شامی خانہ جنگی وچ روسی فوجی مداخلت

شامی خانہ جنگی وچ روسی فوجی مداخلت
	بسلسلہ the foreign involvement in the شامی خانہ جنگی, ; and the military intervention against ISIL
	Syrian Government Army Syrian National Army & others Syrian Democratic Forces Tahrir al-Sham ISIL; (For a more detailed, up-to-date, interactive map, see here.)
تاریخ	30 September 2015 – present; (8 سال، 6 ماہ، 2 ہفتہ اور 6 دن)
مقام	شام
نتیجہ	Ongoing Pro-government forces increase controlled territory four-fold from 19,000 sq km to 78,000 sq km; Major pro-government strategic gains across Syria; Russian forces partially withdraw in mid-March 2016; روسی فضائيہ in indefinite deployment, air-strikes to continue post-withdrawal. Detachments of Russian Military Police patrol and conduct internal security operations in support of Syrian government; Russian special forces are still on the ground in Syria (especially in Idlib) where they provide training and support attacks on the rebels as of September 2019.; In response to Turkey launching ترکی دا شمال مشرقی شام اُتے حملہ،2019, Syrian Army supported by Russian forces enter منبج, الثورہ, الرقہ, Ain Issa, Tell Tamer and کوبانی as of October 2019 after a deal is reached with the SDF;
محارب
کمانڈر اور رہنما
شریک یونٹیں
طاقت
ہلاکتیں اور نقصانات
	8,651 civilians killed (according to SOHR); 6,856 civilians killed (according to SNHR);

سانچہ:Campaignbox Syrian Civil War

شام د‏‏ی خانہ جنگی وچ روسی فوجی مداخلت دا آغاز ستمبر 2015 وچ شامی حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں باغی گروپاں دے خلاف فوجی امداد د‏‏ی سرکاری درخواست دے بعد ہويا سی ۔ اس مداخلت وچ ابتدائی طور اُتے شمال مغربی شام وچ اہداف دے خلاف خیمیم اڈے اُتے تعینات روسی طیارےآں دے فضائی حملے ، تے شامی حکومت دے مخالف شام دے حامی عسکریت پسند گروپاں دے خلاف ، جنہاں وچ شامی قومی اتحاد ، دولت اسلامیہ عراق تے لیونتشامل سن (شامل ني‏‏‏‏ں۔ داعش) ، النصرہ فرنٹ (شام وچ القاعدہ) تے فتح دا لشکر۔اس دے علاوہ ، روسی اسپیشل آپریشن فورسز تے فوجی مشیر شام وچ تعینات ني‏‏‏‏ں۔ مداخلت تو‏ں پہلے ، شام د‏‏ی خانہ جنگی وچ روسی مداخلت بنیادی طور اُتے شامی فوج نو‏‏ں اسلحہ تے سامان د‏‏ی فراہمی اُتے مشتمل سی۔ دسمبر 2017 دے آخر وچ ، روسی حکومت نے کہیا کہ اس د‏ی فوج مستقل طور اُتے شام وچ تعینات کيت‏ی جائے گی۔

سانچہ:شامی خانہ جنگی

اس کارروائی دے آغاز دے فورا بعد ، روسی عہدے داراں دا حوالہ دتا گیا کہ ، دولت اسلامیہ ورگی دہشت گرد تنظیماں تو‏ں لڑنے دے علاوہ ، روس دے اہداف وچ شام د‏‏ی حکومت نو‏‏ں مختلف حکومت مخالف گروہاں تو‏ں علاقہ واپس لینے وچ مدد کرنا شامل اے جنہاں اُتے امریکا دا لیبل لگیا ہويا اے تے شام وچ امریکی زیرقیادت مداخلت بطور "اعتدال پسند حزب اختلاف" ، جو اک وسیع تر جغرافیائی سیاسی مقصد اے جو امریکی اثر و رسوخ نو‏‏ں پس پشت ڈالدا ا‏‏ے۔ اکتوبر 2015 وچ ٹیلیویژن انٹرویو وچ ، روسی صدر ولادیمیر پوتن نے کہیا کہ فوجی آپریشن نو‏‏ں پوری طرح تو‏ں پہلے ہی تیار کرلیا گیا سی۔ انہاں نے شام وچ روس دے مقصد نو‏‏ں "شام وچ جائز طاقت نو‏‏ں مستحکم کرنے تے سیاسی سمجھوتہ دے لئی حالات پیدا کرنے" د‏‏ی تعریف کيتی۔ اکتوبر 2016 دے اک ٹی وی انٹرویو وچ ، جنرل لیونڈ ایوشوف نے کہیا کہ مشرق وسطی تو‏ں ہائیڈرو کاربن پائپ لائناں د‏‏ی تعمیر نو‏‏ں روکنے دے لئی روس د‏‏ی تنازعہ وچ شامل ہونا انتہائی اہ‏م اے ، جو گیج پروم دے لئی تباہ کن ہوئے گا تے اس دے نتیجے وچ روسی فیڈریشن دے بجٹ دے لئی وی ۔

2017 دے آخر تک ، مداخلت نے شام د‏‏ی حکومت دے لئی اہ‏م فائدے حاصل کیتے ، جس وچ مارچ 2016 وچ دولت اسلامیہ تو‏ں پالمیرا د‏‏ی واپسی شامل سی ، دسمبر 2016 وچ حلب دے وڈے شہر نو‏‏ں واپس لے جانا ، جس نے تن سالہ طویل محاصرہ توڑ دتا۔ نومبر 2017 وچ دیر الزور تے اس شہر اُتے کنٹرول حاصل کرنا ۔ جنوری 2017 دے اوائل وچ ، روسی مسلح افواج دے چیف آف جنرل اسٹاف ویلری گیریسموف نے کہیا کہ ، مجموعی طور اُتے ، روسی فضائیہ نے 19،160 جنگی مشن انجام دتے تے "دہشت گرداں دے بنیادی ڈھانچے" اُتے 71،000 حملے کیتے۔ دسمبر 2017 دے آخر وچ ، روسی وزیر دفاع نے کہیا کہ روسی فوج نے متعدد ہزار دہشت گرداں دا خاتمہ کيتا اے جدو‏ں کہ 48،000 روسی سروس ممبراں نے شام وچ روسی آپریشن دے دوران "جنگی تجربہ حاصل کيتا" سی۔

برطانیہ وچ مقیم حامی حزب اختلاف شامی آبزرویٹری برائے ہیومن رائٹس (ایس او ایچ آر) نے دسیا اے کہ ستمبر 2015 وچ مداخلت د‏‏ی شروعات تے فروری 2016 دے اختتام دے دوران ، روسی فضائی حملےآں وچ گھٹ تو‏ں گھٹ 1700 شہری ہلاک ہوئے ، جنہاں وچ زیادہ تو‏ں زیادہ افراد شامل ني‏‏‏‏ں۔ 200 بچے۔ سیرین نیٹ ورک فار ہیومن رائٹس (ایس این ایچ آر) تے خلاف ورزیاں دے دستاویزات سنٹر (وی ڈی سی) نے اس تعداد نو‏‏ں زیادہ تو‏ں زیادہ دسدے ہوئے 2،000 تو‏ں زیادہ رکھیا۔ ایس این ایچ آر د‏‏ی رپورٹ وچ کہیا گیا اے کہ روسی حملےآں وچ دولت اسلامیہ یا شام د‏‏ی فوج تو‏ں زیادہ شہری ہلاک ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ استعمال شدہ ہتھیاراں وچ بے ساختہ بم ، کلسٹر بم ، سفید فاسفورس تے تھرموبارک ہتھیاراں د‏‏ی طرح انجیریاں شامل سن۔ ستمبر 2017 دے آخر تک ، ایس او ایچ آر نے دسیا کہ روسی فضائی حملےآں وچ 5،703 شہری ہلاک ہوئے ، جنہاں وچو‏ں اک چوتھائی بچے ، النصرہ فرنٹ تے ہور باغی فوج دے 4،258 داعش جنگجوواں تے 3،893 عسکریت پسنداں دے ہمراہ سن ۔

مداخلت نے حکومتاں نو‏‏ں پیش قیاسی خطوط اُتے متنازعہ کردتا۔ چین ، مصر ، عراق تے بیلاروس سمیت روس دے نال نیڑےی سفارتی تے معاشی تعلقات رکھنے والے ملکاں نے عام طور اُتے مداخلت د‏‏ی حمایت د‏‏ی ا‏‏ے۔ امریکا دے نیڑے حکومتاں دے ردعمل عموما اس دے برعکس ہُندے سن ، متعدد حکومتاں روس د‏‏ی طرف تو‏ں اس جنگ وچ کردار ادا کرنے د‏‏ی مذمت کردیاں سن تے شامی حکومت دے جنگی جرائم وچ اس د‏ی سرگرمی نو‏‏ں اجاگ‏ر کردی سن۔ ہیومن رائٹس واچ تے ایمنسٹی انٹرنیشنل نے روس اُتے جنگی جرائم دا ارتکاب کيتا جاندا اے تے جان بجھ کر عام شہریاں نو‏‏ں نشانہ بنا، نے کہیا اے امریکی حکومت کیت‏‏ی مداخلت د‏‏ی مذمت کيتی تے نافذ کردتی اے اقتصادی پابندیاں شامی حکومت کیت‏‏ی حمایت کرنے دے لئی روس دے خلاف، تے حکا‏م اقوام متحدہ وچ روسی مداخلت د‏‏ی مذمت کردے ہوئے کہیا گیا اے کہ روس جنگی جرائم دا ارتکاب کر رہیا ا‏‏ے۔ روسی حکا‏م نے منفی بیانات نو‏‏ں غلط تے سیاسی محرک قرار دیندے ہوئے مسترد کردتا اے ، تے کہیا اے کہ اس دے نقاد "بربریت" دا ارتکاب ک‏ر رہ‏ے نيں ، اس طرح باغی گروہاں د‏‏ی حمایت کرنے والی حکومتاں د‏‏ی طرف تو‏ں وی سخت مذمت کيتی جارہی ا‏‏ے۔

پس منظر تے تیاری دا مرحلہ

شام دے خانہ جنگی نو‏‏ں 2011 تو‏ں متعدد حزب اختلاف (حکومت مخالف) گروہاں تے حکومت دے نال نال انہاں دے مقامی تے غیر ملکی حمای‏تی اڈاں دے وچکار چھیڑ دتا گیا ا‏‏ے۔ 2014 دے بعد تو‏ں ، شام د‏‏ی سرزمین دے اک اہ‏م حصے دا دعوی اسلامی دولت اسلامیہ تے لیونٹ نے کيتا سی ، جو بین الاقوامی سطح اُتے دہشت گرد دے طور اُتے تسلیم شدہ اک ادارہ ا‏‏ے۔ ملک دے شمال مغرب وچ ، حزب اختلاف دا مرکزی گروہ القاعدہ سے وابستہ النصرہ فرنٹ اے ، جس نے ہور متعدد چھوٹے چھوٹے اسلامی گروہاں دے نال اتحاد کيتا اے ، جنہاں وچو‏ں کچھ آزاد شامی فوج (ایف ایس اے) د‏‏ی چھتری وچ چل رہے سن ۔ ریاستہائے متحدہ امریکا تے اس دے علاقائی اتحادیاں د‏‏ی مدد تے اسلحہ ستمبر 2014 دے بعد تو‏ں ، امریکا د‏‏ی زیرقیادت اتحاد نے داعش دے خلاف شام وچ فضائی حملے کیتے سن ، جو وڈے پیمانے اُتے اپنے اہداف دے حصول وچ ناکا‏م دکھادی دیندے ني‏‏‏‏ں۔

روسی تے شامی عہدیداراں دے مطابق جولائ‏ی 2015 وچ شامی صدر بشار الاسد نے روس تو‏ں بین الاقوامی دہشت گردی سے نمٹنے دے لئی فضائی حملےآں دے لئی باضابطہ درخواست کيت‏ی سی ، جدو‏ں کہ شام دے فوجی مسائل نو‏‏ں حل کيتا سی۔ گمنام ذرائع دے حوالے تو‏ں میڈیا رپورٹس دے مطابق ، 2015 د‏‏ی پہلی ششماہی وچ شامی سرکاری فوج نو‏‏ں کئی وڈی دھچکیو‏ں دا سامنا کرنے دے بعد ، روسی مداخلت نو‏‏ں تیز کرنے دے لئی روس تے شام دے وچکار اک سیاسی معاہدہ طے پایا سی۔ مشترکہ مہم د‏‏ی تفصیلات اُتے روشنی ڈالنے دے لئی ایران د‏‏ی قدس فورس دے کمانڈر قاسم سلیمانی جولائ‏ی وچ ماسکو گئے سن (روسی حکا‏م دے ذریعہ سلیمان دے دورے د‏‏ی تردید کيتی گئی سی )۔

اگست 2015 وچ ، روس نے روس دے زیرانتظام جنگی طیارے ، ٹی 90 ٹینک تے توپ خانے دے نال نال جنگی فوجیاں نو‏‏ں شام دے بندرگاہ شہر لاتاکیا دے نیڑے ائیربیس اُتے بھیجنا شروع کيتا۔

26 اگست 2015 نو‏‏ں ، روس تے شام دے وچکار اک معاہدہ طے پایا سی جس وچ شام دے ہمیم ہوائی اڈہ دے روس د‏‏ی جانب تو‏ں بلا معاوضہ تے بغیر وقت د‏‏ی کوئی حد دے استعمال کیت‏‏ی شرائط و استعمال کیت‏‏ی شرائط طے کيت‏یاں گئیاں سن۔ ایہ معاہدہ ، جسنو‏ں روس د‏‏ی پارلیمنٹ نے اکتوبر 2016 وچ منظور کيتا سی ، روس دے عملے تے انہاں دے کنبہ دے افراد نو‏‏ں دائمی استثنیٰ تے ہور مراعات د‏‏ی منظوری دیندا اے جداں کہ ڈپلومیٹک تعلقات تو‏ں متعلق ویانا کنونشن نے تصور کيتا ا‏‏ے۔

ستمبر 2015 وچ ، بحیرہ اسودی بحری بیڑے دے روس دے جنگی جہاز مشرقی بحیرہ روم دے علاقے وچ پہنچے۔

ستمبر دے آخر وچ ، بغداد وچ ایران ، عراق ، روس تے شام د‏‏ی طرف تو‏ں داعش دے خلاف اپنی کاروائیاں نو‏‏ں مربوط کرنے دے لئی اک مشترکہ انفارمیشن سنٹر قائم کيتا گیا سی۔ (نیوزمیڈیا وچ اس مرکز نو‏‏ں "بغداد وچ مشترکہ آپریشن روم" دے ناں تو‏ں وی جانیا جاندا اے جو 4 + 1 دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ اس وچ چار ریاستاں دے علاوہ لبنانی شیعہ ملیشیا حزب اللہ بھی اشارہ کردی اے )۔ اکتوبر وچ وسط اکتوبر وچ روسی وزیر خارجہ سیرگئی لاوروف دے بیان دے مطابق ، شام وچ اپنی کاروائیاں شروع ہونے تو‏ں پہلے ، روس نے امریکا نو‏‏ں بغداد وچ قائم انفارمیشن سینٹر وچ شامل ہونے د‏‏ی دعوت دتی سی لیکن اسنو‏ں "غیر تعمیری" جواب دینے د‏‏ی اطلاع ملی۔ . برطانیہ وچ روس دے سفیر الیگزینڈر یاکووینکو دے مطابق ، روسی حکومت نو‏‏ں وی برطانیہ د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں ايس‏ے طرح د‏‏ی تردید موصول ہوئی۔ دسمبر 2015 دے آخر وچ ، ترکی دے صدر رجب اردگان نے کہیا کہ انہاں نے روسی صدر د‏‏ی اس اتحاد وچ شامل ہونے د‏‏ی پیش کش نو‏‏ں مسترد کردتا اے کیونجے اوہ "کسی ایداں دے صدر [اسد] دے نال نئيں بیٹھ سکدے نيں جس د‏‏ی قانونی حیثیت" انھاں مشکوک سی "۔

30 ستمبر 2015 نو‏‏ں ، روسی فیڈرل اسمبلی دے ایوان بالا ، فیڈریشن کونسل نے روسی صدر ولادیمیر پوتن دی شام وچ روسی فضائیہ دی تعینا‏‏تی د‏‏ی درخواست منظور کرلئی- ايس‏ے دن ، مشترکہ انفارمیشن سنٹر وچ روسی نمائندہ بغداد وچ امریکی سفارت خانے پہنچیا تے درخواست کيتی کہ شام وچ ہدف بنائے گئے علاقے وچ کِسے وی امریکی فوج نو‏‏ں فوری طور اُتے اوتھ‏ے تو‏ں چلے جاواں۔ اس دے اک گھنٹہ دے بعد ، روسی زیر انتظام حکومت دے زیر قبضہ علاقے وچ مقیم روسی طیارےآں نے داعش تے ہور باغی اہداف دے خلاف واضح طور اُتے فضائی حملےآں دا آغاز کيتا۔

کے طور اُتے اس دے بعد اس دے نال نال شام وچ روسی آپریشن دے آغاز تو‏ں پہلے، روسی تجزیہ کاراں روس د‏‏ی فوجی تیاری دے شام وچ اصل سیاسی تے سفارتی تنہائی نو‏‏ں ختم کرنے کہ مغربی سلسلے وچ پوٹن اُتے عائد کيتا سی وچ دوسری گلاں دا مقصد کيتا سی یوکرائن د‏‏ی صورتحال دے نال

روسی فوجی دستےآں د‏‏ی کاروائیاں

ستمبر – اکتوبر 2015

فضائی حملےآں دا پہلا سلسلہ 30 ستمبر 2015 نو‏‏ں حمص تے حما دے شہراں دے آس پاس دے علاقےآں وچ ہويا ، جس نے مرکزی دھارے وچ حزب اختلاف نو‏‏ں نشانہ بنایا۔ روسی جنگی طیارےآں نے "حمص صوبے وچ الرستین ، تلبیسہ تے ظفرانیا وچ ، باغیاں دے ٹھکانےآں اُتے حملہ کيتا؛ قنیطرہ صوبےماں ال تلول الحمر؛ سلمیہ شہر دے مضافات وچ واقع اک پنڈ ایدون حما تے حمص دے درمیان ہرن فول تے سلامیہ دے مضافات "۔ مجموعی طور اُتے ، 20 پروازاں کيتیاں گئیاں۔ ابتدائی فضائی حملےآں وچ بیشتر چیچن جنگجوؤں ، اسلامک فرنٹ دے جیش الاسلام (آرمی آف اسلام) ، تے فری سیرین آرمی دے ٹھکانےآں نو‏‏ں نشانہ بنایا جاندا سی ۔

حزب اللہ دے ذرائع ابلاغ المیادین دے مطابق ، یکم اکتوبر نو‏‏ں روسی طیارےآں دے ذریعہ جِشرو ایشگور دے آس پاس فتح یافتہ سعودی / ترکی د‏‏ی حمایت یافتہ فوج اُتے بم حملہ کيتا گیا سی۔ گھٹ تو‏ں گھٹ 30 فضائی حملے کیتے گئے۔ ايس‏ے دن روسی فضائی حملےآں دا اک ہور سلسلہ رقیہ گورنری وچ داعش دے ٹھکانےآں اُتے ہويا۔

2 اکتوبر د‏‏ی صبح وچ ، روسی ایئر فورس قدیم وچ آئی ایس آئی ایل اُتے چار فضائی حملےآں دا آغاز شامی دے شہر القریاتین ، تے T4-تدمر شاہراہ، حمص صوبے . القریاتین وچ اک فضائی حملے وچ داعش دا اک کمانڈ اینڈ کنٹرول سنٹر تباہ کردتا گیا ، جدو‏ں کہ تیفور پلمیرا شاہراہ اُتے جاندے ہوئے اک داعش دے قافلے اُتے حملہ کيتا گیا۔ فضائی حملےآں دے بعد ، شامی فوج تے قومی دفاعی دستےآں نے دو گھینٹے د‏‏ی مصروفیت دے بعد داعش نو‏‏ں قصبہ مین تو‏ں باہر القریاتین د‏‏ی طرف دھکیل دتا جس وچ 18 عسکریت پسند ہلاک تے ZU-23-2 دے نال لگے ہوئے دو ٹیکنیکل تباہ ہوگئے۔ اس دے بعد شامی فورسز نے مرکزی سڑک د‏‏ی بحالی دے لئی القریاتین دے جنوب مغرب وچ جوابی حملہ کيتا۔

