От Ыйын 8: күнэ-дьыла

Сыл бүтүө 176 күн баар.

• Аан дойдуга аллергияны кытта охсуһуу күнэ (Аллергия аан дойдутааҕы тэрилтэтэ уонна Иммунопатология аан дойдутааҕы тэрилтэтэ)
• Арассыыйа  Арассыыйа — Арассыыйаҕа дьиэ кэргэн, таптал уонна бэриниилээх буолуу күнэ (Петр уонна Феврония күннэрэ). 2008 сылтан бэлиэтэнэр.

• Б.э.инн. 52 сыл — Париж (Лютеция) үөскээбит күнүнэн ааҕыллар.
• 1497 — Васко да Гама Ииндийэҕэ бастакы быһаччы айаныгар туруммут.
• 1709 — Полтааватааҕы кыргыһыы. Бу сүүрбэччэ сыл Швеция атын дойдулары кытта сэриилэспит (Арассыыйа историографиятыгар Хотугу сэрии диэн ааттанар) сэриитин саамай улахан кыргыһыыта этэ. Сэрии өссө да 12 сыл тухары салҕаннар, манна хотторон Швеция дьиҥнээхтик кыайан өрүттүбэтэҕэ. Бүөтүр I саамай киэн туттар кыргыһыыта этэ.
• 1819 — Санкт-Петербурга Исаакий собуорун тутуута саҕаламмыт.
• 1833 — Ункяр-Искелеси эйэ, доҕордоһуу уонна көмүскэнии сойууһун туһунан сөбүлэҥ Арассыыйа уонна Осмаан импиэрийэтин ыккардыларыгар түһэрсиллибит.
• 1916 — Туркестаан уонна истиэп уобаластарын 400 тыһ. олохтооҕун күһэлэҥ үлэҕэ ылыы (мобилизация) туһунан ыйаах тахсыбыт. Онтон сылтаан буолбут казаахтар өрө туруулара кырыктаахтык хам баттаммыта.
• 1853 — Токио хомотугар командор Мэтью Перри салайыылаах АХШ флота кэлбит уонна Дьоппуону атыы-эргиэн саҕалыырга күһэйбит. Икки үйэлээх Дьоппуон изоляцията түмүктэммит.
• 1922 — Иван Строд хамандыырдаах кыһыл этэрээт Бүлүү куоратын осадатын устубут.
• 1932 — Дьокуускайга Бастакы бүтүн Саха сиринээҕи спартакиада аһыллыбыт. Саха АССР тэриллибитэ 10 сылыгар анаммыт.
• 1944 — ССРС-ка «Дьоруой Ийэ» ытык аат үөскээбит, «Ийэ албан аата» уордьан уонна «Ийэ мэтээлэ» олохтоммуттар.
• 1944 — Ураалга Миасс куоракка көһөрүллүбүт «ЗИС» собуот бастакы массыынатын таһаарбыт.
• 1947 — Нью-Мексико штаакка биллибэт көтөр эттик түспүтүн туһунан сурах тарҕаммыт. Билигин бу түбэлтэ Розуэлл аттынааҕы НЛО быһыытынан биллэр. Аан дойдуга элбэх сурах-садьык, таайыы, сабаҕалааһын төрүөтэ буолбута.
• 1970 — Ричард Никсон АХШ Кэнгириэһигэр туһаайыытыгар төрүт олохтоох американецтар бэйэлэрин омук быһыытынан билиниилэрин өйөөһүн АХШ официальнай бэлиитикэтэ буолуохтааҕын туһунан эппит. Манна олоҕуран 1975 сыллаахха Индеецтэр бэйэлэрин билиниилэрин уонна үөрэниилэригэр көмөлөһүү туһунан сокуон ылыныллыбыта.
• 1972 — АХШ бэрэсидьиэнэ Никсон ССРС Америкаттан 3 сыл иһигэр 750 мөлүөйүөн дуолларга бурдук атыылаһыа диэн биллэрбит.
• 1974 — ССКП Киин кэмитиэтэ уонна ССРС миниистирдэрин сэбиэтэ БАМ тутуутун бырайыагын бигэргэтэн холбоһуктаах 561 нүөмэрдээх уураах таһаарбыттар. Бу иннинэ 1972 сыллаахха муус устар 5 күнүгэр Бам-Тындинскай суолу тутуу саҕаламмыта.
• 1982 — Ираак бэрэсидьиэнин Саддам Хусейны өлөрө сатаабыттар. Мантан сылтаан Дуджайл куоракка хас да ый тухары киһи бөҕөнү өлөрбүттэрэ.
• 1994 — Ким Чен Ир аҕата Ким Ир Сен өлбүтүн кэннэ Хотугу Кэриэйэҕэ муҥур былааһы ылбыт.

• 1900 — (эргэ истиилинэн 25.06) Сергей Зверев — Кыыл Уола (1973 өлб.) — олоҥхоһут, тойуксут, РСФСР уонна Саха АССР култууратын үтүөлээх диэйэтэлэ.
• 1917 — Наталья Кинд (1992 өлб.) — «Мир» алмаастаах туруубкатын арыйбыт дьахтар, геология-минералогия билимин хандьыдаата, геолог.
• 1925 — Февронья Баишева — «Саха» НКИХ хуорун дирижера, РСФСР уонна Саха АССР үтүөлээх артыыската.

• 1967 — Николай Шемяков (19.05.1913 төр.) — аҕыйах ахсааннаах эбэҥки норуотун чулуу уола, булчут-стахановец, 1939—1953 сс. Эдьигээн райисполкомун бэрэссэдээтэлэ.
• 2011 — Наталья Посельская (12.04.1946 төр.) — балерина, балет педагога, хореограф, педагогика билимин хандьыдаата.