар ураты иэйиилээх музыканы үөдүтэр. Атын музыкальнай тэриллэртэн хомус уратыта диэн киһилиин «кыттыһан», тыын киллэринэн, кинилиин тэҥҥэ иэйдэҕинэ эрэ дууһаны долгутардыы туойара-ыллыыра буолар.

Билиҥҥи кэмҥэ саха тыллаах оҕо уһуйааннарыгар, оскуолаларыгар хомус бу саха дьонун саамай күндү уонна киэҥник тарҕаммыт этигэн музыкальнай инструмена буоларын оҕо-аймахха сырдатар үлэни ыытыы, өйүн-санаатын сайыннарыыга сүүнэ суолталаах. Кэнчээри ыччат кэрэҕэ-үчүгэйгэ тардыһарыгар хомус «коҕулээччинэн» буоларын, төрөөбүт норуотун культуратын, искусствотын уһун кэмнээх сайдан кэлбит историятын биллэриигэ, киниэхэ интэриэһи үөскэтиигэ, ытыктыырга-убаастыырга үөрэтиигэ, хомус абылаҥын нөҥүө саха киһитин майгытын-сигилитин уратытыгар: киэҥ коҕүстээх, сайаҕас майгылаах, уйан дууһалаах, холку буоларга иитиигэ хомус сүрүн суолталаах.

Оҕолор тутар кэмнэригэр хомуска сэрэхтээхтик, харыстабыллаахтык, сыһыаннаһалларыгар эрдэттэн үөрэтэр наада. Хомуһу тутуу быраабылаларын үгэс курдук өрүүтүн тутуһуохтаахтар.

Хомуһу тутуу, харыстааһын ирдэбиллэрэ:

• хомус өрүүтүн анал хаалаах буоларыгар кыһаныахтааххын, сымнаҕас таҥас бүрүөһүннээх буолуохтаах;
• хомуһу оонньоон баран, өрүү кураанах гына сото сылдьыллыахтаах. Соппотоххо, дьэбиннэрэн хаалыан соп;
• хомуһу аҥардас тылыттан хаһан да тутуллубат. Тыла сүрдээх намчы, кэбирэх. Өрүүтүн тылыттан тута сырыттахха, тыла тостумтуо буолар, тургэнник туһатыттан тахсар;
• хомуһу оонньуур эрэ кэмҥэ илиигэ ылыллар. Оонньообот эрээри, өр илиигэ тутар көҥүллэммэт. Илиигэ өр илдьэ сырыттахха, хомус сиигирэр, тыла кэбириир.

• кулуhун хомус
• мас хомус
• уҥуох хомус
• тимир хомус

Сүрүн ыстатыйа: Хомус историята

• Будищев Р.П. Музей хомуса народов мира. Ил Хомус. Тургутулунна 6 От ыйын 2014.
• История музея. Музеи Якутии. Тургутулунна 6 От ыйын 2014.
• Sakha Musical Instruments. Герман уонна Клавдия Хатылаевтар ситим-сирдэрэ. Тургутулунна 6 От ыйын 2014.

Бу  саха культуратыгар сыһыаннаах сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн көмөлөһүөххүн сөп.