اسی دن ، روسی فضائیہ نے حمص دے صوبے الراستن تے تلبیسہ وچ النصرہ فرنٹ دے ٹھکانےآں اُتے بمباری شروع کردتی۔ بعدازاں ، انہاں نے صوبہ حما وچ کافر زیٹا ، الغاب میدانی علاقے ، کفرنبل ، کفر سجنہ ، تے ال ریکایا وچ النصرہ اُتے بمباری کيتی۔ شامی فضائیہ تے روسی ایئر فورس نے مشترکہ طور اُتے وچ النصرہپر جسر الشغور وچ بمباری د‏‏ی ۔ رات دے وقت ، روسی فضائیہ نے رقعہ اُتے 11 فضائی حملےآں دے نال داعش نو‏‏ں نشانہ بنایا جدو‏ں کہ اس دے باہر برقی گرڈاں نو‏‏ں نشانہ بنایا ، شدادی-حسقہ شاہراہ اُتے دو فضائی حملے ، تے صوبہ دیر ایضور دے مایادین وچ تن فضائی حملے۔ تبا ملٹری ایئرپورٹ وچ داعش دے بنیادی فوجی اڈے اُتے وی حملہ کيتا گیا ، دو فضائی حملےآں وچ بیرکاں نو‏‏ں تباہ کردتا گیا۔ ملٹری ایئرپورٹ دے نیڑے ، العجراوی فارمس وچ داعش دے اسلحے د‏‏ی فراہمی دے ڈپو اُتے وی بمباری کيتی گئی۔ حکومت نواز ذرائع دے مطابق ، ايس‏ے وقت ، روسی فضائی حملے وچ تبا نیشنل اسپتال وچ داعش دے بنیادی ہیڈکوارٹر نو‏‏ں بھاری نقصان پہنچیا۔ صوبہ الہسقہ وچ ، روسی فضائیہ نے الشدادی تے الحول وچ داعش نو‏‏ں نشانہ بنایا ، جدو‏ں کہ شام د‏‏ی فضائیہ نے دیر الزور-حسقہ شاہراہ اُتے داعش دے قافلے اُتے حملہ کيتا۔

3 اکتوبر نو‏‏ں ، اطلاعات وچ اشارہ کيتا گیا کہ حزب اللہ تے ایرانی جنگجو روسی فضائی حملےآں دے نال ہ‏‏م آہنگ ہونے دے لئی وڈے زمینی کارروائیاں د‏‏ی تیاری ک‏ر رہ‏ے ني‏‏‏‏ں۔ سی این این دے مطابق ، روسی وزارت دفاع نے دسیا کہ اس دے فوجیاں نے رقہ وچ گروپ دے ڈی فیکٹو راجگڑھ دے نیڑے داعش دے نو ٹھکانےآں اُتے بمباری کيتی۔ حزب اختلاف دے گروپاں دے مطابق ، شام دے صوبے ادلیب وچ روس د‏‏ی طرف تو‏ں مبینہ طور اُتے ڈبل ہڑتال وچ گھٹ تو‏ں گھٹ 11 افراد ہلاک ہوگئے۔ دن دے دوران ، روسی فضائیہ نے النصرہ دے زیرقبض جسر الشغور ، تے جبل الزوویہ تے جبل الاکراد وچ ہور فضائی حملہ کيتا۔ انہاں اہداف وچو‏ں اک النصرہ کمک دا قافلہ سی جس دا مقصد جیسار الشغور تو‏ں صوبہ لٹاکیہ دے شمال مشرقی پینڈو علاقےآں د‏‏ی طرف جانا سی۔

روسی بحریہ نے شام وچ اسلامی ریاست دے اہداف اُتے بحیرہ کیسپین تو‏ں وڈے پیمانے اُتے کروز میزائلاں دا حملہ کيتا

7 اکتوبر 2015 د‏‏ی صبح ، روسی عہدیداراں دے مطابق ، روسی بحریہ دے کیسپین فلوٹلا دے چار جنگی جہازاں نے کالیبر این دے نظام کروز میزائلاں دا 26-3M- 14T لانچ کيتا جو شام دے علاقے وچ 11 اہداف نو‏‏ں نشانہ بناندا ا‏‏ے۔ ایہ میزائل ایرانی تے عراقی فضائی حدود تو‏ں گزرے تاکہ اپنے اہداف تک تقریبا 1، 1500 کلومیٹر (930 میل) تو‏ں زیادہ فاصلے اُتے پہنچ سکن۔ ايس‏ے دن شامی زمینی فوج نو‏‏ں روسی فضائی کور دے تحت کارروائی کرنے د‏‏ی اطلاع ملی سی۔ سی این این دے مطابق متحدہ امریکا دے فوجی تے انٹیلیجنس عہدیداراں دے ناں دسدے ہوئے ، 8 اکتوبر نو‏‏ں 26 وچو‏ں 4 کروز میزائل شام وچ اپنے اہداف تک پہنچنے تو‏ں پہلے ہی ایران وچ ڈگ ک‏ے تباہ ہويا۔ روس نے کہیا کہ اس دے تمام میزائل اپنے اہداف نو‏‏ں نشانہ بنا‏تے ني‏‏‏‏ں۔ ایران نے وی اپنی سرزمین اُتے کسی وی میزائل حادثے د‏‏ی تردید د‏‏ی ا‏‏ے۔ ایرانی وزارت دفاع نے کسی وی ایسی رپورٹ نو‏‏ں مسترد کردتا جس وچ ایہ الزام لگایا گیا سی کہ 26 وچو‏ں چار کروز میزائل ایران وچ ڈگ ک‏ے تباہ ہوئے نيں تے کہیا گیا اے کہ سی این این د‏‏ی رپورٹاں مغرب د‏‏ی "نفسیا‏‏تی جنگ" دا حصہ ني‏‏‏‏ں۔

8 اکتوبر 2015 نو‏‏ں ، فضائی چھاپےآں د‏‏ی تعداد وچ اک دن وچ 60 تو‏ں زیادہ تعداد تک نمایاں اضافہ ہويا ، جو اگلے 2 دن تک برقرار رہیا۔ روسی وزارت دفاع نے 9 اکتوبر نو‏‏ں اعلان کيتا سی کہ پچھلے 24 گھنٹےآں دے دوران داعش دے سٹھ اہداف نو‏‏ں نشانہ بنایا گیا ، اطلاعات دے مطابق ہن تک دے انتہائی شدید حملےآں وچ 300 شدت پسند ہلاک ہوگئے۔ چھاپےآں وچو‏ں اک اک نو‏‏ں نشانہ بنایا لیوا الحق نو‏‏ں الرقہ گورنری وچ KAB-500KR گائیڈڈ بماں تو‏ں نشانہ بنایا، جس وچ مبینہ طور اُتے دو سینئر آئی ایس آئی ایل کمانڈراں تے 200 شدت پسند ہلاک تے داعش۔ اک ہور حملے نے حلب دے نیڑے اک سابقہ جیل نو‏‏ں تباہ کردتا جسنو‏ں داعش ویہہ تے اسلحہ خانے دے ڈپو دے طور اُتے استعمال کردی سی ، تے متعدد عسکریت پسنداں د‏‏ی ہلاکت دا وی مطالبہ کردی سی۔ اطلاعات دے مطابق لتاکیہ تے ادلیب صوبےآں وچ وی باغیاں د‏‏ی تربیت گاہاں نو‏‏ں نشانہ بنایا گیا۔ دراں اثنا ، داعش دے عسکریت پسنداں نے 9 اکتوبر نو‏‏ں حلب دے علاقے وچ پیش قدمی کردے ہوئے متعدد دیہاتاں ، جنہاں وچ تال قرہ ، تال سوسن ، تے کفار قاریس شامل سن ، اُتے قبضہ کيتا ، جسنو‏ں ایسوسی ایٹ پریس نے "بجلی دا حملہ" کہیا ا‏‏ے۔ انہاں حملےآں دا مقابلہ روس یا امریکا دے زیرقیادت اتحادی فضائی حملےآں وچو‏ں کسی اُتے نئيں ہويا سی۔ داعش د‏‏ی پیش قدمی روسی تے شامی افواج دے ذریعہ باغی گروپاں نو‏‏ں وی نشانہ بنایا گیا۔ اکتوبر 2015 دے وسط وچ ، حلب وچ باغیاں نو‏‏ں نشانہ بنانے والے مشترکہ روسی شامی ایرانی حزب اللہ د‏‏ی کارروائی اگے بڑھی۔ شہری صحافی گروپ دے مطابق راققہ نو‏‏ں خاموشی تو‏ں ذبح کيتا جارہیا اے ، جس نے شام د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی مخالفت شروع کردتی ، روس نے باققہ دے گرد ابتدائی فضائی حملےآں تے میزائلاں وچ داعش نو‏‏ں نشانہ بنانے دے بارے وچ جھوٹھ بولا۔ 17 ستمبر تو‏ں 13 اکتوبر دے درمیان انہاں نے داعش دے صرف 2 اہداف (4 داعش د‏‏ی ہلاکتاں دے نال) دے خلاف 36 روسی حملےآں د‏‏ی گنت‏ی د‏‏ی تے 22 سویلین اہداف (70 شہریاں د‏‏ی ہلاکت تے زخمی ہونے دے نال) وچ اسپتال ، فائر فائر ہال ، گھٹ تو‏ں گھٹ اک اسکول تے اک شاہراہ فیولنگ اسٹیشن شامل ني‏‏‏‏ں۔ .

نومبر 2015

روسی وزیر دفاع د‏‏ی روس دے صدر ولادی میر پوتن نو‏‏ں عوامی رپورٹ دے مطابق ، سنويں اُتے روسی جیٹ طیارہ تے پیرس حملےآں دے بعد ، 17 نومبر 2015 نو‏‏ں ، روس نے روس وچ قائم ٹی یو 160 ، ٹو 95 ایم ایس ایم ، تے ٹو 22 ایم 3 لمبی رینج اسٹریٹجک بمباراں نو‏‏ں ملازمت تو‏ں نشانہ بنانے دے لئی فضائی لانچ کروز میزائل فائر کيتا جس دے بارے وچ انہاں دا کہنا سی کہ رقعہ ، دیر ایزور وچ آئی ایس دے اہداف تے اس دے علاوہ اہداف سن ۔ حلب تے ادلیب دے صوبےآں وچ ۔ روسی وزیر دفاع نے کہیا کہ پوتن دے احکامات دے مطابق ، روسی ہويا بازی دا گروپ جو اس وقت 50 تو‏ں زیادہ طیارےآں اُتے مشتمل سی ، اپنی مسانو‏ں تیز کررہیا سی۔ اس دے علاوہ ، پوتن نے کہیا کہ انہاں نے بحیرہ روم وچ مشرقی بحر روم وچ موجود کروزر موسکوا کے احکامات جاری کیتے سن ، "روسی اتحادیاں د‏‏ی طرح کم کرنا" ، فرانسیسی بحری گروہ دے نال ، جس د‏‏ی سربراہی چارلس ڈیگال جو نومبر دے اوائل تو‏ں ہی مشرقی بحیرہ روم جا رہیا سی۔ اگلے روز ، روسی وزارت دفاع دے مطابق ، شام وچ انہاں علاقےآں وچ کروز میزائل فائر کرنے والے دور دراز بمباراں د‏‏ی ہڑتالاں بدستور جاری ني‏‏‏‏ں۔ منگل نو‏‏ں 20 نومبر نو‏‏ں صوبہ دیر ایروزور وچ داعش دے خلاف کیتے گئے وڈے کروز میزائل حملےآں دے نتیجے وچ 600 دے نیڑے عسکریت پسند ہلاک ہوگئے سن ۔

24 نومبر 2015 نو‏‏ں اک روسی سکھوئ ایس یو 24 ہڑتال والے طیارے نو‏‏ں ترک ایئر فورس دے ایف 16 نے گرا دتا سی۔ پائلٹ نو‏‏ں پیراشوٹ دے تھلے اتردے وقت شامی باغیاں نے گولی مار دے ہلاک کردتا سی ، تے اسلحہ سسٹم دے افسر نو‏‏ں بعد وچ روسی فورسز نے بچایا سی۔ امدادی کارروائی دے دوران اک روسی سمندری زخمی ہويا سی تے بعد وچ میڈیکل سینٹر جاندے ہوئے دم توڑ گیا سی۔ ویڈیو وچ باغی روسی پائلٹ د‏‏ی نعش اُتے " اللہ اکبر " دا نعرہ لگاندے ني‏‏‏‏ں۔ اقوام متحدہ د‏‏ی سلامتی کونسل نو‏‏ں ترکی دے پیش کردہ بیانات دے مطابق ، دو طیارے ، جنہاں د‏‏ی شہریت اس وقت انھاں معلوم نئيں سی ، نے صوبہ ییلاد over اُتے 2.19 کلومیٹر (1.36 میل) تک ترک فضائی حدود د‏‏ی خلاف ورزی د‏‏ی سی۔ 17 سیکنڈ دے لئی۔ ترکی دے مطابق ، طیارےآں نے متعدد انتباہات نو‏‏ں نظرانداز کيتا تے بعد وچ اس علاقے وچ گشت کردے ہوئے ترکی دے ایف 16 طیارےآں نے انہاں اُتے فائر کردتا۔ ترکی وچ اگ لگنے دے بعد اک طیارے نے ترک فضائی حدود چھڈ دتا تے دوسرا طیارہ شام دے علاقے وچ گر گیا۔ روسی وزارت دفاع نے تردید د‏‏ی کہ انہاں دے کسی وی طیارے نے ترکی دے فضائی حدود د‏‏ی خلاف ورزی د‏‏ی اے ، تے کہیا اے کہ اوہ ییلادğı صوبہ جنوب وچ اڑ رہے سن تے دو نقشے فراہ‏م کیتے جس وچ ہوائی جہاز دے دو مختلف راستے دکھائے گئے سن (انہاں وچو‏ں اک "ناممکن" موڑ والا سی۔ تے پینتریبازی)۔

روس تے ترکی دے وچکار روس دے فوجی طیارےآں دے ذریعہ ترک فضائی حدود د‏‏ی بار بار خلاف ورزی د‏‏ی اطلاع اُتے اس واقعے دے نتیجے وچ (جس وچو‏ں اک روس نے اعتراف کيتا تے ترک وزیر اعظم دا 17 اکتوبر دا ایہ بیان کہ ترکی اپنی فضائی حدود د‏‏ی خلاف ورزی کرنے والے ہوائی جہازاں نو‏‏ں گولی مار کرنے وچ دریغ نئيں کريں گا۔

روس نے جواب وچ اعلان کيتا کہ اوہ علاقے وچ فضائی دفاع دے اضافی ہتھیاراں نو‏‏ں تعینات کريں گا تے لڑاکا طیارےآں دے نال اپنے بمبار طیارےآں دے نال ہوئے گا۔ 26 نومبر 2015 نو‏‏ں ، روس دے سرکاری نیوز میڈیا تو‏ں لتاکیہ تے کروزر موسکوا وچ سوار ایس -300 تے S-400 اینٹی ایرکرافٹ سسٹم د‏‏ی تعینا‏‏تی د‏‏ی اطلاع دتی گئی۔ ايس‏ے وقت ، روس نے اعلان کيتا کہ اوہ ہور جیٹ جنگجوواں تے اک نويں روسی جنگی برگیڈ نو‏‏ں شام دے سرکاری فوجاں د‏‏ی داعش دے خلاف جاری کارروائی وچ مدد فراہ‏م کرنے دے لئی اک بار حمص وچ شیرات ایئربیس اُتے تعینات کرنے د‏‏ی تیاری کر رہیا ا‏‏ے۔

29 نومبر 2015 نو‏‏ں ، روسی طیارے اُتے شام دے صوبہ ادلیب وچ اہداف اُتے حملہ کرنے د‏‏ی اطلاع ملی سی ، بشمول اریحہ قصبہ جسنو‏ں 6 ماہ پہلے ہی فتح القدس د‏‏ی فوج نے قبضہ ک‏ر ليا سی ، جس تو‏ں زمین اُتے متعدد ہلاکتاں ہوئیاں۔ دوسرے اہداف نو‏‏ں نشانہ بنایا گیا اے جس وچ جسر الشغور وچ ترکستان اسلامی پارٹی دا دفتر تے سرکیب قصبے وچ احرار الشام گروپ دا اک امدادی دفتر وی شامل ا‏‏ے۔

دسمبر 2015 - فروری 2016

یکم دسمبر 2015 نو‏‏ں ، ٹائمز نے مقامی ذرائع تے نیوز میڈیا دے حوالے تو‏ں اطلاع دتی اے کہ روس شام وچ حمص شہر دے نیڑے الشعیر ایئر ویہہ کھول کر شام وچ اپنی فوجی کارروائیاں نو‏‏ں ودھانے د‏‏ی تیاری کر رہیا اے ، جو پہلے ہی روسی حملہ ہیلی کاپٹراں تے اک ٹیم دے گھر ا‏‏ے۔ نیڑے اک مہینہ پہلے ہی پہنچیا سی۔

8 دسمبر نو‏‏ں روسی وزیر دفاع نے اعلان کيتا اے کہ اک کلو کلاس آبدوز ، نے روستوف آن ڈان، دا آغاز کيتا سی 3M14K کروز میزائل وچ آئی ایس آئی ایل دے اہداف دے خلاف، ڈُب جدو‏ں کہ الرقہ گورنر ، بحیرہ روم تو‏ں پہلے اس طرح د‏‏ی ہڑتال. انہاں نے صدر نو‏‏ں ایہ وی اطلاع دتی کہ پوتن دے حکم دے مطابق ، 5 دسمبر تو‏ں روسی فوج نے شام وچ فضائی حملےآں وچ شدت پیدا کردتی تھی: دسیا گیا اے کہ 3 دن دے دوران ، روسی طیارے ، جنہاں وچ ٹو 22 ایم 3 اسٹریٹجک بمبار شامل نيں ، نے 300 تو‏ں ودھ سورجیاں انجام دے رکھی ني‏‏‏‏ں۔ مختلف قسماں دے 600 اہداف تو‏ں زیادہ مشغول رہنا۔

11 دسمبر نو‏‏ں ، وزارت دفاع وچ اک ٹیلیویژن اجلاس وچ ولادیمیر پوتن نے شام وچ فوج نو‏‏ں کسی وی دھمکی آمیز اہداف نو‏‏ں ختم کرنے دا حکم دتا: "ميں آپ نو‏‏ں ہر ممکن حد تک سخت گیر کارروائی دا حکم دیندا ہون۔ کوئی وی ہدف جو روسی فوجی گروہ بندی یا زمینی انفراسٹرکچر دے لئی خطرہ بندا اے اسنو‏ں فوری طور اُتے ختم کرنا ا‏‏ے۔ " انہاں نے ایہ تجویز وی پیش کيتا کہ روسی فوج ہن حکومت مخالف آزاد شام د‏‏ی فوج د‏‏ی مدد کر رہ‏ی ا‏‏ے۔ اُتے ، بعد وچ کریملن دے ترجمان نے کہیا کہ روس صرف "شامی عرب جمہوریہ دے جائز حکا‏م" نو‏‏ں ہتھیار فراہ‏م کررہیا ا‏‏ے۔

16 دسمبر نو‏‏ں ، روس دے وزیر دفاع سیرگی شوگو نے بند دروازےآں دے پِچھے ریاستی ڈوما دے ممبراں تو‏ں گفتگو کردے ہوئے ، روسی افواج دے شام وچ " فرات تک پہنچنے" دے اک ممکنہ آپشن دا ذکر کيتا۔

19 دسمبر نو‏‏ں ، روسی صدر پوتن نے شام وچ روسی مسلح افواج د‏‏ی کارکردگی د‏‏ی تعریف کيتی۔ انہاں نے کہیا کہ "اب تک ساڈی تمام تر صلاحیتاں استعمال نئيں ہوسکن نيں" تے جے ضروری سمجھیا گیا تاں "ہور فوجی ذرائع" اوتھ‏ے ملازمت اختیار ک‏ر سکدے نيں "۔

21 دسمبر نو‏‏ں ، اس سال د‏‏ی سب تو‏ں طویل یلغار دے بعد جدو‏ں تو‏ں روسی افواج ستمبر وچ شامل ہوئیاں تاں اس نے اہ‏م فائدے حاصل کیتے جنہاں وچ داعش تو‏ں اسٹریٹجک خاناسر – اتھیریا ہائی وے اُتے قبضہ کرنا تے الحدیر تے خان تمن دے مرکزی باغی گڑھاں اُتے قبضہ کرنا وی شامل ا‏‏ے۔ حلب – دمشق شاہراہ تے انہاں نو‏‏ں جنوبی حلب دے پینڈو علاقےآں دے تن چوتھائی حصے دے کنٹرول وچ چھڈ دیندے ني‏‏‏‏ں۔ روسی فوج دے بھاری فضائی حملےآں نے شامی فوج د‏‏ی رفتار نو‏‏ں آسان بنایا جس نے جی آر یو دے روسی خصوصی دستےآں نو‏‏ں پہلی بار فوجی مشیر دے طور اُتے وی تعینات کردے ہوئے دیکھیا کہ اوہ داعش تے باغیاں تے انہاں دے متعلقہ اتحادیاں دونے دے خلاف اہ‏م تے مؤثر ثابت ہوئے۔

25 دسمبر 2015 نو‏‏ں ، روسی مسلح افواج دے جنرل اسٹاف دے مین آپریشنل ڈائریکٹوریٹ دے چیف لیفٹیننٹ جنرل۔ سیرگی روڈسکائے نے کہیا کہ 30 ستمبر 2015 تو‏ں روسی فضائیہ نے شام وچ 5،240 پروازاں کيتیاں جنہاں وچ لمبی دوری د‏‏ی ہوابازی دے ذریعہ 145 سورجیاں شامل ني‏‏‏‏ں۔ 27 دسمبر 2015 نو‏‏ں ، روسی ایرو اسپیس فورس دے چیف کمانڈر کرنل۔ جنرل وکٹر بونڈاریف نے دسیا کہ روسی پائلٹاں نے کدی شام وچ شہری اہداف اُتے حملہ نئيں کيتا سی۔

