Мороду

Атыыра саас чаҕылхай өҥнөөх буолар.

XX үйэ 60-с сылларыгар дылы Саха сиригэр тарҕаммыт кус этэ. Соҕурууттан Саҥа Сибиир арыыларыгар тиийэ көстөр. 60-с сыллар ортотуттан ахсаана лаппа кыччаабыт. Өскө 1962 сааһыгар орто Өлүөнэҕэ ааһар кус 53% ылар буоллаҕына, 1966 сыллаахха 14,5% эрэ ылар буолбут. 70-с сыллар ортолоругар өрөспүүбүлүкэ кустарын 2-6% тахсыбат буолбут. Саха сирин таһыгар Енисей өрүс тардыытын илин өттүгэр, Таймыыр соҕуруу-илин өттүгэр, Анадырь өрүс тардыытыгар, Охотскай аннынан уонна Байкаал хоту кытылыгар уйаланар. Кыстыыр сирэ Орто Кытай уонна Япония.

Саха сирин киин улуустарыгар саас ыам ыйын ортотугар кэлэр. Ый бүтэһигэр бэc ыйын саҥатыгар уйатын туттар. Уйата ууттан чугас сиргэ буолар. 6-10 от күөхтүҥү сиэрэй сымыыттаах. Оҕолоро күөлгэ бэс ыйын бүтүүтүгэр киирэллэр. Атырдьах ыйын иккис аҥаарыгар балаҕан ыйыгар көтөллөр.

Мороду аһылыгар үөн-көйүүр элбэх. Саас кумаар личинкатын сиир. Сайын уонна күһүн кыра моллюскалары, ракообразнайдары, чиэрбэлэри уонна личинкалары сөбүлээн сиир. Үүнээйиттэн уу отторун сиэмэтин сиир.

Саха сирин кыһыл кинигэтигэр киирбит сэдэх, харабылланар көрүҥ. Саха сиригэр барытыгар мородуну бултуур бобуллар.

• Справочник-определитель уток РС(Я), А. Г. Ларионов, Г. П. Ларионов, Дьокуускай, ЯФ из-ва СО РАН, 2001