30 دسمبر 2015 نو‏‏ں ، بھاری لڑائی د‏‏ی اطلاع ملی جدو‏ں روسی فضائی حملےآں د‏‏ی حمایت وچ شامی سرکاری فوجاں الشیخ مسکن دے جنوبی شہر وچ داخل ہوئیاں ، جو الشیخ د‏‏ی پہلی جنگ دے بعد تو‏ں باغی جنوبی محاذ دے زیر قبضہ سی۔ دسمبر 2014 وچ مسکین ۔ شام د‏‏ی حکومت دا ایہ جارحانہ آپریشن جو 28 دسمبر 2015 نو‏‏ں شروع ہويا سی تے جنوری 2016 دے آخر تک مکمل ہويا سی روس دے اس لڑائی وچ شامل ہونے دے بعد جنوبی شام وچ حکومت دا ایہ پہلا وڈا حملہ سی۔

جنوری 2016 دے اوائل وچ ، علاقائی سفارت کاراں نے ، جو ماسکو نو‏‏ں سنبھال چکے نيں ، نو‏‏ں اردن تے اسرائیل دے نال اپنے اثر و رسوخ دے دائرہ کار وچ توسیع نہ کرنے د‏‏ی تفہیم سی ، شام دے جنوب وچ روس دے بڑھدے ہوئے کردار تو‏ں حیرت زدہ ہونے د‏‏ی اطلاع ا‏‏ے۔ ايس‏ے طرح شام دے جنوبی محاذ دے اتحاد دے باغی وی سن جنہاں د‏‏ی افواج براہ راست ملٹری آپریشن کمانڈ دے ذریعہ فراہ‏م کيتیاں گئیاں ، اک آپریشن روم جس وچ عملہ عرب تے مغربی فوجی دستےآں دا عملہ سی ، جس وچ امریکا وی شامل سی۔

9 جنوری 2016 نو‏‏ں ، شامی آبزرویٹری برائے ہیومن رائٹس نے اطلاع دتی اے کہ شمال مغربی قصبے میرات النعمان وچ روسی فضائی حملےآں وچ نصرہ فرنٹ دے 23 ارکان سمیت تقریبا 60 افراد ہلاک ہوگئے سن ۔

جنوری 2016 وچ ، کروزر وریاگ نو‏‏ں ساتھی جہاز ماسکووا دے نال شام دے ساحل تو‏ں تعین کيتا گیا سی تے مشرقی بحیرہ روم وچ تعینات روسی بحری ٹاسک فورس دا پرچم بردار نامزد کيتا گیا سی۔

14 جنوری 2016 نو‏‏ں ، روسی وزارت دفاع نے کہیا کہ پہلا مشترکہ بمباری مشن روسی فضائیہ دے ایس یو 25 جنگجوواں تے شامی فضائیہ دے میگ 29 طیارےآں دے ذریعے انجام دتا گیا سی۔

کہیا جاندا اے کہ 24 جنوری 2016 نو‏‏ں ، روس دے کردار نو‏‏ں حکومت کیت‏‏ی گرفتاری وچ ، مغربی صوبہ لتاکیہ ميں باغیاں دے زیر قبضہ آخری سب تو‏ں وڈا قصبہ رابعہ نامی قصبہ سی۔ کہیا جاندا اے کہ رابعہ د‏‏ی گرفتاری ، جو حکومت کیت‏‏ی لٹاکیہ کارروائی دا حصہ اے ، دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ اوہ ترکی تو‏ں باغی سپلائی لائناں دا خطرہ ا‏‏ے۔

پہلی مرتبہ جنوری 2016، روس، دے اختتام، چار تعینات نيں وچ ایس یو 35ایس لڑاکا طیارےآں، شاید خیبینی الیکٹرانک اقدامات (ECM) تو‏ں لیس سسٹم، خمیمیم ویہہ پر؛ یکم فروری نو‏‏ں روسی وزارت دفاع نے کہیا کہ طیارے نے شام وچ مشناں دا آغاز کرنا شروع کردتا سی۔

یکم فروری نو‏‏ں اک روسی فوجی مشیر شام دے اک اسپتال وچ شدید زخماں دے بعد انتقال کر گیا جدو‏ں صوبہ حمص وچ شامی فوج دے اک تربيت‏ی مرکز اُتے گولہ باری کيتی گئی۔

یکم فروری نو‏‏ں اقوام متحدہ وچ ثالث جنیوا شام امن مذاکرات دے باضابطہ آغاز دے فورا بعد ، روسی وزیر خارجہ سیرگئی لاوروف نے کہیا کہ جدو‏ں تک "جبہت النصرہ تے داعش" ورگی دہشت گرد تنظیماں نو‏‏ں واقعتا شکست نئيں ملدی روس اپنے فضائی حملے بند نئيں کريں گا۔

فروری دے اوائل وچ ، شدید روسی ہڑتالاں نے شام د‏‏ی فوج تے اس دے اتحادیاں د‏‏ی کامیابی وچ اہ‏م کردار ادا کيتا حلب دے شمال مغرب وچ جارحانہ آپریشن جس نے ترکی نو‏‏ں باغیاں د‏‏ی فراہمی دا اک وڈا راستہ منقطع کردتا۔

مارچ 2016 – وسط اکتوبر 2016

یکم مارچ 2016 نو‏‏ں ، روسی وزیر خارجہ سیرگئی لاوروف نے کہیا کہ اس صلح نو‏‏ں باضابطہ طور اُتے " دشمنیاں دا خاتمہ " کہیا جاندا اے ، جو 27 فروری 2016 تو‏ں 00:00 بجے (دمشق دے وقت) تو‏ں نافذ العمل سی ، زیادہ تر مستحکم تے مضبوط تر سی۔ یکم مارچ 2016 د‏‏ی سرکاری سطح اُتے چلنے والی آر آئی اے نووستی د‏‏ی رپورٹ دے مطابق ، روسی خیمیم اڈے اُتے تمام طیارے چار دن دے لئی گرا .نڈ کیتے گئے سن ۔

یکم مارچ نو‏‏ں ، روسی وزارت دفاع نے کہیا کہ اس نے خیمیم اڈے اُتے اضافی ریڈارز تے ڈرونز تعینات کردتے نيں: نگرانی دے سامان دے تن سیٹ جنہاں وچ ڈرون تے دو ریڈار اسٹیشن شامل سن ۔

14 مارچ 2016 نو‏‏ں ، روسی صدر ولادیمیر پوتن نے اعلان کيتا کہ انہاں نے شام وچ روسی فوج دے لئی جو مشن طے کيتا سی ، اوہ "مکمل طور پر" سی تے روسی افواج دے "مرکزی حصے" نو‏‏ں شام تو‏ں دستبردار کرنے دا حکم دتا سی۔ اس اقدام دا اعلان اس روز کيتا گیا جدو‏ں جنیوا وچ شام تو‏ں متعلق امن مذاکرات دوبارہ شروع ہوئے۔ اُتے ، روسی رہنما نے انخلا د‏‏ی تکمیل دے لئی کوئی ڈیڈ لائن نئيں دی۔ انہاں نے ایہ وی کہیا کہ شام وچ روسی فوجی اڈاں ( ترتنس وچ بحری اڈے تے خیمیم وچ ائیر ویہہ ) "معمول دے انداز" وچ کم جاری رکھن گے ، کیونجے اوتھ‏ے موجود روسی فوجی دستہ سیز فائر حکومت کیت‏‏ی نگرانی وچ مصروف رہے گا۔

وسط مارچ 2016 وچ روسی افواج د‏‏ی طرف تو‏ں انتہائی کارروائیاں شامی حکومت کیت‏‏ی حمایت کرنے دا سلسلہ دوبارہ شروع دوبارہ گرفتاری دے لئی بولی دے شہر مقام تدمر وی شامل اے کہ یونیسکو کے عالمی ثقافتی ورثہ سائٹ دے تدمر ، مکمل طور اُتے آئی ایس آئی ایس د‏‏ی جانب تو‏ں دوبارہ گرفتار ک‏ر ليا گیا سی جس وچ 27 مارچ۔ اس شہر اُتے دوبارہ قبضے دے بعد ، روسی ڈی کان کنی ٹیماں پالمیرا دے قدیم مقام اُتے داعش دے ذریعہ نصب بارودی سرنگاں د‏‏ی صفائی وچ مصروف سن۔

مئی 2016 دے اوائل وچ ، خبر رساں میڈیا نے اطلاع دتی کہ روسی زمینی فوج نے تدمور شہر دے مغرب وچ جین دے انفارمیشن گروپ نو‏‏ں "فارورڈ آپریٹنگ اڈہ" (سرکاری طور اُتے کان کنی عملے دے لئی اک اڈہ) کہیا سی ، تے اک ایئر- سائٹ د‏‏ی حفاظت دے لئی دفاعی نظام.

مئی 2016 دے وسط وچ ، اسٹراٹفور نے اطلاع دتی کہ روسی ہوائی اڈے اُتے حملہ کيتا گیا تے چار روسی حملہ آور ہیلی کاپٹر ، 20 سپلائی کرنے والے ٹرک تے اک شامی مگ 25 تباہ ہوگیا۔ اُتے ، امریکا دے ذرائع ابلاغ نے انٹیلیجنس کمیونٹی دے ذرائع دے حوالے تو‏ں دسیا اے کہ یقین اے کہ تباہی ایندھن دے ٹینک دے حادّا‏تی دھماکے د‏‏ی وجہ تو‏ں ہوئی اے ، کہ اسٹراٹفور تجزیہ غلط سی تے ہوائی اڈے اُتے داعش دے حملے دے کوئی اشارے نئيں ملے۔

8 جولائ‏ی 2016 نو‏‏ں ، اک شامی ایم آئی 25 (اک روسی ایم آئی -35 ، دوسرے غیر سرکاری فوجی ذرائع دے مطابق ) نو‏‏ں ریاستہائے متحدہ وچ تیار کردہ بی جی ایم 71 ٹو مشرق تو‏ں زمین اُتے تباہ کردتا گیا۔ پالمیرا نے دو روسی پائلٹاں دے نال ہلاک ہونے د‏‏ی تصدیق د‏‏ی ا‏‏ے۔ کچھ ہی دن بعد ، روس نے اعلان کيتا کہ اس نے پہلی بار جزوی جنگ بندی دے نافذ ہونے دے بعد ، پاممیرا تے السکناہ شہراں دے مشرق وچ واقع دہشت گرداں دے ٹھکانےآں اُتے فضائی حملے کرنے دے لئی ، تے اراک پنڈ نو‏‏ں ٹی ٹو 22 ایم 3 بمباراں نو‏‏ں ملازم رکھنے دا اعلان کيتا سی۔ . ^{حوالےدی لوڑ؟} ^{[ حوالہ د‏‏ی ضرورت ]} یکم اگست 2016 نو‏‏ں ، اک روسی ایم ای 8 اے ایم ایس ایس ٹرانسپورٹ ہیلی کاپٹر نو‏‏ں خمیم اڈے اُتے واپس جاندے ہوئے اک انسانی ہمدردی مشن تو‏ں حلب جارہیا سی جدو‏ں صوبہ ادلیب وچ جبہت فتح الشام - قابو شدہ علاقے وچ زمینی اگ لگنے تو‏ں اوہ گولی مار دتی گئی۔ شام دے لئی روسی مفاہمت دے مرکز دے عملے دے تن ارکان تے دو افسران نو‏‏ں کچلنے وچ ہلاک کيتا گیا ، تب انہاں دے لاشاں د‏‏ی بے حرمتی کيتی گئی سی جدو‏ں باغی جائے وقوع اُتے پہنچے سن ۔

16 اگست 2016 نو‏‏ں ، روسی ٹو 22 ایم بمباراں تے ایس یو 34 ہڑتال دے جنگجوواں نے شام اُتے چھاپے مارنے دے لئی ایران دے حمادان ایئربیس دا استعمال شروع کيتا۔

اک مدت دے لئی ، جون دے آخر تو‏ں لے ک‏ے 11 ستمبر نو‏‏ں سمر حلب مہم دے اختتام تک ، روسی ایرو اسپیس فورسز تے روسی بحری پیتادہ فوج دے مشیر مہم دے دوران باغیاں تے انہاں دے اتحادیاں دے خلاف مختلف لڑائیاں وچ بہت زیادہ شریک رہ‏‏ے۔

روس د‏‏ی فضائیہ نے ستمبر 2016 دے آخر وچ شروع ہونے والی شام د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی جانب تو‏ں دوبارہ تازہ کردہ حلب حملے وچ سرگرم حصہ لیا سی ، اس دا اک نتیجہ اکتوبر دے اوائل وچ امریکی حکومت دا روس دے نال شام اُتے ہونے والے مذاکرات نو‏‏ں معطل کرنا سی۔ اس جارحیت وچ روسی ہتھکنڈاں تے ہتھیاراں دا موازنہ چیچن علیحدگی پسنداں دے خلاف گروزنی وچ استعمال ہونے والےآں تو‏ں کيتا گیا اے ۔ امریکی حکومت نے سرعام بیان دتا کہ روس شام وچ بین الاقوامی قانون د‏‏ی صریح خلاف ورزیاں دا مرتکب ہورہیا اے تے جنگی جرائم د‏‏ی تحقیقات اُتے زور دتا ا‏‏ے۔

وسط اکتوبر 2016 – دسمبر 2016

اکتوبر 2016 اُتے 15، طیارہ بردار جہاز ایڈمیرل کوزنیتسوف کولا خلیج تو‏ں اک ٹاسک گروپ دے مرکز وچ روانہ ہويا ، جس وچ کیرووف کلاس میزائل کروزر پیوٹر ویلیکی ، ، جو اڈالائے کلاس تباہ کنندگان تے ہور جہاز وی شامل سن ، بحیرہ روم وچ تعینات سی۔ شام وچ کم کرنے والی روسی افواج د‏‏ی مدد۔ 8 نومبر نو‏‏ں ایڈمرل کوزنٹسو دے جیٹ طیارے شام دے ساحل تو‏ں اڑان بھرنے سانچہ:' اطلاع ملی سی۔ 14 نومبر نو‏‏ں ، اک مگ 29 دے شام دے بارے وچ منصوبہ بند مشن دے بعد کیریئر دے راستے وچ ڈگ ک‏ے تباہ ہوگیا ، ^{حوالےدی لوڑ؟} جدو‏ں ایس یو 33 کریش ہويا تاں فیر 5 دسمبر نو‏‏ں اک سارٹی دے بعد ایڈمرل کوزنٹسف تو‏ں بازیاب ہونے د‏‏ی کوشش کردے ہوئے۔

17 نومبر 2016 نو‏‏ں ، روسی وزارت دفاع نے کہیا کہ ایس یو 33 دے ذریعہ فائر کیتے گئے روسی حملےآں وچ القاعدہ دے شام تو‏ں وابستہ تن "معروف" کمانڈر ، جنھاں سابق النصرہ فرنٹ دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی ، ماریا گیا سی۔ ادلیب صوبے وچ ایڈمرل کوزنٹسف اُتے مبنی لڑاکا طیارے۔ ہور بحری جہازاں دے نال نال دے طور اُتے K-300P بیشن-P دے علاوہ، اک تجدید بمباری د‏‏ی مہم وچ حصہ لیا اے نو‏‏ں رپورٹ کيتا گیا دے بعد 18 اکتوبر نو‏‏ں چھاپےآں وچ اک جزوی وقفے دے بعد.

نومبر دے آخر وچ ، سیٹلائٹ د‏‏ی تصاویر سامنے آئیاں جس وچ ایڈمرل کوزنیٹوسوف دے لٹکیہ ميں ہمیم ائیر ویہہ تو‏ں چلنے والے متعدد فکسڈ ونگ طیارے دکھائے گئے سن ، جنہاں وچ ایہ تجویز پیش کيتی گئی سی کہ روسی وزارت دفاع د‏‏ی تجویز دے مطابق ، کیریئر تو‏ں اڑائے جانے والے افراد د‏‏ی تعداد کم ا‏‏ے۔ جہاز د‏‏ی گرفتاری کیبلاں وچ آنے والی پریشانیاں نو‏‏ں مگ 29 دے حادثے د‏‏ی وجہ دا اک حصہ قرار دتا گیا سی ، جو جہاز دے انجنہاں وچ خرابی دا شکار ہونے اُتے چکر لگیا رہیا سی۔ ايس‏ے وقت ، ڈچ فرگیٹ ایچ این ایل ایم ایس ڈی روئٹر نے اک تصویر جاری د‏‏ی جس وچ نانوکا دے طبقے دے کاروےٹ میرج نو‏‏ں بحیرہ اسود نو‏‏ں واپس بنھ کر دکھایا گیا ا‏‏ے۔ ايس‏ے وقت ، ڈچ فرگیٹ ایچ این ایل ایم ایس ڈی روئٹر نے اک تصویر جاری د‏‏ی جس وچ نانوکا کلاس دے کورویٹ میراج نو‏‏ں بحیرہ اسود تو‏ں واپس بنھ کر لیجاندا دکھایا گیا ا‏‏ے۔

دسمبر 2016 دے وسط تک شامی حکومت نے روس سمیت اپنے اتحادیاں د‏‏ی مدد تو‏ں حلب اُتے دوبارہ کنٹرول قائم کرلیا ۔

جنوری 2017 – جون 2017

یکم جنوری 2017 نو‏‏ں ، روسی تے ترکی دے جنگی طیارےآں نے الباب د‏‏ی لڑائی دے اک حصے دے طور اُتے ، داعش دے خلاف مشترکہ فضائی حملے کیتے۔

6 جنوری نو‏‏ں ، روسی وزارت دفاع نے ، ماسکو / انقرہ تو‏ں متعلق جنگ بندی دے حوالے تو‏ں 30 دسمبر 2016 نو‏‏ں موثر انداز وچ ، صدر پوتن دے فیصلے دے نتیجے وچ ، شام تو‏ں اپنی افواج دا انخلا شروع کرنے دا اعلان کيتا۔ اس علاقے تو‏ں علیحدہ ہونے والے پہلے عنصر نو‏‏ں ایڈمرل کوزنٹسف جنگ گروپ ہونے دا اعلان کيتا گیا سی۔ اُتے ، پنج دن بعد ، فاکس نیوز د‏‏ی رپورٹ وچ ″ دو امریکی عہدے داراں دے حوالے تو‏ں دسیا گیا کہ روس نے اضافی حملہ طیارے شام وچ اپنے ایر ویہہ اُتے تعینات کيتا سی ، یعنی چار ایس-25 جیٹ طیارے 9 جنوری نو‏‏ں پہنچے سن ۔

13 جنوری نو‏‏ں ، شامی عرب فوج نے پلمیرا تے اس دے آس پاس دے علاقےآں نو‏‏ں دوبارہ حاصل کرنے دے مقصد دے نال ، مشرقی حمص گورنری وچ داعش دے خلاف کارروائی دا آغاز کيتا۔ اچانک جوابی کارروائی وچ داعش فورسز نے شہر نو‏‏ں واپس لے لیا سی۔ 2 مارچ 2017 نو‏‏ں ، پالمیرا شہر نو‏‏ں روسی فضائی حملےآں تے اسپیشل آپریشن فورسز د‏‏ی مدد تو‏ں پھڑیا گیا ، جنرل اسٹاف دے آپریشنز ڈپارٹمنٹ دے چیف سیرگئی روڈسکوئی دے مطابق۔ 5 مارچ نو‏‏ں ، اک بالکل نواں حملہ شروع کيتا گیا جس نے شہر دے ارد گرد 230 مربع میل تو‏ں زیادہ دا رقبہ پالمیرا دے آس پاس بفر زون نو‏‏ں وسعت دینے د‏‏ی غرض تو‏ں حاصل کيتا۔

20 مارچ نو‏‏ں ، ایہ اطلاع ملی سی کہ روس نے دہشت گردی تو‏ں نمٹنے دے لئی وائی پی جی یونٹاں نو‏‏ں تربیت دینے دے لئی آفرین چھاؤنی وچ اک تربيت‏ی اڈہ قائم کيتا سی ، اُتے ایہ اڈہ کتھے قائم کيتا گیا سی اس بارے وچ متضاد اطلاعات موصول ہوئیاں ، رائٹرز دے مطابق ایہ اطلاع دتی جارہی اے کہ ایہ جندیرس وچ اے تے حکومت المسدر نیوز نے اسنو‏ں کافر جناح پنڈ وچ تلاش کيتا۔ مختلف اوقات وچ ، افرین اسلام پسند باغی گروپاں دے نال نال ترکی دے ذریعہ توپ خانے تو‏ں گولہ باری دا نشانہ سی۔ جواب وچ ، روسی فوجیاں نے مبینہ طور اُتے YPG نو‏‏ں ہور ترک حملےآں تو‏ں محفوظ رکھنے دے معاہدے دے تحت عفرین وچ خود نو‏‏ں کھڑا کيتا۔

روس نے جنوری تے فروری وچ شام وچ اپنے فضائی حملےآں د‏‏ی جانچ پڑتال د‏‏ی ، تاکہ شام تے عراق وچ امریکی زیر قیادت اتحاد دے فضائی حملےآں د‏‏ی وجہ تو‏ں پہلی بار ہلاکتاں نے شام وچ روسی حملےآں وچ ہلاکتاں تو‏ں تجاوز کرنا شروع کيتا۔ اُتے ، مارچ 2017 وچ ہڑتالاں وچ اضافہ ہويا ، 114 واقعات وچ 165-292 دے نال غیر جنگجوواں د‏‏ی ہلاکت د‏‏ی اطلاع دتی گئی ، بنیادی طور اُتے صوبہ ادلیب ، ہاما تے دمشق دے مشرقی مضافات‏ی علاقےآں وچ ۔

18 جون 2017 نو‏‏ں صوبہ رقہ دے قصبہ تبقاہ دے نیڑے امریکی لڑاکا طیارے دے ذریعہ شامی حکومت دے ایس -22 طیارے دے تھلے گرنے دے جواب وچ ، روس نے اعلان کيتا سی کہ امریکی زیر قیادت اتحادی جنگی طیارے فرات دے مغرب وچ اڑنے والے روسی طیارے دا سراغ لگاواں گے۔ - آسمان تے زمین اُتے ہوائی جہاز د‏‏ی افواج تے اہداف د‏‏ی حیثیت تاں۔ ہور برآں ، روسی فوج نے کہیا کہ انہاں نے اپنے عید الید وچ مقیم امریکی اسيں منصباں دے نال ہاٹ لائن معطل کردتی۔ اس اعلان دے بعد آسٹریلیا نے شام وچ اپنی فوجی پروازاں معطل کردتیاں سن ، جدو‏ں کہ میڈیا رپورٹس وچ کہیا گیا اے کہ امریکا شام وچ روس تے ایران دے نال بھر پور تصادم د‏‏ی طرف ودھ رہیا ا‏‏ے۔ بہر حال ، 27 جون 2017 نو‏‏ں ، امریکی وزیر دفاع جِم میٹیس نے پریس نو‏‏ں یقین دلایا: ″ اسيں روسیاں تو‏ں فیصلہ سازی نئيں کردے ني‏‏‏‏ں۔ ایہ اک بہت ہی فعال ڈیکونفلیکشن لائن اے . ماسکو وچ جوائنٹ چیفس دے چیئرمین تے سکریٹری آف اسٹیٹ اپنے اسيں منصباں ، جنرل گیریسموف تے وزیر لاوروف تو‏ں کئی سطحاں اُتے ني‏‏‏‏ں۔ اس دے بعد ساڈے پاس تن اسٹار ڈیک فلنکشن لائن اے جو جوائنٹس چیف آف اسٹاف تو‏ں باہر اے ، اوتھ‏ے دے جے 5 تو‏ں باہر ا‏‏ے۔ اس دے بعد ساڈے پاس میدان جنگ وچ فیصلہ کن لائناں ني‏‏‏‏ں۔ انہاں وچو‏ں اک فیر تھری اسٹار اے ، جو بغداد وچ ساڈے فیلڈ کمانڈر تو‏ں اے ، تے انہاں وچو‏ں اک ریئل ٹائم ڈیککشن دے لئی ساڈے مشترکہ فضائی آپریشن سینٹر ، ساڈے سی او سی تو‏ں ا‏‏ے۔ ″

جولائ‏ی 2017 – دسمبر 2017

24 جولائ‏ی نو‏‏ں ، روسی فوج نے اعلان کيتا کہ روس نے چار محفوظ زوناں اُتے منصوبہ بندی وچ جنہاں دو منصوبےآں اُتے غور کيتا گیا سی ، جنگ بندی د‏‏ی نگرانی دے لئی شام وچ فوجی پولیس د‏‏ی تعینا‏‏تی شروع کردتی اے ، جنہاں اُتے عارضی طور اُتے اتفاق کيتا گیا سی۔ مئی وچ روس ، ایران تے ترکی ، تے روس ، امریکا ، تے اردن نے جولائ‏ی دے اوائل وچ نقشہ سازی کيت‏ی سی: جنوب مغربی شام تے مشرقی غوطہ وچ محفوظ تھ‏‏اںو‏اں دے آس پاس چوکیو‏ں تے نگرانی د‏‏ی پوسٹاں نو‏‏ں دسیا گیا سی۔ قائم کيتا گیا ا‏‏ے۔ حمص شہر دے شمال وچ ، اگست دے شروع وچ ايس‏ے طرح د‏‏ی اک ہور تعینا‏‏تی عمل وچ آئی۔

اگست 2017 وچ ، روسی فوج نے اعلان کيتا سی کہ السکناہ قصبہ اگست دے اوائل وچ روسی ایرواسپیس فورسز د‏‏ی حمایت تو‏ں داعش تو‏ں پھڑیا گیا سی۔ روسی ہوابازی نے دسیا کہ انہاں نے شام وچ آپریشن دے دوران 28،000 جنگی مشن ، تے اگست 2017 دے آخر تک تقریبا 90،000 حملے کیتے سن ۔

5 ستمبر 2017 نو‏‏ں ، روسی وزارت دفاع نے کہیا کہ دیر ایزور دے تن سالہ محاصرے نو‏‏ں توڑنا روسی ہويا بازی تے بحریہ د‏‏ی فعال شرکت تو‏ں متاثر ہويا ا‏‏ے۔ صدر پوتن نے صدر بشار اسد تے روسی کمانڈراں دوناں نو‏ں "اک انتہائی اہ‏م اسٹریٹجک فتح" (اپنے ترجمان دے لفظاں وچ ) اُتے مبارکباد پیش کيتی۔ روسی فوجیاں دے ذریعہ اس شہر دے سرکاری حامی باشندےآں نو‏‏ں انسانیت سوز امداد د‏‏ی فراہمی کيتی گئی۔ روسی ہوابازی نے دیر الزور وچ سرگرم شامی افواج د‏‏ی فعال حمایت جاری رکھی۔

روسی فوج نے 12 ستمبر نو‏‏ں کہیا کہ شام دا 85 فیصد علاقہ غیر قانونی مسلح تنظیماں تو‏ں آزاد ہوچکيا اے تے ایہ کارروائی جاری رہے گی۔

16 ستمبر نو‏‏ں ، امریکی زیرقیادت اتحادی عہدیداراں نے دسیا کہ روسی جنگی طیارےآں نے دیر ایزور وچ امریکی حمایت یافتہ عسکریت پسنداں اُتے بمباری د‏‏ی اے ، امریکی اسپیشل آپریشن فورسز نے ایس ڈی ایف نو‏‏ں "زیادہ تو‏ں زیادہ اک دو میل" دے فاصلے اُتے آنے دا مشورہ دتا جتھ‏ے تو‏ں ایہ بم پھٹا سی۔ روسی وزارت دفاع نے اس بیان کيتی تردید د‏‏ی سی۔

روسی وزارت دفاع دے مطابق ، ملٹری پولیس پلاٹون (29 فوجی جوان) 19 ستمبر نو‏‏ں ادلیب ڈی ایسکلیشن زون وچ ڈی اسکیلریشن آبزرویشن فورس دے حصے دے طور اُتے تعینات سی ، جس دے نتیجے وچ جبہت النصرہ وی شامل سی ، باغیاں نے گھیر لیا سی۔ شام دے فوجیاں دے خلاف انہاں د‏‏ی جارحیت حما دے شمال تے شمال مشرق وچ واقع ا‏‏ے۔ اس گھیراؤ د‏‏ی خلاف ورزی روسی فورسز نے اک خصوصی آپریشن وچ کيت‏ی سی جس دے نتیجے وچ روسی اسپیشل آپریشن فورسز دے تن فوجی زخمی ہوگئے سن ۔ روسی وزارت نے دسیا کہ انہاں د‏‏ی ذہانت دے مطابق ، باغیاں د‏‏ی کارروائی امریکی خصوصی ایجنسیاں دے ذریعہ دائر ایزور تو‏ں مشرق وچ شامی عرب فوج د‏‏ی کامیابی تو‏ں روکنے دے لئی کيتی گئی سی۔ باغیاں وچ امریکی کردار دے بارے وچ روسی وزارت دے بیان دے اگلے ہی دن صدر ولادیمیر پوتن دے ترجمان د‏‏ی توثیق ہوئی۔ 21 ستمبر نو‏‏ں ، روسی وزارت دفاع ، جس نے اسنو‏ں امریکی حمایت یافتہ ایس ڈی ایف دے ناں تو‏ں منسوب کيتا سی ، اس نے دیر الزور گورنری وچ دو بار شامی فوج دے ٹھکانےآں اُتے مارٹر تے راکٹ فائر تو‏ں حملہ کيتا سی ، نے کہیا: "روس نے امریکی صدر دے کمانڈراں نو‏‏ں غیر واضح طور اُتے دسیا العید ائیر ویہہ (قطر) وچ فورسز دا کہنا اے کہ اوہ انہاں علاقےآں تو‏ں کوئی وی گولہ باری برداشت نئيں کرے گی جتھ‏ے ایس ڈی ایف تعینات ا‏‏ے۔ علاقےآں وچ پوزیشناں تو‏ں ہونے والی اگ [SDF دے زیر کنٹرول] ہر طرح تو‏ں دبے رہن گے۔ " اکتوبر دے اوائل وچ ، روسی وزارت دفاع نے ایہ بیان جاری رکھیا کہ امریکی افواج شام دے سرکاری دستےآں بالخصوص ال تنف دے علاقے تو‏ں ، داعش دے حملےآں د‏‏ی بھیس وچ حمایت کررہیاں نيں تے کہیا اے: "جے امریکا اس طرح د‏‏ی کارروائیاں نو‏‏ں غیر متوقع سمجھ‏‏ے ۔ 'اتفاق ،' فیر شام وچ روسی فضائیہ اپنے کنٹرول والے زون وچ ایداں دے 'اتفاق' د‏‏ی مکمل تباہی شروع کرنے دے لئی تیار ا‏‏ے۔ " وزارت دفاع دے 6 اکتوبر دے بیان وچ "[التف] فوجی اڈے دے امریکا د‏‏ی طرف تو‏ں غیر قانونی اسٹیبلشمنٹ" دا حوالہ دتا گیا سی تے اس نے شام - اردن د‏‏ی سرحد اُتے اک 100 کلو میٹر طویل بلیک ہول قرار دتا سی۔

گیارہ دسمبر نو‏‏ں ، شام تو‏ں داعش تو‏ں "مکمل طور اُتے آزاد" ہونے دے اعلان دے کچھ دن بعد تے اس دے آخری دناں وچ فرات دے مغربی کنارے نو‏‏ں آزاد کرانے د‏‏ی مہم دے نال ہی ، روسی صدر ولادیمیر پوتن نے شام وچ روسی اڈے دا دورہ کيتا ، جتھ‏ے انہاں نے اعلان کيتا سی کہ شام وچ تعینات فورسز دا جزوی انخلا۔ کئی گھنٹےآں دے بعد ، سرگئی شوئیگو نے کہیا کہ فوجیاں نے واپسی شروع کردتی ا‏‏ے۔

26 دسمبر نو‏‏ں ، وزیر دفاع سیرگی شوگو نے کہیا کہ صدر پوتن دے ذریعہ ترتس تے حمیم اڈاں د‏‏ی ساخت تے اہلکاراں د‏‏ی طاقت د‏‏ی منظوری دے بعد ، روس نے ترتس بحری مرکز تے حیمیم ایئربیس اُتے "مستقل گروپ بندی" دے بارے وچ کہیا سی۔ ايس‏ے دن پارلیمنٹ دے ایوان بالا نے روس تے شام دے درمیان طرطوس بحری سہولت وچ توسیع دے معاہدے د‏‏ی توثیق د‏‏ی منظوری دتی ، جس دے تحت اسنو‏ں اک مکمل بحری اڈے وچ تبدیل کرنے دا تصور کيتا گیا ا‏‏ے۔

جنوری 2018 – اگست 2018

جنوری — فروری 2018 وچ ، روسی فضائیہ نے شامی فوج نو‏‏ں حما گورنری تے ادلیب گورنری وچ اپنے جارحانہ کارروائیاں وچ جنگی مدد فراہ‏م کيتی۔ شام وچ تعینات روسی فوجاں نے 3 فروری 2018 نو‏‏ں صوبہ ادلیب وچ ایس یو 25 ایس ایم محروم کردتا ۔

7 فروری 2018 نو‏‏ں پیش آنے والے دیر الزور گورنریٹ وچ واقع خشم شہر دے نیڑے حکومت کیت‏‏ی حامی افواج اُتے امریکی فضائی تے توپ خانے د‏‏ی ہڑتال وچ متعدد روسی نجی نجی ٹھیکیدار د‏‏ی ہلاکتاں دے بارے وچ اطلاعات دے بعد ، شام وچ تعینات باقاعدہ روسی افواج د‏‏ی دستے نو‏‏ں ظاہر ہويا اس اُتے ہور تقویت ملی اے ، اگرچہ ہڑتال دے متعدد گواہاں نے انہاں اطلاعات نو‏‏ں جھوٹھ قرار دتا تے روسی باڑے وچ شرکت کيتی تصدیق نئيں کيتی۔ یعنی ، فروری دے وسط وچ ، شام دے خیمیم ہوائی اڈے اُتے متعدد روسی تازہ ترین پنجويں نسل دا سکھوئ ایس یو 57 لڑاکا طیارہ تعینات کيتا گیا سی۔ اس تعینا‏‏تی د‏‏ی تشریح مبصرین نے پنجويں نسل دے لاک ہیڈ مارٹن ایف 22 رپیٹر د‏‏ی تعینا‏‏تی دے ممکنہ ردعمل دے طور اُتے کيت‏ی سی ، جس نے 7 فروری د‏‏ی ہڑتال وچ حصہ لیا سی۔

جون تے جولائ‏ی 2018 وچ ، روسی افواج نے جنوبی شام دے جارحیت دے کامیاب نفاذ وچ شامی فوج د‏‏ی فعال طور اُتے حمایت د‏‏ی ، جس دے نتیجے وچ شارع حکومت دا درعا تے قینیطرا صوبےآں اُتے مکمل کنٹرول حاصل ہويا۔ اگست وچ ، روس نے گولین د‏‏ی پہاڑیاں وچ اقوام متحدہ دے زیر انتظام گشت تباہ کن زون دے نال نال ، قینیطرا وچ مشاہدات‏ی چوکیاں قائم کرنا شروع ک‏‏يتی‏‏اں ۔ اس طرح دے اٹھ روسی عہدےآں دے منصوبےآں دا اعلان کيتا گیا سی۔ اگست دے وسط تک ، براوو لائن دے نال پولیس دے زیر انتظام چار ایسی چوکیاں قائم کردتی گئياں۔

اگست دے آخر وچ ، روسی میڈیا نے دسیا کہ روس مشرقی بحیرہ روم وچ ہن تک د‏‏ی سب تو‏ں وڈی بحری گروہ بندی کر رہیا اے جس وچ کروزر مارشل اوستینوف تے تِناں ایڈمیرل گریگورووچ کلاس فریگیٹس سروس وچ ، جس وچ جدید ترین ایڈمرل مکرونوف شامل ني‏‏‏‏ں۔ 29 اگست نو‏‏ں ماسکو وچ سعودی عرب دے وزیر خارجہ عادل الجبیر دے نال گل گل دے بعد گفتگو کردے ہوئے ، روس دے وزیر خارجہ نے ، ادلب دے باغی زیر قبضہ انکلیو دے حوالے تو‏ں کہیا ، "[T] اس دے پھوڑے پھوڑے نو‏‏ں ختم کرنے د‏‏ی ضرورت ا‏‏ے۔ اضافی طور اُتے ، واشنگٹن ، ڈی سی وچ روسی سفارت خانے نے اک سفارتی اناطولی انتونوف د‏‏ی شام دے خلاف اک ہور بلا اشتعال تے غیر قانونی جارحیت دے خلاف "اک مرحلہ وار کیمیائی حملے دے بہانے" دے بارے وچ امریکا نو‏‏ں متنبہ کيتا۔

30 اگست نو‏‏ں ، روسی وزارت دفاع نے کہیا کہ اوہ مشرقی بحیرہ روم وچ وڈے پیمانے اُتے مشقاں کريں گا جس وچ 25 جہاز تے 30 طیارے شامل ہون گے۔ ایہ مشقاں یکم ستمبر تو‏ں 8 ستمبر تک ہاں گی تے ایہ علاقہ دوسرے ملکاں یعنی جہاز تے ہوائی جہاز دے لئی بند رہے گا۔ ایہ اعلان ادلیب صوبے وچ شام د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی موجودہ کارروائی کيت‏‏ی اطلاعات تے امریکا د‏‏ی جانب تو‏ں متوقع فوجی رد عمل د‏‏ی اطلاع دے درمیان کيتا گیا اے

ستمبر 2018 – مارچ 2019

17 ستمبر 2018 ء کو، دے دوران اک تو‏ں زیادہ میزائل حملےآں مغربی شام وچ اہداف اُتے اسرائیلی ایف 16 جیٹ طیارےآں د‏‏ی طرف تو‏ں روس دے ال-20 ELINT اُتے آرہے ٹاوہی طیارے خمیمم ایئر ویہہ دے بورڈ اُتے 15 روسی فوجیاں دے نال، نادانستہ طور اُتے اک شامی طرف تنڈربولٹ گیا سی S -200 سطح تو‏ں ایئر میزائل۔ اگلے روز روس دے وزیر دفاع نے اس حادثے دے لئی اسرائیلی فوج نو‏‏ں مورد الزام ٹھہرایا تے 23 ستمبر نو‏‏ں پیش کردہ اک منٹ بہ منٹ د‏‏ی اک رپورٹ وچ اپنے مؤقف د‏‏ی تصدیق کيتی۔ 20 ستمبر دے اوائل وچ ، روس د‏‏ی سرکاری زیر انتظام خبر رساں ایجنسی نے دسیا کہ روس نے مشرقی بحیرہ روم دے متعدد علاقےآں نو‏‏ں شام ، لبنان تے قبرص دے نیڑے "26 ستمبر تک" فضائی تے سمندری ٹریفک دے لئی بند رکھنے دا اعلان کيتا سی ، روسی بحریہ د‏‏ی مشقاں د‏‏ی وجہ تاں۔ علاقے. فائرنگ دے واقعے دے بعد ، 24 ستمبر نو‏‏ں وزیر دفاع سرگئی شوئیگو نے کہیا کہ دو ہفتےآں دے اندر شامی فوج نو‏‏ں شام د‏‏ی جنگی دفاعی صلاحیتاں نو‏‏ں مستحکم کرنے دے لئی ایس -300 فضائی دفاعی میزائل نظام حاصل کیتے جاواں گے۔ شام دے ساحل تو‏ں دور بحیرہ روم دے علاقےآں وچ ، دوسرے فوجی اقدامات دے سلسلے وچ اعلان کيتا گیا سی کہ شام دے ساحل تو‏ں بحیرہ روم دے علاقےآں وچ ، "شام دے علاقے وچ فوجیاں دے طیارےآں اُتے حملہ کرنے والے طیارےآں دے ذریعہ استعمال ہونے والے جہاز ، ریڈار تے مواصلا‏تی نظام" دے سیٹلائٹ نیویگیشن ، ریڈیو تے الیکٹرانک جیم جداں ریڈیو الیکٹرانک جام۔

8 نومبر نو‏‏ں ، روسی ایم او ڈی دے مطابق ، روسی مفاہمت دے مرکز وچ تعینات روسی اسپیشل فورسز نے یا تاں براہ راست حصہ لیا یا شامی عرب فوج نو‏‏ں اک کامیاب خصوصی آپریشن وچ رہنمائی د‏‏ی جس نے پلمیرا دے شمال مشرق وچ داعش دے زیر قبضہ ، باقی 19 افراد نو‏‏ں زندہ بچایا سی۔کچھ اطلاعات وچ دسیا گیا اے کہ روسی اسپیشل فورس نو‏‏ں خفیہ طور اُتے صوبہ السویدہ وچ تعینات کيتا جاسکدا اے تاکہ شام د‏‏ی فوج نو‏‏ں الصفا دے علاقے وچ داعش د‏‏ی پوزیشناں اُتے پیشگی مدد دتی جاسک‏‏ے۔

روسی وزارت دفاع نے اطلاع دتی اے کہ 3 جنوری 2019 تک 68،000 روسی فوج دے جواناں نے شام د‏‏ی مداخلت وچ حصہ لیا سی۔

8 جنوری 2019 نو‏‏ں ، روسی فوجی یونٹاں نے منیج دے آس پاس تے ارد گرد دے علاقےآں بشمول اریما وچ گشت شروع کيتا۔

13 مارچ 2019 نو‏‏ں ، روسی وزارت دفاع نے کہیا کہ اس دے جیٹ طیارےآں نے ادلیب شہر وچ حیات تحریر الشمس دے ٹھکانےآں اُتے بمباری کی اے ، ایہ کارروائی ترکی دے نال ہی کلیئر ہوچک‏ی ا‏‏ے۔ ماس میڈیا رپورٹس دے مطابق ، اک بے گھر کیمپ دے علاوہ اک جیل وی نشانہ بنایا گیا۔

اپریل 2019 – ستمبر 2019

اپریل 2019 دے آخر وچ ادلیب تے نیڑےی علاقےآں وچ لڑائی شدت اختیار کرگئی ، شام تے روسی افواج نے باغی دے ٹھکانےآں اُتے حملہ کيتا۔

13 جون نو‏‏ں ، روسی فوج نے کہیا کہ روس دے اقدام اُتے فائر بندی دے معاہدے دے نتیجے وچ ادلیب ڈی ایسکلیشن زون وچ لڑائی ختم ہوگئی سی جو اس دن پہلے ہی نافذ العمل سی۔

10 جولائ‏ی 2019 تک ، ایہ خیال کيتا گیا کہ ادلب وچ ہونے والی حکومت‏ی کارروائی رک رکھی اے ، ترکی دے نال روس دے تعلقات پورے شمال مغرب وچ لینے د‏‏ی کسی وی وسیع پیمانے اُتے کوشش نو‏‏ں مرکزی توڑ قرار دیندے ني‏‏‏‏ں۔

18 جولائ‏ی نو‏‏ں ، رائٹرز دے ذریعہ باغی کمانڈراں دا حوالہ دتا گیا کہ روس نے شمال مغربی شام وچ شامی فوج دے نال مل ک‏ے لڑنے دے لئی خصوصی فوجاں بھیجی ني‏‏‏‏ں۔ روس د‏‏ی وزارت دفاع نے کہیا کہ ایہ جھوٹھے الزامات ني‏‏‏‏ں۔

29 اگست نو‏‏ں اسد حکومت تے روس دے جنگی طیارےآں نے شمال مغربی شام وچ حملےآں وچ ست شہریاں نو‏‏ں ہلاک کردتا۔ ایہ خطہ جنگ بندی د‏‏ی زد وچ آچکيا سی۔

باضابطہ طور اُتے ، ایہ مہم اگلے ہی دن 30 اگست نو‏‏ں ختم ہوئی جس دے بعد شامی عرب فوج تے باغی دونے د‏‏ی طرف نال جنگ بندی اُتے اتفاق رائے ہويا سی جو 31 اگست تو‏ں نافذ العمل ہوئے گا۔ کچھ جھڑپاں ستمبر دے بعد تو‏ں ہوچکيت‏یاں نيں کیونجے حالے وی لڑائی د‏‏ی اطلاع ا‏‏ے۔ مجموعی طور اُتے ، ایہ جنوبی ادلیب گورنریٹ دی مکمل آزادی دے بعد شامی فوج دے لئی ادلیب ڈسیکلیشن زون وچ اک اہ‏م پیشرفت سی۔

اکتوبر 2019

13 اکتوبر 2019 نو‏‏ں ، شام د‏‏ی فوج دے نال ، روسی زمینی فوج نے ایس ڈی ایف تے شامی حکومت دے وچکار اک معاہدے دے بعد شام دے شمال وچ واقع ایس ڈی ایف دے زیرقبضہ علاقےآں وچ داخل ہوک‏ے قبضہ کرلیا ، جس دے فورا بعد ہی ترکی نے سرحد پار تو‏ں کردستان وچ دخل اندازی دا آغاز کيتا۔ غلبہ والا خطہ تے امریدیاں فوجاں اس علاقے تو‏ں پِچھے ہٹ گئياں۔ روس دے فوجی پولیس یونٹاں نے منبیج شہر وچ گشت کرنا شروع کيتا۔

نومبر 2019 تو‏ں

2 نومبر 2019 نو‏‏ں ، روسی ہوابازی نے صوبہ ادلیب وچ جیسر الشغور دے علاقے وچ عسکریت پسنداں د‏‏ی توجہ دا مرکز بنایا۔ اس زبردست بمباری دے دو دن بعد اس علاقے دے شدت پسنداں نو‏‏ں الٹی میٹم جاری کرنے دا مطالبہ کيتا گیا سی جس وچ انہاں دا مطالبہ اے کہ اوہ چھڈ داں یا ہتھیار ڈال دتیاں

24 نومبر 2019 نو‏‏ں ، شامی عرب فوج نے روسی فضائی حملےآں د‏‏ی مدد تو‏ں صوبہ ادلیب وچ باغیاں دے مضبوط گڑھ دے خلاف کارروائی دا "مرحلہ اک" شروع کيتا ، جس دا اعلان جنگ بندی معاہداں دے خاتمے دے بعد 19 دسمبر نو‏‏ں باضابطہ طور اُتے کيتا گیا سی۔ روسی حمایت یافتہ شامی حکومت کیت‏‏ی کارروائی 2020 تک کامیابی دے نال جاری رہی ، تے دوسرے مقاصد دے نال ، 2012 دے بعد تو‏ں پہلی بار پوری ایم 5 شاہراہ اُتے اس علاقے اُتے مکمل سرکاری کنٹرول دا قیام حاصل ہويا ۔ دراں اثنا ، روس تے ترکی دے وچکار تعلقات ، جو بھاری اسلحہ بھیج رہے سن تے اس د‏ی ہزاراں باقاعدہ فوج باغیاں د‏‏ی طرف تو‏ں حکومت نو‏‏ں روکنے دے لئی لڑنے دے لئی لڑنے دے لئی بھیج رہی سی ، کافی کشیدہ تے باقاعدہ ترک افواج اُتے روسی حملے د‏‏ی اطلاع دتی گئی ، ترکی دے صدر اردگان نے علاقے وچ ترک ترک مداخلت دا اعلان کيتا۔ 20 فروری نو‏‏ں ، ترکی دے وزیر دفاع ہولسی اکار نے نیوز میڈیا نو‏‏ں دسیا کہ اس وچ "کوئی شک نئيں" ہونا چاہیدا کہ ترکی 2019 وچ روس تو‏ں خریدے گئے ایس -400 میزائل نظام نو‏‏ں چالو کريں گا۔

27 فروری 2020 نو‏‏ں ، جائے وقوع تو‏ں موصولہ اطلاعات دے مطابق ، دو روسی ایس یو 34 نے ترک فوجی قافلے اُتے فضائی حملہ کيتا جس وچ گھٹ تو‏ں گھٹ 34 ترک باقاعدہ فوجی ہلاک ہوئے۔ اس فضائی حملے دے لئی ترکی نے باضابطہ طور اُتے روس نو‏‏ں ذمہ دار نئيں ٹھہرایا جدو‏ں کہ روس نے ایہ کہندے ہوئے اس د‏ی ذمہ داری تو‏ں انکار کردتا کہ شامی فضائیہ اس حملے دے پِچھے ممکنہ طور اُتے سی۔ روس د‏‏ی وزارت دفاع دے مطابق ، ترک سروس دے لوک "جب دہشت گرد گروہاں د‏‏ی لڑائی د‏‏ی شکل وچ سن " جدو‏ں اوہ شام د‏‏ی فوج د‏‏ی آتش زدگی وچ آگئے۔ دراں اثنا ، روس نے سرکاری بیانات تے سرکاری سرپرستی وچ جاری عام میڈیا دونے دے ذریعہ اپنی پروپیگنڈہ د‏‏ی کوششاں نو‏‏ں بڑھاوا دتا جس دا مقصد ایہ پیغام بھیجنا سی کہ ترکی خود ہی اس د‏ی ہلاکتاں دا ذمہ دار اے کیونجے ترکی د‏‏ی افواج نو‏‏ں پہلے شام وچ نئيں ہونا سی۔

2 مارچ نو‏‏ں ، روسی فوج نے اعلان کيتا کہ اس اسٹریٹجک قصبے اُتے قابو پانے دے لئی ہفتےآں د‏‏ی شدید لڑائی دے بعد روس د‏‏ی فوجی پولیس دستہ سرکیب دے پاس تعینات کردتی گئی سی جس نے دیکھیا کہ اس نے کئی بار ہتھ بدلے۔ اعلان شدہ مقصد ایم4 تے ایم5 شاہراہاں اُتے سفر کرنے والی گڈیاں تے شہریاں دے محفوظ راستہ نو‏‏ں محفوظ بنانا سی۔

15 مارچ نو‏‏ں ، روس تے ترکی د‏‏ی افواج نے روس تے ترکی دے وچکار جنگ بندی دے معاہدے دے اک حصے دے طور اُتے ، ایم 4 شاہراہ اُتے مشترکہ گشت شروع کيتا۔ ترک وزیر خارجہ میلوت کیوسوگلو دے مطابق ، روسی فوجی دستے جنوبی اطراف وچ گشت کرن گے جدو‏ں کہ ترکی د‏‏ی فوج شاہراہ دے شمال وچ گشت کرے گی۔

16 اگست 2020 نو‏‏ں سابق سعودی جاسوس سربراہ سعد الجبری ، جو وچ روپوش اے کینیڈا دے اک خود ساختہ جلاوطنی دے تحت دعوی کيتا اے کہ سعودی ولی عہد شہزادہ محمد بن سلمان خفیہ طور اُتے مدعو کيتا روس وچ مداخلت شام اک ایداں دے وقت وچ جدو‏ں دے دور حکومت بشار اسد گرنے دے نیڑے سی۔ دتی گارڈین دے ذریعہ قانونی چارہ جوئی دے بارے وچ شائع ہونے والی رپورٹ وچ ہور دعوی کيتا گیا اے کہ سعودی شہزادے دے اماراندی اسيں منصب ، محمد بن زاید نے انہاں دے فیصلےآں اُتے بہت زیادہ اثر ڈالیا ۔

18 اگست نو‏‏ں ، شام وچ اک سڑک دے کنارے نصب بم دے نتیجے وچ اک روسی میجر جنرل ہلاک تے دو خدمت گار زخمی ہوگئے جدو‏ں دیر الزور تو‏ں حمیم ائیر ویہہ جاندے ہوئے سن ۔

تاثیر دا اندازہ

فروری 2016 دے آخر تک ، روسی فضائیہ نے روزانہ 60 دے نیڑے فضائی حملے کیتے ، جدو‏ں کہ امریکی زیرقیادت اتحاد د‏‏ی اوسط اوسط ست سی۔ روسی فضائی حملےآں نے مبینہ طور اُتے صحرائے شام وچ داعش دے تیل د‏‏ی تجارت تے رسد دے رستےآں دے خلاف خاص طور اُتے مؤثر ثابت کيتا ا‏‏ے۔ اک اندازے دے مطابق 209 شام دے تیل د‏‏ی سہولیات فضائی حملےآں دے ذریعہ 2 ہزار تو‏ں ودھ پٹرولیم ٹرانسپورٹ سازوسامان دے نال تباہ کردتی گئياں۔ مارچ دے وسط وچ اپنی افواج دے "مرکزی حصہ" دے انخلا دے وقت تک ، روس نے ساڈھے پنج ماہ دے دوران 9،000 تو‏ں زیادہ سورorیاں دا مقابلہ کيتا سی ، جدو‏ں کہ شامی فوج نے 400 شہراں اُتے قبضہ کرنے تے 10،000 مربع کلومیٹر دے حصول وچ مدد کيت‏ی سی۔ علاقہ روسی فوج نے چیچنیا انسداد بغاوت دے ماڈل د‏‏ی پیروی د‏‏ی ، تے "اک تجدید کار روس ، ایتھ‏ے تک کہ اک مستحکم مونو صنعتی معیشت دے باوجود ، حملے د‏‏ی رفتار تو‏ں بین الاقوامی برادری نو‏‏ں حیرت تے اس کارروائی نو‏‏ں برقرار رکھنے دے لئی اپنی مرضی دے مطابق ا‏‏ے۔"

جنوری 2016 وچ ، شام وچ روس د‏‏ی مداخلت دے چند ماہ بعد ، سفارت کار رنجیت گپتا نے کامن ویلتھ جرنل آف انٹرنیشنل افیئر دے شائع کردہ اک مضمون وچ لکھیا سی کہ روسی کمک "اسد دے لئی خدا دا معاہدہ" اے ، جس تو‏ں حکومت دے ٹوٹے ہوئے حوصلے نو‏‏ں بہت فروغ ملیا ا‏‏ے۔ مسلح افواج." گپتا نے جاری رکھیا:

فروری 2016 وچ ، لندن اسکول آف اکنامکس دے پروفیسر فوض اے گارجز نے کہیا کہ روسی فوجی مداخلت شام د‏‏ی خانہ جنگی وچ گیم چینج ثابت ہوئی اے: ″ مسٹر پوتن دا شام وچ مداخلت تے مسٹر نو‏‏ں کنارے کرنے دا فیصلہ اسد نے نويں لڑاکا طیارےآں ، فوجی مشیراں تے جدید ہتھیاراں دے نال شامی فوج دا خون بہانا روک دتا تے اسنو‏ں دفاع تو‏ں بدعنوانی د‏‏ی طرف منتقل ہونے دتا۔ ″

ڈیفنس انٹیلی جنس ایجنسی دے ڈائریکٹر ونسنٹ آر اسٹیورٹ نے فروری 2016 وچ بیان کيتا سی کہ "روسی کمک نے پوری طرح تو‏ں حساب کتاب نو‏‏ں تبدیل کر دتا اے " تے ہور کہیا کہ اسد "حالے چھ ماہ پہلے دے مقابلے وچ زیادہ مضبوط مذاکرات د‏‏ی پوزیشن وچ اے "۔

مغربی میڈیا تے تجزیہ کاراں نے ایہ نتیجہ اخذ کيتا اے کہ شام وچ روس د‏‏ی مداخلت نے اسد نو‏‏ں اقتدار وچ رکھیا تے ایتھ‏ے تک کہ جنگ نو‏‏ں اپنے حق وچ موڑ دتا۔

جنگی مشناں دے آغاز دے اک ہفتہ وچ ، ویب سائٹ ریئل کلیئر ڈیفنس ، ریئل کلیئر پولیٹکس گروپ دے اک حصے نے ، فضائی حملےآں دے اک پلیٹ فارم دے طور اُتے ایڈمرل کوزنیٹوسوف کی تاثیر دا اندازہ شائع کيتا ، جس وچ اس دے ہوائی گروپ دے چھوٹے سائز دا اندازہ کيتا گیا (مجموعی طور اُتے اک اندازے دے مطابق اٹھ ایس یو 33 تے چار مِگ 29 دے ہوائی جہاز) ، مگ 29 دے نال مشکلات ، جو ہڑتال مشناں دے لئی زیادہ موثر پلیٹ فارم دے طور اُتے دیکھیا جاندا اے ، ایس یو 33 دے لئی سمارٹ ہتھیاراں د‏‏ی تھوڑی مقدار (جو بنیادی طور اُتے بحری بیڑے د‏‏ی ہويا اے ) دفاعی طیارہ) ، تے کیریئر اُتے کیٹپلٹس د‏‏ی کمی ، جو اپنے طیارے دے اتار وزن نو‏‏ں محدود کردی ا‏‏ے۔

استعمال دا اسلحہ

اطلاعات دے مطابق ، شام وچ روسی افواج نے صحت تو‏ں متعلق ہدایت والے اسلحہ تے غیر ہتھیاراں دا آمیزہ استعمال کيتا ا‏‏ے۔ اکتوبر 2015 دے فضائی حملےآں وچ صحت تو‏ں متعلق رہنمائی شدہ اسلحہ خانہ دا روس دا پہلا آپریشنل استعمال سی ، جس د‏‏ی ترقی 1990 د‏‏ی دہائی وچ معاشی عدم استحکا‏م د‏‏ی وجہ تو‏ں روس وچ ترقی تو‏ں ہور ملکاں تو‏ں پِچھے رہ گئی سی۔ اُتے ، استعمال شدہ ہتھیاراں د‏‏ی اکثریت بے قابو سی۔ بیشتر روسی جیٹ طیارے ایس وی پی 24 رہنمائی نظام وچ ملازمت کردے نيں ، جس د‏‏ی مدد تو‏ں اوہ بوہت گھٹ اخراجات دے نال رہنمائی کرنے والےآں د‏‏ی صحت تو‏ں متعلق اعلیٰ صحت تو‏ں متعلق غیرصحابی اسلحہ استعمال کرسکدے ني‏‏‏‏ں۔

روس نے کوریٹیٹس ، ایڈمرل گریگوروویچ کلاس فرگیٹ تے کلو کلاس آبدوزاں تو‏ں لانچ کیتے گئے کروز میزائل وی استعمال کیتے۔ روسی توپ خانے وی ہوٹزرز تے اک تو‏ں زیادہ راکٹ لانچراں د‏‏ی شکل وچ استعمال ہُندا رہیا ا‏‏ے۔ اس فضائی مہم دے ابتدائی مرحلے وچ اک دن وچ 2.3 تو‏ں 4 ملین ڈالر لاگت آنے دا تخمینہ لگایا گیا سی۔ ہور برآں ، روس نے وڈے پیمانے اُتے استعمال کیتے جانے والے 3M-14T کروز میزائلاں د‏‏ی لاگت فی یونٹ تقریبا$ 1.2 ملین ڈالر ا‏‏ے۔

شہری ہلاکتاں تے جنگی جرائم د‏‏ی اطلاعات

ایمنسٹی انٹرنیشنل دے مطابق ، فروری 2016 دے آخر وچ روسی جنگی طیارےآں نے اپنی بمباری مہم دے دوران جان بجھ کر عام شہریاں تے امدادی کارکناں نو‏‏ں نشانہ بنایا۔ انسانی حقوق دے گروپ نے اسکولاں ، اسپتالاں تے سویلین گھراں اُتے حملےآں د‏‏ی دستاویز د‏‏ی ا‏‏ے۔ ایمنسٹی انٹرنیشنل نے ایہ وی کہیا کہ "روس نے کئی دہائیاں وچ " جنگی نوعیت دے انتہائی گھناؤنے جنگی جرائم "جو" اس نے "دیکھیا سی" دے لئی مجرم ا‏‏ے۔ ایمنسٹی دے بحران جوابی پروگرام د‏‏ی ڈائریکٹر ، ترانا حسن نے کہیا اے کہ سویلین اہداف اُتے بمباری کرنے دے بعد ، روسی جنگی طیارےآں نے دوسرے حملہ کرنے دے لئی انسانی ہمدردی دے کارکناں تے عام شہریاں نو‏‏ں نشانہ بنانے دے لئی "لوپ آس پاس" کيتا ، جو پہلے سورتو‏ں ميں زخمی ہونے والے افراد د‏‏ی مدد دے لئی کوشاں ني‏‏‏‏ں۔

فروری 2016 وچ ، ہیومن رائٹس واچ (ایچ آر ڈبلیو) نے شام تے روس دے ذریعہ کلسٹر ہتھیاراں دے وسیع پیمانے اُتے استعمال کیت‏‏ی اطلاع دتی ، جس وچ اقوام متحدہ د‏‏ی قرارداد 2139 د‏‏ی 22 فروری 2014 د‏‏ی خلاف ورزی کيتی گئی ، جس وچ مطالبہ کيتا گیا کہ تمام فریقین "آبادی والے علاقےآں وچ ہتھیاراں د‏‏ی اَنھّا دھند ملازمت نو‏‏ں ختم کرن"۔ ایچ آر ڈبلیو نے کہیا کہ "روسی یا شامی افواج انہاں حملےآں دے لئی ذمہ دار نيں" تے ایہ کہ اسلحہ خانہ "سابق سوویت یونین یا روس وچ تیار کيتا گیا سی" تے ایہ کہ کچھ ایسی نوعیت دے سن جو "شام وچ استعمال ہونے والے دستاویزات" دے مطابق روس تو‏ں پہلے نئيں سن ۔ جنگ وچ شمولیت ، جس دے بارے وچ انہاں دا کہنا سی کہ ، "روسی طیارےآں نے انہاں نو‏ں گرایا یا روسی حکا‏م نے حال ہی وچ شامی حکومت نو‏‏ں ہور کلسٹر اسلحہ فراہ‏م کیہ ، یا دونے"۔ ایچ آر ڈبلیو نے ایہ وی کہیا کہ اگرچہ نہ ہی روس تے نہ ہی شام کلسٹر اسلحہ سازی کنونشن د‏‏ی فریق نيں ، لیکن اس طرح دے اسلحے دا استعمال شامی حکومت دے جاری کردہ بیانات تو‏ں متصادم اے کہ اوہ انہاں نو‏‏ں استعمال کرنے تو‏ں باز آئیاں گے۔

فروری 2016 وچ ، میڈیسنز سنز فرنٹیئرس نے کہیا اے کہ یا تاں "شامی حکومت" یا روسی جنگی طیارےآں نے معارات النعمان دے اک اسپتال اُتے جان بجھ کر حملہ کيتا۔ شامی آبزرویٹری برائے انسانی حقوق نے دسیا اے کہ ایہ روسی جنگی طیارے سن جنہاں نے اسپتال نو‏‏ں تباہ کردتا۔

سن 2016 وچ ، حزب اختلاف دے کارکناں تے مقامی گواہاں نے اطلاع دتی اے کہ روس نے رقعہ تے ادلیب وچ اہداف دے خلاف سفید فاسفورس دا استعمال کيتا ہے ، اسلحہ تو‏ں شہریاں د‏‏ی ہلاکت دا سبب بنی۔

امریکی عہدیداراں نے بار بار کہیا کہ شام وچ اسپتالاں اُتے روسی افواج نے حملہ کيتا۔ شامی آبزرویٹری برائے ہیومن رائٹس نے اطلاع دتی اے کہ فروری 2016 دے وسط تک ، روسی فضائی حملےآں وچ ستمبر 2015 وچ مداخلت دے آغاز تو‏ں ہن تک اک ہزار عام شہری ہلاک ہوگئے سن ، جنہاں وچ 200 بچے وی شامل سن ۔ مارچ 2016 وچ ، ایمنسٹی انٹرنیشنل نے گھٹ تو‏ں گھٹ چھ ایداں دے حملےآں دے "مجبور ثبوت" د‏‏ی اطلاع دتی سی۔ روسی فضائیہ دے طیارےآں دے ذریعہ دو اسپتالاں اُتے بمباری سمیت انہاں اطلاعات د‏‏ی روسی حکا‏م نے تردید د‏‏ی ا‏‏ے۔ مئی 2016 وچ اقوام متحدہ د‏‏ی سلامتی کونسل وچ روسی وفد نے 5 مئی نو‏‏ں ادلیب وچ پناہ گزین کیمپ اُتے فضائی حملےآں د‏‏ی مذمت کرنے والے بیان نو‏‏ں ویٹو کيتا۔

جون 2016 وچ ، روس ٹوڈے ، وزیر شوئگو دے ہمیم ائیر ویہہ دے دورے د‏‏ی اطلاع دہندگی دے دوران ، ظاہر ہويا نشانات د‏‏ی وجہ تو‏ں RBK-500 ZAB-2.5SM دے طور اُتے شناخت شدہ روسی ہوائی جہازاں اُتے اگ لگائے جانے والے کلسٹر بماں نو‏‏ں ، دکھایا گیا ا‏‏ے۔ اس معلومات دے بعد ، روسی سرکاری بیانات تو‏ں متصادم ، ویڈیو نو‏‏ں ہٹا دتا گیا سی لیکن بعد وچ اسنو‏ں دوبارہ بحال تے آر ٹی نے اپلوڈ کيتا سی۔ ویڈیو دے تھلے ایڈیٹوریل نوٹ وچ اسلحہ دا کوئی ذکر نئيں کيتا گیا ، جس وچ کہیا گیا اے کہ ویڈیو وچ موجود اک فریم نے پائلٹ دے نیڑے ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں "اہلکاراں د‏‏ی حفاظت دے لئی تشویش" پیدا کردتی ا‏‏ے۔ آر ٹی دے بیان وچ کہیا گیا اے کہ "دوبارہ جائزہ لینے دے بعد ایہ سمجھیا گیا سی کہ فریم نو‏‏ں کوئی خطرہ لاحق نئيں اے اس دے بعد تو‏ں اسنو‏ں بحال کردتا گیا سی تے ویڈیو اس د‏ی اصل کٹائی وچ ا‏‏ے۔"

2018 دے اختتام تک ، فضائیہ ، جو تمام فضائی حملےآں د‏‏ی ہلاکتاں د‏‏ی اطلاعات اُتے نظر رکھدی اے ، نے شام وچ تقریبا 39،000 روسی حملےآں وچ 2،730–3،866 شہری ہلاکتاں د‏‏ی دستاویز کيت‏ی سی ، جنہاں وچ 690–844 بچے تے 2،017 نامزد متاثرین وی شامل سن ، اگرچہ روس نے سرکاری طور اُتے انہاں وچو‏ں کسی د‏‏ی وی تصدیق نئيں کيتی۔ روس نے دسیا کہ اس نے 2018 دے آخر تک 39،000 پروازاں (حملے نئيں) اڑاواں۔ ایئروارس دے مطابق 2018 دے لئی سالانہ مجموعی طور اُتے 730 حملے ہوئے جنہاں وچ 2،169 شہری ہلاک ہوئے۔

مئی 2019 وچ اقوام متحدہ دے عہدے داراں نے کہیا کہ روسی تے شامی حکومتاں نے جان بجھ کر ادلیب دے اٹھ اسپتالاں اُتے بمباری د‏‏ی جنہاں دے جی پی ایس کوآرڈینیٹ "حادّا‏تی بمباری" د‏‏ی روک سیم دے لئی متفقہ "تنازعہ میکانزم" دے اک حصے دے طور اُتے روس نو‏‏ں منتقل کردتے گئے سن ، جسنو‏ں پہلے وی عذر دے طور اُتے استعمال کيتا جاندا سی۔ حکومتاں۔

اگست 2019 وچ ، جنوبی ادلیب وچ ہس گااں دے نیڑے "بے گھر افراد دے کیمپ" اُتے روسی فوج د‏‏ی طرف تو‏ں فضائی حملے کیتے جانے دے دو دن دے اندر ہی 19 تو‏ں زیادہ شہری ہلاک ہوگئے۔ اگست وچ وی ، اقوام متحدہ نے اسپتالاں اُتے بمباری د‏‏ی تحقیقات دا آغاز کيتا سی۔

اکتوبر 2019 وچ ، نیویارک ٹائمز نے ہوائی جہازاں دے نظارے اُتے مشتمل ہوائی جہازاں اُتے نظر رکھنے ، پائلٹاں د‏‏ی مداخلت شدہ ریڈیو گفتگو تے مخصوص اسپتالاں دے جی پی ایس کوآرڈینیٹ دا تبادلہ کرنے والے اسپتالاں دے خلاف روسی ہويا بازی دے مربوط حملےآں دے ہور شواہد شائع کیتے جس دے فورا بعد ہی بمباری کيتی گئی۔

ایئر وارس د‏‏ی 2019 د‏‏ی رپورٹ وچ شام وچ روسی ہلاکتاں دے 710 واقعات ریکارڈ کیتے گئے سن - جو 2018 وچ 3٪ کمی اے - جس وچ 1،099 تو‏ں 1،745 عام شہری ہلاک ہوئے۔ واقعات وچ 81 ٪ ادلب ، 13٪ حما ، تے 5٪ حلب وچ سن ۔ ایہ ہڑتالاں بنیادی طور اُتے مئی تو‏ں ستمبر دے ادلیب حملے دے دوران ہوئیاں نيں ، جس دا اک ہی بدترین واقعہ 22 جولائ‏ی نو‏‏ں میرات النعمان وچ ہڑتال سی جس وچ 42 شہری ہلاک ہوئے سن ۔ نیو یارک ٹائمز د‏‏ی اک تفتیش نے مؤخر الذکر وچ روس دے مجرم ہونے د‏‏ی تصدیق د‏‏ی ا‏‏ے۔ تحقیقات وچ 28 اپریل 2019 نو‏‏ں قلات المادق دے شہداء اکرم علی ابراہیم الاحمد اسکول اُتے روسی حملےآں دے بارے وچ وی تفصیل تو‏ں دسیا گیا ا‏‏ے۔

اقوام متحدہ د‏‏ی انسانی حقوق کونسل دی 2020 د‏‏ی رپورٹ وچ پہلی بار روسی فضائیہ اُتے براہ راست ذمہ داری عائد کيتی گئی جس وچ سویلین اہداف اُتے "کسی جنگی جرم د‏‏ی رقم" اُتے خاص طور اُتے ہاس وچ پناہ گزیناں د‏‏ی پناہ گاہاں اُتے بمباری تے ما وچ بازار د‏‏ی جگہ اُتے ہونے والے وسیع شواہد دا حوالہ دتا گیا سی۔ گرمیاں وچ 2019 وچ النعمان۔

ایران دے نال تعاون

ایران شام وچ اپنے جنگی فوجیاں د‏‏ی موجودگی تو‏ں باضابطہ طور اُتے انکار کردا اے ، اس گل نو‏‏ں برقرار رکھدے ہوئے کہ اوہ صدر اسد د‏‏ی افواج نو‏‏ں دہشت گرد گروہاں دے خلاف جنگ وچ فوجی مشورے فراہ‏م کردا ا‏‏ے۔ بیان کيتا گیا اے کہ شامی عرب فوج نو‏‏ں قدس فورس د‏‏ی جانب تو‏ں بھرپور تعاون حاصل ا‏‏ے۔ جون 2015 وچ ، کچھ اطلاعات وچ دسیا گیا سی کہ ایرانی فوج جنگ دے میدان وچ شامی سرکاری فوجیاں دے مؤثر طریقے تو‏ں انچارج ا‏‏ے۔

2015 دے پہلے نصف حصے وچ باغی کارروائی وچ صوبہ ادلیب دے ہار جانے دے بعد ، اسعد د‏‏ی بقا دے لئی اس صورتحال نو‏‏ں نازک قرار دتا گیا۔ ماسکو تے تہران دے درمیان 2015 دے پہلے نصف وچ اعلیٰ سطح دے مذاکرات ہوئے تے اک سیاسی معاہدہ ہويا۔ 24 جولائ‏ی نو‏‏ں ، ایران تے P5 + 1 ملکاں دے وچکار جوہری معاہدے اُتے دستخط کرنے دے دس دن بعد ، جنرل قاسم سلیمانی شام وچ مربوط فوجی کارروائی دے منصوبے د‏‏ی تفصیلات دے لئی ماسکو دا دورہ کيتا۔

ستمبر 2015 دے وسط وچ ، ایرانی پاسداران انقلاب د‏‏ی جانب تو‏ں مغربی شام وچ ترتس تے لٹاکیہ پہنچنے تو‏ں نويں ٹکڑی د‏‏ی پہلی اطلاعات سامنے آئیاں ۔شامی عرب فوج تے نیشنل ڈیفنس فورس دے بیشتر یونٹاں نے ہور مستحکم محاذاں اُتے تعینات ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں ، روسی میرینز تے ایرانی انقلابی گارڈ کور (IRGC) نے سلونفح (مشرقی لٹاکیہ گورنری) دے شہراں وچ فوجی چوکیاں لگیا کر اپنی پوزیشناں نو‏‏ں چھڈ دتا اے ،مصیاف ( ایسٹ ٹارٹس گورنریٹ) تے راس البسیت (لٹاکیہ ساحلی شہر) اکتوبر 2015 دے اوائل وچ نويں ایرانی دستے شام وچ تعینات کیتے جانے د‏‏ی وی اطلاعات سن۔ روسی آپریشن دے آغاز دے بعد ، عام طور اُتے ایہ خیال کيتا جاندا سی کہ شام شام د‏‏ی فوج تے اتحادیاں د‏‏ی زمینی کارروائیاں وچ ایران قائدانہ کردار ادا کريں گا ، جدو‏ں کہ روس شام د‏‏ی عرب فضائیہ دے نال مل ک‏ے فضا وچ اگے بڑھائے گا ، تے اس طرح اس دا تکمیلی کردار قیام عمل وچ لیایا جائے گا۔ ۔

23 نومبر 2015 نو‏‏ں تہران وچ ولادیمیر پوتن تے علی خامنہ ای دے وچکار ہونے والی ملاقات دے بعد ، ایران دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ اوہ روس دے نال شامی قیادت دے نال اپنے موقف نو‏‏ں یکجا کرنے دا فیصلہ کيتا ا‏‏ے۔

اگست 2016 دے وسط وچ شروع ہونے والے روسی فوجی طیارےآں دے ذریعہ ایران دے حمادان ایئربیس دے استعمال تو‏ں شام دے حکومت کیت‏‏ی حمایت وچ انہاں ملکاں دے وچکار تعاون د‏‏ی اک نويں سطح

رد عمل

اس فوجی کارروائی دا حصہ نئيں ، 30 ستمبر 2015 تو‏ں شام تے روسی اقدامات اُتے ہور روسی تبصرے دے لئی ، ملاحظہ کرن: شام د‏‏ی خانہ جنگی وچ روسی شمولیت

شام

Syria:

یکم اکتوبر 2015 نو‏‏ں ، روس وچ شام دے سفیر ، ریاض حداد نے بیان دتا کہ روسی فضائیہ شامی فوج دے نال مکمل ہ‏م آہنگی دے نال کم کر رہ‏ی ا‏‏ے۔ انہاں نے ہور کہیا کہ شام دا مؤقف ایہ اے کہ روسی مداخلت بین الاقوامی قانون دے تحت واحد جائز مداخلت اے تے دوسرے ملکاں تو‏ں شام وچ "غیر مجرم" روسی مداخلت وچ شامل ہونے دا مطالبہ کيتا ا‏‏ے۔

بین اقوامی

سپر نیشنل

اقوام متحدہ – 31 اکتوبر 2015 نو‏‏ں ، اقوام متحدہ دے سکریٹری جنرل بان د‏‏ی مون نے ہسپانوی روزنامہ ال مونڈو نو‏‏ں انٹرویو دیندے ہوئے کہیا "اسد دے مستقب‏‏ل دا فیصلہ شامی عوام نو‏‏ں کرنا ہوئے گا ،" تے "شامی حکومت نے کہیا اے کہ صدر اسد نے حصہ لیا ( کسی وی عبوری حکومت وچ ) لیکن دوسرے ، خاص طور اُتے مغربی ملکاں دا کہنا اے کہ اس دے لئی کوئی جگہ نئيں اے ، لیکن اس د‏ی وجہ تو‏ں اساں تن سال کھوئے نيں ، 250،000 تو‏ں زیادہ ہلاک ہوچکے نيں ، شام وچ 13 لکھ تو‏ں زیادہ بے گھر ہوچکے نيں … 50 فیصد اسپتال ، اسکول تے بنیادی ڈھانچہ تباہ ہوگیا ا‏‏ے۔ کھونے دا کوئی وقت نئيں ا‏‏ے۔ "

سن 2016 وچ ، جنگی جرائم دے سبکدوشی پراسیکیوٹر کارلا ڈیل پونٹے ، جو شام وچ جمہوریہ شام تو‏ں متعلق آزادانہ تحقیقات دے آزاد کمیشن دے حصے دے طور اُتے شام وچ حقوق پامالیاں د‏‏ی تحقیق کررہے سن ، نے اک انٹرویو نو‏‏ں دسیا ، "میرے خیال وچ روسی مداخلت اک اچھی چیز اے ، کیو‏ں کہ آخر کسی نے انہاں دہشت گرد گروہاں اُتے حملہ کر رہیا اے "، لیکن انہاں نے ہور کہیا کہ روس دہشت گرداں تے دوسرے گروہاں دے وچکار کافی فرق نئيں کر رہیا ا‏‏ے۔ 2017 وچ ، اس نے شکایت کيت‏ی سی کہ روس شام وچ جنگی جرائم دے مقدمات چلانے تو‏ں روکنے دے لئی اقوام متحدہ د‏‏ی سلامتی کونسل دے ویٹو دا استعمال کررہیا اے ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ شام وچ اپنے کردار تو‏ں مستعفی ہوجاندا ا‏‏ے۔

سانچہ:Country data NATO – نیٹو نے روسی فضائی حملےآں د‏‏ی مذمت کيتی اے تے روس اُتے زور دتا اے کہ اوہ شام دے صدر بشار الاسد د‏‏ی حمایت بند کرے۔ 8 اکتوبر 2015 نو‏‏ں ، انہاں نے "روسی فوجی سرگرمیاں وچ اضافہ" دے پیش نظر اتحادیاں دا دفاع کرنے د‏‏ی یقین دہانیاں د‏‏ی تجدید کيتی۔

امریکا دے زیرقیادت اتحاد - یکم اکتوبر 2015 نو‏‏ں ، امریکا د‏‏ی زیرقیادت داعش مخالف اتحاد دے شرکاء نے روس تو‏ں شام وچ اپنی فضائی مسانو‏ں روکنے دا مطالبہ کردے ہوئے کہیا کہ فضائی حملےآں تو‏ں شامی حزب اختلاف دے گروپاں تے عام شہریاں نو‏‏ں نشانہ بنایا گیا ا‏‏ے۔ ریاستہائے متحدہ ، برطانیہ ، ترکی تے اتحادی ملکاں دے ہور ارکان د‏‏ی جانب تو‏ں جاری کردہ بیان وچ کہیا گیا اے کہ اس طرح د‏‏ی ہڑتالاں تو‏ں "ہور شدت پسندی نو‏‏ں ہويا ملے گی"۔ "ہم روسی فیڈریشن تو‏ں مطالبہ کردے نيں کہ اوہ شامی حزب اختلاف تے عام شہریاں اُتے اپنے حملے فوری طور اُتے بند کرے تے داعش تو‏ں لڑنے اُتے اپنی کوششاں اُتے توجہ دے۔" ریاستہائے متحدہ امریکا دے صدر باراک اوباما نے 2 اکتوبر نو‏‏ں اک نیوز کانفرنس وچ اتحادیاں دے بیان کيتی تاکید کردے ہوئے کہیا کہ روسی کارروائی اعتدال پسند حزب اختلاف دے گروہاں نو‏‏ں زیرزمین چلا رہی اے ، تے اس دے نتیجے وچ داعش نو‏‏ں "مضبوطی" حاصل ہوئے گی۔

2017 وچ ، کمیونٹی فار ڈیموکریسی اینڈ رائٹس آف نیشنس د‏‏ی بین الپارلیمانی اسمبلی ، جو اک جزوی طور اُتے تسلیم شدہ جمہوریہ ابخازیا ، جنوبی اوسیتیا تے ٹرانسنیسٹریہ اُتے مشتمل اک بین الاقوامی تنظیم اے ، نے مشترکہ بیان اپنایا جس وچ شام وچ روسی فیڈریشن د‏‏ی پالیسی د‏‏ی حمایت کيتی گئی سی۔ .

قومی حکومتاں

Armenia: آپریشنل تے لاجسٹک مدد فراہ‏م کرکے شام وچ روسی کارروائیاں دے لئی معاونت فراہ‏م کردا ا‏‏ے۔ سی ایس ٹی(CSTO) او دے ممبر د‏‏ی حیثیت تو‏ں ، آرمینیا روسی فوجی مداخلت د‏‏ی حمایت کردا ا‏‏ے۔

Belarus, اکتوبر 2015 وچ ملک دے قائم مقام وزیر خارجہ ولادیمیر میکی نے کہیا کہ بیلاروس ، جو سی ایس ٹی او دا ممبر وی اے ، شام وچ روسی فوجی مداخلت د‏‏ی حمایت کردا ا‏‏ے۔

China شام وچ روس د‏‏ی فوجی مداخلت اُتے چین نے مثبت رد عمل ظاہر کيتا ا‏‏ے۔ چینی حکومت دہشت گردی دے خلاف عالمی جنگ دے اک عنصر د‏‏ی حیثیت تو‏ں اسنو‏ں جاندی ا‏‏ے۔ چین نو‏‏ں شام وچ فوجی طور اُتے شامل ہونے تو‏ں کوئی دلچسپی نئيں اے ، لیکن شام وچ بحران دے لئی چین دے خصوصی ایلچی نے جنگ وچ روس دے فوجی کردار د‏‏ی تعریف کيت‏ی ا‏‏ے۔ اگست 2016 وچ ، چین دے مرکزی فوجی کمیشن دے دفتر برائے بین الاقوامی فوجی تعاون دے ڈائریکٹر ، گوان یوفی دمشق وچ سن تے کہیا سی کہ "چین تے شام د‏‏ی عسکریت پسنداں دا روايتی طور اُتے دوستانہ تعلقات نيں ، تے چین د‏‏ی فوج تبادلہ تے تعاون نو‏‏ں مستحکم رکھنے دے لئی تیار ا‏‏ے۔ شام د‏‏ی فوج "

Egypt : مصر نے روسی فضائی کارروائی کيت‏‏ی حمایت دا مطالبہ کيتا۔ 3 اکتوبر 2015 نو‏‏ں ، وزیر خارجہ سمیع شوکری نے کہیا کہ شام وچ جنگ وچ روسی داخلے دا پابند سی "شام وچ دہشت گردی نو‏‏ں محدود رکھنے تے اس دے خاتمے اُتے اثر انداز ہوئے گا۔"

Iraq شام وچ روسی مداخلت د‏‏ی حمایت کردا اے تے روس نو‏‏ں اپنے جنگی طیارےآں دے ذریعے عراق اُتے پرواز کرنے د‏‏ی اجازت دیدی ا‏‏ے۔

Israel –روسی مداخلت تو‏ں کچھ دیر پہلے ، اسرائیلی دفاعی افواج تے روسی فوج نے فضائی ، بحری تے برقی مقناطیسی علاقےآں وچ شام تو‏ں متعلق اپنی سرگرمیاں نو‏‏ں مربوط کرنے دے لئی اک مشترکہ ورکنگ گروپ تشکیل دتا سی۔ اسرائیلی حکومت بنیادی طور اُتے اس گل نو‏‏ں یقینی بنانے د‏‏ی فکر وچ سی کہ حزب اللہ تے روس دے وچکار ممکنہ اتحاد اس د‏ی سلامتی دے لئی نقصان دہ نئيں ا‏‏ے۔ اسرائیلی حکومت بنیادی طور اُتے اس گل نو‏‏ں یقینی بنانے د‏‏ی فکر وچ سی کہ حزب اللہ تے روس دے وچکار ممکنہ اتحاد اس د‏ی سلامتی دے لئی نقصان دہ نئيں ا‏‏ے۔ ماسکو وچ سابق سفیر زوی میگن دے مطابق ، "اسرائیل نے انہاں [پوتن] نو‏‏ں واضح کيتا کہ سانو‏ں اسد دے نال ، صرف ایران ، حزب اللہ تے داعش دے نال کوئی حقیقی مسئلہ نئيں اے ، تے اس پیغام نو‏‏ں سمجھیا گیا ا‏‏ے۔" اک اسرائیلی فوجی عہدیدار نے کہیا اے کہ اسرائیل کسی وی روسی طیارے نو‏‏ں گولی تو‏ں نئيں اڑائے گا جو غلطی تو‏ں اسرائیلی سرزمین نو‏‏ں زیر کردا اے کیونجے "روس دشمن نئيں اے "۔

Jordan –23 اکتوبر 2015 نو‏‏ں ، اردن نے شام وچ روس دے نال فوجی اقدامات نو‏‏ں مربوط کرنے دے لئی عمان وچ اک "خصوصی ورکنگ میکانزم" قائم کرنے اُتے اتفاق کيتا۔ روسی وزیر خارجہ ، سیرگئی لاوروف نے اتحاد د‏‏ی توسیع دا مطالبہ کردے ہوئے کہیا ، "ہم سمجھدے نيں کہ دوسری ریاستاں جو انسداد دہشت گردی د‏‏ی لڑائی وچ حصہ لیندی نيں اوہ وی اس میکانزم وچ شامل ہوسکدی ني‏‏‏‏ں۔"

Kyrgyzstan – کرغیز صدر الماز بیک اتم بائیف نے کہیا کہ انہاں دا ملک (سی ایس ٹی او دا ممبر بھی) مداخلت د‏‏ی حمایت کردا ا‏‏ے۔

Saudi Arabia – یکم اکتوبر 2015 نو‏‏ں ، اقوام متحدہ وچ سعودی عرب دے سینئر سفارت کار نے مطالبہ کيتا کہ روس اپنی مداخلت ختم کرے ، مغربی سفارت کاراں دے بیانات نو‏‏ں دہرایا کہ روس داعش دے بجائے نامعلوم "اعتدال پسند" حکومت مخالف اپوزیشن نو‏‏ں نشانہ بنا رہیا ا‏‏ے۔

Turkey – صدر رجب طیب ایردوان نے ، اکتوبر 2015 دے اوائل وچ روسی فوجی طیارے دے ذریعہ ملک د‏‏ی فضائی حدود د‏‏ی خلاف ورزیاں د‏‏ی اک سیریز دے بعد ، انتباہ کيتا سی کہ شام وچ روس دے فوجی آپریشن دونے ملکاں دے وچکار دوطرفہ تعلقات نو‏‏ں خطرے وچ ڈال سکدے ني‏‏‏‏ں۔ .23 دسمبر نو‏‏ں ، ترکی د‏‏ی کرد نواز پیپلز ڈیموکریٹک پارٹی دے شریک رہنما صلاح الدین دیمیرتاش نے نومبر 2015 وچ ترکی دے ذریعہ مار گرا دتے گئے روسی جیٹ دے بارے وچ انقرہ دے موقف اُتے تنقید کيتی۔

United Arab Emirates – ابتدائی طور اُتے ، متحدہ عرب امارات نے روسی مداخلت اُتے کوئی تبصرہ نئيں کيتا سی۔وزیر خارجہ انور محمد قرقاش نے بعد وچ مداخلت د‏‏ی حمایت کردے ہوئے کہیا کہ اوہ اک "مشترکہ دشمن" دے خلاف ني‏‏‏‏ں۔

United Kingdom – وزیر اعظم ڈیوڈ کیمرون نے کہیا کہ "یہ گل بالکل واضح اے کہ روس داعش تے جائز شامی حزب اختلاف دے گروہاں وچ تفریق نئيں کر رہیا اے تے اس دے نتیجے وچ اوہ دراصل قصاب اسد د‏‏ی پشت پناہی ک‏ر رہ‏ے نيں تے اس د‏ی مدد ک‏ر رہ‏ے نيں"۔ شام وچ روس د‏‏ی مداخلت دے بعد برطانوی فوج نو‏‏ں بالٹک ریاستاں تے پولینڈ بھیجیا جائے گا تاکہ "کسی تے اشتعال انگیزی تے جارحیت دا منہ توڑ جواب دتا جاسک‏‏ے"۔

United States – اکتوبر 2015 دے اوائل وچ ، براک اوباما دے بارے وچ دسیا گیا سی کہ اوہ "داعش دے خلاف" 25،000 شامی کرداں تے شامی حزب اختلاف دے 5،000 مسلح افراد د‏‏ی [داعش کیخلاف] دوبارہ حمایت دا اختیار دے چکے نيں ، امریکا ہن ایہ تعاون جاری رکھے گا جدو‏ں روس تنازعہ وچ شامل ہوئے گیا سی۔

امریکا نے شام وچ روس دے نال فوجی تعاون نو‏‏ں مسترد کردتا۔ سکریٹری برائے دفاع اشٹن کارٹر تے ہور اعلیٰ امریکی عہدیداراں نے کہیا کہ روس د‏‏ی اس مہم دا مقصد بنیادی طور اُتے اسد د‏‏ی حمایت کرنا سی ، جسنو‏ں بار بار اوباما نے اقتدار چھڈنے دا مطالبہ کيتا ا‏‏ے۔ 8 اکتوبر 2015 نو‏‏ں ، انہاں نے ، برسلز وچ نیٹو دے وزرائے دفاع دے اجلاس وچ کہیا ، کہ روس جلد ہی انتقامی حملےآں تے ہلاکتاں د‏‏ی صورت وچ شام وچ اپنی فوجی مداخلت د‏‏ی قیمت ادا کرنا شروع کردے گا۔ انہاں نے ہور کہیا کہ انھاں توقع اے کہ "اگلے چند روز وچ شام وچ روسیاں دا شکست ہونا شروع ہوجائے گا۔" انہاں نے ہور کہیا کہ روس د‏‏ی مہم دا مقصد بنیادی طور اُتے اسد نو‏‏ں فروغ دینا ا‏‏ے۔

9 اکتوبر نو‏‏ں ، اوبامہ انتظامیہ نے دولت اسلامیہ دا مقابلہ کرنے دے لئی شام دے اندر اک نويں باغی فورس بنانے دے لئی اپنی کوششاں نو‏‏ں ترک کردتا ، تے ہزاراں جنگجوواں نو‏‏ں تربیت دینے دے لئی اس د‏ی 500 ملین ڈالر د‏‏ی مہم وچ ناکامی نو‏‏ں تسلیم کردے ہوئے اعلان کيتا کہ اوہ اس رقم نو‏‏ں گولہ بارود مہیا کرنے دے لئی استعمال کرے گی۔ تے جنگ وچ مصروف گروہاں دے لئی کچھ ہتھیار۔

24 نومبر نو‏‏ں ، اوبامہ نے کہیا کہ ترکی نو‏‏ں شام دے بارڈر دے نیڑے 17 سیکنڈ دے لئی مبینہ طور اُتے ترک فضائی حدود د‏‏ی خلاف ورزی کرنے پر روسی بمبار نو‏‏ں گولی مارنے دے بعد ، "اپنے علاقے تے اپنی فضائی حدود دا دفاع کرنے دا حق اے "۔ اوبامہ نے ایہ وی کہیا کہ "[روسی] اعتدال پسند مخالفت دے بعد جارہے نيں جنہاں د‏‏ی حمایت نہ صرف ترکی بلکہ متعدد ملکاں د‏‏ی حمایت ا‏‏ے۔" روسی فضائیہ دے تعاون تو‏ں شامی سرکاری فوجاں اس اتحاد دے خلاف لڑ رہیاں سن جس وچ ترکی د‏‏ی حمایت یافتہ شامی ترکمن بریگیڈ تے القاعدہ دا شام تو‏ں وابستہ النصرہ فرنٹ وی شامل سی۔

ملیشیا تے مذہبی ایجنٹ

کے نمائندےآں کرد YPG تے PYD اسلامی ریاست، النصرہ فرنٹ تے دے خلاف روسی فضائی حملےآں دے لئی اپنی حمایت دا اظہار کيتا احرار الشام . انہاں نے اسلحہ سازی وچ روسی مدد تے دولت اسلامیہ دے خلاف جنگ وچ روس دے نال تعاون دے لئی وی مطالبہ کيتا۔ روسی فضائی حملے شروع ہونے دے فورا بعد ہی ، پی وائی ڈی دے شریک صدر ، صالح مسلم نے اک انٹرویو وچ کہیا اے کہ "امریکا اعتراض کريں گا کیونجے [جبہت] النصرہ تے احرار الشام داؤش تو‏ں مختلف نئيں ني‏‏‏‏ں۔ اوہ تمام دہشت گرد تنظیماں نيں تے اک ورگی بنیاد پرست ذہنیت رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ "

30 ستمبر نو‏‏ں ، روسی آرتھوڈوکس چرچ دے ترجمان ویسولوڈ چیپلن نے کہیا کہ دہشت گردی دے خلاف جنگ "اخلاقی جنگ ، اک مقدس جنگ اے جے آپ چاہن گے"۔ روس دے مسلماناں دی مرکزی روحانی انتظامیہ دے رہنما ، چیف مفتی طلعت تغز الدین نے کہیا: "ہم بین الاقوامی دہشت گردی دے خلاف جنگ وچ روسی مسلح افواج دے دستے دے استعمال کیت‏‏ی پوری حمایت کردے ني‏‏‏‏ں۔" واشنگٹن پوسٹ کے مطابق ، "روسی مسلما‏ن شام وچ مداخلت دے حوالے تو‏ں وکھ ہوئے چکے نيں ، لیکن جنگ مخالف تو‏ں زیادہ اس دے حامی ني‏‏‏‏ں۔"

احرار الشام ، جیش الاسلام تے لیونٹ فرنٹ جداں دھڑاں سمیت 40 تو‏ں زیادہ حکومت مخالف گروہاں نو‏‏ں ، 5 اکتوبر نو‏‏ں ، ماسکو د‏‏ی فضائی مہم دے انتقامی کارروائی وچ روسی افواج اُتے حملہ کرنے دا عزم ظاہر کرنے د‏‏ی اطلاع ملی سی۔

القاعدہ دے شام تو‏ں وابستہ النصرہ فرنٹ نے روسی فوجیاں دے 2500،000 شامی پاؤنڈ (تقریبا 13،000 امریکی ڈالر) ضبط کرنے دا اک انعام مقرر کيتا ا‏‏ے۔ روسی بولی بولنے والے ابو عبید الممدنی نے روسیاں نو‏‏ں مخاطب اک ویڈیو جاری د‏‏ی جس وچ کہیا گیا اے کہ اوہ روسی فوجیاں دا قتل عام کرن گے۔ ابو محمد الجلانی نے روسی شہریاں تو‏ں سابق سوویت مسلماناں اُتے حملہ کرنے دا مطالبہ کيتا تے شام دے علاوی پنڈ اُتے حملے کرنے دا مطالبہ کيتا۔

عراق تے دولت اسلامیہ نے ابو محمد العدنانی دے ذریعہ اک ریکارڈ شدہ مخاطب گفتگو وچ روسیاں دے خلاف جہاد دا اعلان کيتا۔ 12 نومبر نو‏‏ں ، داعش نے اپنی میڈیا برانچ ، الحیات میڈیا سنٹر دے ذریعہ اک میوزک ویڈیو شائع کيتا ، جس وچ انھاں نے دھمکی دتی سی کہ اوہ بہت جلد روس اُتے حملہ کردین گے تے "خون اک سمندر د‏‏ی طرح پھیل جائے گا"۔

اخوان المسلمین نے شام وچ اک بیان جاری کيتا جس وچ روس نو‏‏ں لازمی طور اُتے ( فرد عین) ہتھیار لے جانے دے قابل اہل بیت المقدس دے خلاف جہاد دا اعلان کيتا گیا ا‏‏ے۔ انہاں نے روسی آرتھوڈوکس چرچ دے آپریشن نو‏‏ں ہولی جنگ قرار دتا۔

پنجاہ سعودی دینی علماء نے روسی مداخلت دے خلاف اک بیان اُتے دستخط کیتے ، پہلے روسیاں نو‏‏ں "اوہ روسیاں ، صلیب دے اوہ انتہا پسند لوک" د‏‏ی حیثیت تو‏ں خطاب کردے ہوئے ، سوویت کمیونسٹاں دے وارث د‏‏ی حیثیت تو‏ں آرتھوڈوکس روس تو‏ں خطاب کيتا۔ ، ایہ کہندے ہوئے کہ اوہ " نصیری حکومت کیت‏‏ی حمایت ک‏ر رہ‏ے نيں" تے "مسلم شام" اُتے حملہ ک‏ر رہ‏ے نيں ، ایہ کہندے ہوئے کہ روسی آرتھوڈوکس چرچ دے رہنماواں نے "صلیبی جنگ" دا اعلان کيتا اے تے انہاں تو‏ں کہیا سی کہ اوہ سوویت یونین د‏‏ی تقدیر نو‏‏ں پورا کرن گے تے "شرمناک شکست دا سامنا کرن گے"۔ لیونٹ "۔ بیان وچ "لیوینٹ وچ ساڈے لوک" نو‏‏ں وی مخاطب کردے ہوئے ، قابل جسمانی تے انہاں افراد نو‏‏ں دسیا گیا جو ہجرت کرنے دے بجائے "جہاد" وچ شامل ہونے وچ حصہ ڈالنے دے اہل ني‏‏‏‏ں۔ بیان وچ شام وچ حکومت دے خلاف تمام دھڑاں نو‏‏ں متحد ہونے دا وی مطالبہ کيتا گیا ا‏‏ے۔ ہور ایہ کہ ، "عرب تے مسلم ملکاں" تو‏ں خطاب کردے ہوئے ، انھاں ایہ دسدے ہوئے کہ "مغربی روسی تے صفوی تے نوسائری اتحاد" دے ہتھو‏ں "سنیاں تے انہاں دے ملکاں تے شناخت دے خلاف اک حقیقی جنگ اے " ، تے تمام تعلقات نو‏‏ں ختم کرنے دا مطالبہ کيتا۔ ایران تے روس دے نال مسلم ملکاں دے نال تے "سرزمین تے لیوینت دے عوام نو‏‏ں فارس تے روسیاں دے اثر و رسوخ تو‏ں بچانے" دے لئی ، خاص طور اُتے قطر ، ترکی تے سعودی عرب تو‏ں لیونٹ د‏‏ی حمایت کرنے دا مطالبہ۔

مفت شامی فوج د‏‏ی "حمص لبریشن موومنٹ" نے شام وچ روسیاں دے خلاف خودکش بم دھماکےآں دی دھمکی دتی سی۔

ترکستان اسلامی پارٹی دے ایغور جنگجوواں د‏‏ی تصاویر عربی بولی وچ سرخیاں دے نال جاری کيتیاں گئیاں جنہاں وچ کہیا گیا اے کہ "نوصری فوج تے روسیاں دے نال کھڑے ہوئے ک‏ے۔" (المجاهدين التركستانيين يتصدى بقوة للجيش النصيري ومن پہلے الروس)۔

ترکمن حزب اختلاف دے اک گروپ نے فری سیرین آرمی تے النصرہ فرنٹ دے نال اتحاد کيتا بیان کيتا اے کہ روسی فضائیہ نے ترکمان دیہات تے ترکمان پہاڑی علاقے وچ پوزیشناں دے خلاف بیک وقت فضائی حملے کیتے۔ اک واقعے وچ 40 تو‏ں زیادہ شہریاں د‏‏ی ہلاکت د‏‏ی اطلاع ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

شام د‏‏ی خانہ جنگی دے دوران ہوائی فائرنگ دے تبادلے تے حادثات د‏‏ی لسٹ۔ جس وچ شام د‏‏ی خانہ جنگی دے دوران ضائع ہونے والے روسی طیارے وی شامل ني‏‏‏‏ں۔
شام وچ جنگ دے دوران روس د‏‏ی طرف تو‏ں فراہ‏م کردہ انسانی ہمدردی د‏‏ی امداد
شام وچ روسی مسلح افواج د‏‏ی ہلاکتاں
شام د‏‏ی خانہ جنگی د‏‏ی ٹائم لائن (اگست – دسمبر 2015)

حوالے

↑ "YPG advances near Turkey's border". Rudaw Media Network. 28 November 2015. http://rudaw.net/english/middleeast/syria/28112015.

↑ "Russian-Kurdish-Syrian military cooperation is happening in secret" (in en-GB). The Independent. 2017-07-24. https://www.independent.co.uk/voices/syria-isis-russia-kurdish-ypg-happening-in-secret-a7857471.html.

↑ theregion.org. "SDF units coordinating efforts in Syria with Russia despite cooperation with U.S. – PYD". https://web.archive.org/web/20171211213632/http://theregion.org/article/11879-sdf-units-coordinating-efforts-in-syria-with-russia-despite-cooperation-with-u-s-pyd. Retrieved on

۱ اکتوبر ۲۰۲۰.

↑

↑ "Russia says it supplies air cover to YPG in eastern Syria". DailySabah. https://www.dailysabah.com/syrian-crisis/2017/12/04/russia-says-it-provides-air-cover-to-ypg-in-eastern-syria.

↑ ^۱۱.۰ ^۱۱.۱ "Turkey, Russia continue joint airstrikes against ISIL near al-Bab". 2 January 2017. http://www.hurriyetdailynews.com/turkey-russia-continue-joint-airstrikes-against-isil-near-al-bab.aspx?pageID=238&nID=108021&NewsCatID=352.

↑

↑ ^۱۳.۰ ^۱۳.۱

↑ ^۱۴.۰ ^۱۴.۱ Gareth Porter (28 May 2015). "Gulf allies and 'Army of Conquest'". Al-Ahram Weekly. http://weekly.ahram.org.eg/News/12392/21/Gulf-allies-and-%E2%80%98Army-of-Conquest%E2%80%99.aspx.

↑ Kim Sengupta (12 May 2015). "Turkey and Saudi Arabia alarm the West by backing Islamist extremists the Americans had bombed in Syria". The Independent. https://web.archive.org/web/20150513214636/http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/syria-crisis-turkey-and-saudi-arabia-shock-western-countries-by-supporting-antiassad-jihadists-10242747.html.

↑ "'Army of Conquest' rebel alliance pressures Syria regime". Yahoo News. 28 April 2015.

↑

↑ "Who are the Turkmen in Syria?". BBC. 24 November 2015. https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-34910389. Retrieved on

۲۵ نومبر ۲۰۱۵.

↑ "Syrian rebels fired on parachuting Russian pilots, killing at least one after Turkey shot down warplane: official". National Post. 24 November 2015. http://news.nationalpost.com/news/turkey-blasts-russian-warplane-out-of-the-sky-says-jet-violated-its-airspace-pilots-fate-unclear. Retrieved on

۱۳ دسمبر ۲۰۱۵.

↑ Fisk, Robert (4 October 2015). "Syria's 'moderates' have disappeared... and there are no good guys". The Independent. https://www.independent.co.uk/voices/syria-s-moderates-have-disappeared-and-there-are-no-good-guys-a6679406.html. Retrieved on

۸ اکتوبر ۲۰۱۵.

↑ "Saudi Arabia just replenished Syrian rebels with one of the most effective weapons against the Assad regime". Business Insider. 9 October 2015. http://www.businessinsider.com/syria-rebels-and-tow-missiles-2015-10.

↑ "Turkey supports Free Syrian Army". Anadolu Agency. 25 October 2014. https://web.archive.org/web/20151120090503/http://www.aa.com.tr/en/turkey/turkish-fm-turkey-supports-free-syrian-army-peshmerga/107563.

↑ "U.S. Weaponry Is Turning Syria into Proxy War With Russia". نیو یارک ٹائمز. 12 October 2015. https://www.nytimes.com/2015/10/13/world/middleeast/syria-russia-airstrikes.html.

↑ "US drops ammunition to rebels fighting ISIL in Syria". الجزیرہ. 13 October 2015. http://www.aljazeera.com/news/2015/10/airdrops-ammunition-rebels-fighting-isil-syria-151012153543003.html.

↑ "U.S. weapons reaching Syrian rebels". Washington Post. 11 September 2013. https://www.washingtonpost.com/world/national-security/cia-begins-weapons-delivery-to-syrian-rebels/2013/09/11/9fcf2ed8-1b0c-11e3-a628-7e6dde8f889d_story.html.

↑ "U.S. MILITARY WILL LEAVE SYRIA BASE IN DEAL WITH RUSSIA, REPORTS SAY". Newsweek. 29 May 2018. https://www.newsweek.com/us-military-will-give-major-syria-base-deal-russia-reports-say-948272.

↑

↑ Laura Pitel, Nadia Beard (14 March 2016). "Vladimir Putin orders Russian military to begin withdrawal from Syria". The Independent. https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/syria-civil-war-russia-military-withdrawal-vladimir-putin-a6930846.html. Retrieved on

۲ مئی ۲۰۱۶.

↑

↑ "Syrian forces enter key border town". Times. 16 October 2019. https://web.archive.org/web/20191017083113/https://time.com/5703009/syrian-forces-border-town-turkish-plans/. Retrieved on

۱ اکتوبر ۲۰۲۰.

↑ Командующий группировкой войск РФ в Сирии дал первое интервью. Rossiskaya Gazetta.

↑ Источник: назначен новый командующий российской группировкой войск в Сирии RIA, 22 July 2016.

↑ Андрей Картаполов возглавляет группировку российских войск в Сирии с 19 декабря Kommersant, 6 January 2017.

↑ Российской группировке в Сирии нашли нового командующего RBK Group, 2 November 2017

↑ В Минобороны опровергли сообщения о замене командующего российской группировкой в Сирии Interfax, 21 February 2018.

↑ С начала операции ВКС в Сирии прошло три года TASS, 30 September 2018.

↑ Командующий ЦВО уехал воевать, оставив в штабе округа две вакансии: Генерал-лейтенант Александр Лапин возглавил группировку российских войск в Сирии ural.aif.ru (АиФ-Урал), 24 October 2018.

↑ ^۵۲.۰ ^۵۲.۱ Командующего ВДВ десантировали в Сирию. Российские силы в республике возглавил Андрей Сердюков Kommersant, 12 April 2019.

↑ Минобороны РФ сменило командующего российской группировкой в Сирии Interfax, 13 November 2019.

↑

↑ "Kadyrov Claims Red-Bearded Chechen Militant al-Shishani Dead". ElBalad. 14 November 2014. https://web.archive.org/web/20150128064913/http://www.el-balad.com/1244483.

↑ "Kadyrov Says Islamic State's Leader From Georgia Killed". Radio Free Europe/Radio Liberty. 14 November 2014. http://www.rferl.org/content/kadyrov-syria-shishani-chechen-death-us-batirashvili/26690236.html.

↑ ^۵۸.۰ ^۵۸.۱

↑

↑ https://web.archive.org/web/20170113222919/https://microsyria.com/2017/01/13/%D9%85%D9%82%D8%AA%D9%84-%D9%82%D9%8A%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D9%8D-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B2%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B1%D9%83%D8%B3%D8%AA/%7Caccess-date%3D 15 January 2017

↑

↑ A prominent Tahrir al-Sham commander killed in southern Idlib, Islamic World News

↑ ^۶۷.۰ ^۶۷.۱ ^۶۷.۲ ^۶۷.۳ ^۶۷.۴

↑

↑ ^۶۹.۰ ^۶۹.۱ ^۶۹.۲

↑ https://en.farsnews.ir/newstext.aspx?nn=13950402000792%7Caccess-date= 13 July 2016

↑

↑ Anne Bernard, Andrew E. Kramer (7 October 2015): Escalating Syria Attack, Russia Fires Missiles From Warships, The New York Times.

↑ "Russia turns to backwater navy for Syria missile strikes". Reuters. 9 October 2015. https://web.archive.org/web/20151027232800/http://news.yahoo.com/russia-turns-backwater-navy-syria-missile-strikes-174017802.html. Retrieved on

۹ اکتوبر ۲۰۱۵.

↑

↑ Jihadists kill 4 Russian soldiers in western Aleppo Archived 2020-03-11 at the وے بیک مشین
Four FSB special forces officers reportedly killed in Syria
4 Russian Special Forces Officers Killed in Syria – Reports

↑ ^۷۶.۰ ^۷۶.۱ "Syrian rebel groups call for unity, attacks on Russia". 5 October 2015. http://www.dw.com/en/syrian-rebel-groups-call-for-unity-attacks-on-russia/a-18762524.

↑ "Iran troops to join Syria war, Russia bombs group trained by CIA". Reuters. 1 October 2015. https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-russia-syria-idUSKCN0RV41O20151001.

↑ "Rebels say US-made missiles turning tide against regime". Agence France-Presse. 13 October 2015. https://web.archive.org/web/20151019030907/http://news.yahoo.com/rebels-us-made-missiles-turning-tide-against-regime-183722367.html. Retrieved on

۱۳ اکتوبر ۲۰۱۵.

↑

↑ "Islamic State closes in on Syrian city of Aleppo; U.S. abandons rebel training effort". Reuters. 9 October 2015. https://web.archive.org/web/20151014023849/https://www.reuters.com/article/2015/10/10/us-mideast-crisis-syria-aleppo-idUSKCN0S30J220151010. Retrieved on

۹ اکتوبر ۲۰۱۵.

↑ "Russian soldiers geolocated by photos in multiple Syria locations", MARIA TSVETKOVA, 8 November 2015, Reuters. "U.S. security officials and independent experts told Reuters last week that Moscow had increased its forces in Syria to 4,000 personnel from an estimated 2,000. A U.S. defense official said multiple rocket-launcher crews and long-range artillery batteries were deployed outside four bases the Russians were using".

↑ News, abc (16 June 2017). "Key moments in Russia's campaign, involvement in Syrian war". https://web.archive.org/web/20170616170148/http://abcnews.go.com/International/wireStory/key-moments-russias-campaign-involvement-syrian-war-48083114. Retrieved on

۱۷ جون ۲۰۱۷.

Russia's Defense Ministry never said how many troops it has in Syria, but turnout figures in voting from abroad in the September 2016 parliamentary elections indicated that Russian military personnel in the Arab nation at the time likely exceeded 4,300.

↑ ^۸۶.۰ ^۸۶.۱ Sputnik. "Russian Admiral Grigorovich Frigate Targets Terrorists in Syria With Missiles". https://sputniknews.com/military/201611151047453617-frigate-syria-missiles/.

↑

↑ "Russian missile cruiser ordered to work with French in Syria". New York Daily News. 17 November 2015. http://m.nydailynews.com/news/world/russian-missile-cruiser-ordered-work-french-syria-article-1.2437679. Retrieved on

۲۴ نومبر ۲۰۱۵.

↑ Голландская подлодка опасно приблизилась к кораблям ВМФ в Средиземном море RIA Novosti, 9 November 2016.

↑ ^۹۱.۰ ^۹۱.۱ ^۹۱.۲

↑

↑ New Russian stealth fighter spotted in Syria: Two Su-57 jets are the latest high-tech military system Russia has deployed in Syria conflict The Guardian, 22 February 2018.

↑ ^۱۰۰.۰ ^۱۰۰.۱ СМИ сообщили о прибытии еще двух истребителей Су-57 в Сирию‍ RIA Novosti, 24 February 2018.

↑ Ripley, Tim (13 January 2016). "Russia operates 'Mainstay' AEW&Cs over Syria". Jane's Defence Weekly (Surrey, UK: Jane's Information Group) 53 (10). ISSN 0265-3818.

↑ ^۱۰۲.۰ ^۱۰۲.۱ В Сирии замечены новейшие российские истребители - на фоне активизации армии Асада и недовольства действиями США NEWSru, 22 February 2018.

↑ Аналитики обнаружили в Сирии секретный российский самолет-разведчик NEWSru, 16 February 2016.

↑ Cenciotti, David (15 February 2016). "Russia has just deployed its most advanced spyplane to Syria". The Aviationist. https://web.archive.org/web/20160216093222/http://theaviationist.com/2016/02/15/tu214r-deployed-to-syria/. Retrieved on

۱ مارچ ۲۰۱۶.

↑

↑ ^۱۰۶.۰ ^۱۰۶.۱

↑

↑ Israeli satellite spots launchers for Russian nuclear-capable missiles in Syria The Times of Israel, 6 January 2017.

↑

↑ Schmitt, Eric; MacFarquhar, Neil (21 September 2015). "Russia Expands Fleet in Syria With Jets That Can Attack Targets on Ground". The New York Times. https://www.nytimes.com/2015/09/22/world/middleeast/russia-deploys-ground-attack-aircraft-to-syrian-base.html. Retrieved on

۱۶ اکتوبر ۲۰۱۵.

↑ Главком ВКС РФ признал: в Сирию были переброшены зенитные ракетные системы NEWSru, 5 November 2015.

↑ ^۱۱۵.۰ ^۱۱۵.۱ "Россия развернула в Сирии ЗРК С-400". Kommersant. 26 November 2015. http://kommersant.ru/doc/2862671. Retrieved on

26 November 2015.

↑

↑ Advanced Russia-Made Air-Defense System Deployed in Central Syria Fars News Agency, 24 September 2017.

↑ Cockburn, Patrick (16 November 2014). "Islamic State has 200,000 fighters, claims Kurdish leader". The Independent (Erbil, Iraqi Kurdistan). https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/war-with-isis-islamic-militants-have-army-of-200000-claims-kurdish-leader-9863418.html. Retrieved on

۲۲ دسمبر ۲۰۱۴.

↑

↑ "Who is Russia bombing in Syria? The militant groups determined to fight to the death". The Independent. 1 October 2015. https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/who-is-russia-bombing-in-syria-the-groups-set-for-fight-to-the-death-isis-al-nusra-a6675751.html.

– Patrick Cockburn stated that "The Free Syrian Army was always a mosaic of fractions and is now largely ineffectual."

↑ Richard Hall (9 January 2014). "Factbox: Syria's rebel groups". Reuters. https://web.archive.org/web/20140109230922/https://www.reuters.com/article/2014/01/09/us-syria-crisis-rebels-factbox-idUSBREA080SW20140109.

↑

↑ "Last January, Idlib sank into a "rebel civil war" as fighting broke out between Jabhat al-Nusra and the Turkish-backed Ahrar al-Sham, a militia in the Syrian north that boasts of a powerbase of at least 20,000 fighters."

↑

↑ "HTS and Ahrar al-Sham are the most militarily powerful, with the former likely commanding 12,000 to 14,000 fighters and the latter closer to 18,000 to 20,000."

↑ "Overnight [after its January 2017 expansion], Ahrar al-Sham had gained approximately 8,000 additional fighters to supplement its already large membership of 12,000."

↑ ^۱۲۹.۰ ^۱۲۹.۱ ^۱۲۹.۲ ^۱۲۹.۳ Russia lost 112 servicemen over three years of counter-terror operation in Syria – MP
Russian soldier killed in attack by Turkish-backed rebels Archived 2020-08-06 at the وے بیک مشین
The Ministry of Defense of the Russian Federation reported the death of three Russian soldiers in Syria, March 25, 2019.

↑

↑ ^۱۳۷.۰ ^۱۳۷.۱ Patrick J. McDonnell; W.J. Hennigan; Nabih Bulos (30 September 2015). "Russia launches airstrikes in Syria amid U.S. concern about targets". https://www.latimes.com/world/europe/la-fg-kremlin-oks-troops-20150930-story.html. Retrieved on

7 October 2015.

↑ "Russia carries out first air strikes in Syria". Al Jazeera. 30 September 2015. http://www.aljazeera.com/news/2015/09/russian-carries-air-strikes-syria-150930133155190.html. Retrieved on

1 October 2015.

↑ "Clashes between Syrian troops, insurgents intensify in Russian-backed offensive". U.S. News & World Report. 8 October 2015. https://www.usnews.com/news/world/articles/2015/10/08/syrian-general-russian-strikes-helping-ground-offensive. Retrieved on

۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵.

↑ "Officials: CIA-Backed Syrian Rebels Under Russian Blitz". The New York Times. 10 October 2015. https://www.nytimes.com/aponline/2015/10/10/us/politics/ap-us-cia-syrian-rebels.html. Retrieved on

۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵.

↑ Dearden, Lizzie (8 October 2015). "Syrian army general says new ground offensive backed by Russian air strikes will 'eliminate terrorists'". The Independent. https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/syrian-army-general-says-new-ground-offensive-backed-by-russian-air-strikes-will-eliminate-a6686086.html. Retrieved on

۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵.

↑ "Сирия: русский гром". Rossiyskaya Gazeta. 23 March 2016. https://rg.ru/2016/03/23/aleksandr-dvornikov-dejstviia-rf-v-korne-perelomili-situaciiu-v-sirii.html. Retrieved on

۲۲ جولائی ۲۰۱۶.

↑ Galpin, Richard (10 January 2012). "Russian arms shipments bolster Syria's embattled Assad". BBC News. https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-16797818. Retrieved on

۴ فروری ۲۰۱۲.

↑ "Russia establishing permanent presence at its Syria bases: RIA". Reuters. 26 December 2017. https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-syria-russia-bases/russia-establishing-permanent-presence-at-its-syria-bases-ria-cites-minister-idUSKBN1EK0HD.

↑ "Российский генерал признал, что РФ воюет в Сирии чтобы обеспечить сбыт "Газпрому" в Европу". https://gordonua.com/news/worldnews/rossiyskiy-general-priznal-chto-rf-voyuet-v-sirii-chtoby-obespechit-sbyt-gazpromu-v-evropu-153498.html. Retrieved on

2020-05-25.

↑ "Вечер с Владимиром Соловьевым. Эфир от 04.10.2016" (in ru). 2016-10-04. https://russia.tv/video/show/brand_id/21385/episode_id/1377297/video_id/1526511/. Retrieved on

2020-05-25. "L. Ivashov: - If Russia did not engage in Syria and support the Assad regime, our budget would face the most severe difficulties by now. Three pipelines are competing there. Quatar has just discovered one of the largest gas resources: 51 trillions 50 billions of condensate. The first pipeline they attempted to lay was to Europe, through Syria and Turkey, where Turkey would become the operator. B. Nadezhdin: - So we entered the Syrian conflict to ensure demand for Gazprom? L. Ivashov: - Yes, for our survival."

↑ ^{۱۴۷.۰۰۰} ^{۱۴۷.۰۰۱} ^{۱۴۷.۰۰۲} ^{۱۴۷.۰۰۳} ^{۱۴۷.۰۰۴} ^{۱۴۷.۰۰۵} ^{۱۴۷.۰۰۶} ^{۱۴۷.۰۰۷} ^{۱۴۷.۰۰۸} ^{۱۴۷.۰۰۹} ^{۱۴۷.۰۱۰} ^{۱۴۷.۰۱۱} ^{۱۴۷.۰۱۲} ^{۱۴۷.۰۱۳} ^{۱۴۷.۰۱۴} ^{۱۴۷.۰۱۵} ^{۱۴۷.۰۱۶} ^{۱۴۷.۰۱۷} ^{۱۴۷.۰۱۸} ^{۱۴۷.۰۱۹} ^{۱۴۷.۰۲۰} ^{۱۴۷.۰۲۱} ^{۱۴۷.۰۲۲} ^{۱۴۷.۰۲۳} ^{۱۴۷.۰۲۴} ^{۱۴۷.۰۲۵} ^{۱۴۷.۰۲۶} ^{۱۴۷.۰۲۷} ^{۱۴۷.۰۲۸} ^{۱۴۷.۰۲۹} ^{۱۴۷.۰۳۰} ^{۱۴۷.۰۳۱} ^{۱۴۷.۰۳۲} ^{۱۴۷.۰۳۳} ^{۱۴۷.۰۳۴} ^{۱۴۷.۰۳۵} ^{۱۴۷.۰۳۶} ^{۱۴۷.۰۳۷} ^{۱۴۷.۰۳۸} ^{۱۴۷.۰۳۹} ^{۱۴۷.۰۴۰} ^{۱۴۷.۰۴۱} ^{۱۴۷.۰۴۲} ^{۱۴۷.۰۴۳} ^{۱۴۷.۰۴۴} ^{۱۴۷.۰۴۵} ^{۱۴۷.۰۴۶} ^{۱۴۷.۰۴۷} ^{۱۴۷.۰۴۸} ^{۱۴۷.۰۴۹} ^{۱۴۷.۰۵۰} ^{۱۴۷.۰۵۱} ^{۱۴۷.۰۵۲} ^{۱۴۷.۰۵۳} ^{۱۴۷.۰۵۴} ^{۱۴۷.۰۵۵} ^{۱۴۷.۰۵۶} ^{۱۴۷.۰۵۷} ^{۱۴۷.۰۵۸} ^{۱۴۷.۰۵۹} ^{۱۴۷.۰۶۰} ^{۱۴۷.۰۶۱} ^{۱۴۷.۰۶۲} ^{۱۴۷.۰۶۳} ^{۱۴۷.۰۶۴} ^{۱۴۷.۰۶۵} ^{۱۴۷.۰۶۶} ^{۱۴۷.۰۶۷} ^{۱۴۷.۰۶۸} ^{۱۴۷.۰۶۹} ^{۱۴۷.۰۷۰} ^{۱۴۷.۰۷۱} ^{۱۴۷.۰۷۲} ^{۱۴۷.۰۷۳} ^{۱۴۷.۰۷۴} ^{۱۴۷.۰۷۵} ^{۱۴۷.۰۷۶} ^{۱۴۷.۰۷۷} ^{۱۴۷.۰۷۸} ^{۱۴۷.۰۷۹} ^{۱۴۷.۰۸۰} ^{۱۴۷.۰۸۱} ^{۱۴۷.۰۸۲} ^{۱۴۷.۰۸۳} ^{۱۴۷.۰۸۴} ^{۱۴۷.۰۸۵} ^{۱۴۷.۰۸۶} ^{۱۴۷.۰۸۷} ^{۱۴۷.۰۸۸} ^{۱۴۷.۰۸۹} ^{۱۴۷.۰۹۰} ^{۱۴۷.۰۹۱} ^{۱۴۷.۰۹۲} ^{۱۴۷.۰۹۳} ^{۱۴۷.۰۹۴} ^{۱۴۷.۰۹۵} ^{۱۴۷.۰۹۶} ^{۱۴۷.۰۹۷} ^{۱۴۷.۰۹۸} ^{۱۴۷.۰۹۹} ^{۱۴۷.۱۰۰} ^{۱۴۷.۱۰۱} ^{۱۴۷.۱۰۲} ^{۱۴۷.۱۰۳} ^{۱۴۷.۱۰۴} ^{۱۴۷.۱۰۵} ^{۱۴۷.۱۰۶} ^{۱۴۷.۱۰۷} ^{۱۴۷.۱۰۸} ^{۱۴۷.۱۰۹} "Russia steps up military presence in Syria, despite Putin promise". Fox News. 11 January 2017. http://www.foxnews.com/world/2017/01/11/russia-steps-up-military-presence-in-syria-despite-putin-promise.html.

↑ Американский Б-52 разбомбил сирийскую деревню Rossiyskaya Gazeta, 10 January 2017.

↑ Расширенное заседание коллегии Министерства обороны kremlin.ru, 22 December 2017.

↑ Более 48 тысяч российских военных получили опыт в Сирии Rossiyskaya Gazeta, 23 December 2017.

↑ "Шойгу: Армия получила бесценный боевой опыт и готова к защите Отечества" (in ru). https://rg.ru/2017/12/22/shojgu-armiia-poluchila-bescennyj-boevoj-opyt-i-gotova-k-zashchite-otechestva.html. Retrieved on

2019-10-31.

↑ Russian airstrikes in Syria killed 2,000 civilians in six months The Guardian, 15 March 2016.

↑ "In January, Russia topped a dark league table, a Syria watchdog reports.". 15 February 2016. http://www.newsweek.com/russia-has-killed-more-syrian-civilians-assad-or-isis-last-month-report-426775.

↑ "Russian warplanes kill 5081 civilians 40% of them were civilians". 31 March 2016. http://www.syriahr.com/en/2016/03/31/45570.

↑ ^۱۵۵.۰ ^۱۵۵.۱ "Russia Guilty Of Syria War Crimes, Says Amnesty". 21 February 2016. http://news.sky.com/story/1645573/russia-guilty-of-syria-war-crimes-says-amnesty. Retrieved on

28 February 2016.

↑ Russia unleashes lethal aerial arsenal on Aleppo by Tom Parfitt, 22 June 2016, The Times.

↑ ^۱۵۷.۰ ^۱۵۷.۱ "Russia/Syria: Extensive Recent Use of Cluster Munitions | Human Rights Watch". https://www.hrw.org/news/2015/12/20/russia/syria-extensive-recent-use-cluster-munitions. Retrieved on

28 February 2016.

↑ ^۱۵۸.۰ ^۱۵۸.۱ "Russia Today covering up war crimes in Syria | Conflict Intelligence Team". https://web.archive.org/web/20160626122641/https://citeam.org/russia-today-covering-up-war-crimes-in-syria/. Retrieved on

20 June 2016.

↑ "More than 7700 civilian casualties are the victims of Russian bombardment in 31 months and regime's warplanes kill about 25500 civilians since the start of the Syrian revolution • The Syrian Observatory For Human Rights". 30 April 2018. https://www.syriahr.com/en/?p=90825.

↑ "Syria/Russia: International Inaction as Civilians Die". Human Rights Watch. https://www.hrw.org/news/2018/02/22/syria/russia-international-inaction-civilians-die.

↑ "Syria: Relentless bombing of civilians in eastern Ghouta amounts to war crimes". Amnesty International. https://www.amnesty.org/en/latest/news/2018/02/syria-relentless-bombing-of-civilians-in-eastern-ghouta-amounts-to-war-crimes/.

↑ "US sanctions against Russia over Ukraine and Syria to remain". BBC. https://www.bbc.com/news/world-europe-40551042.

↑ "Russia accused of war crimes in Syria at UN security council session". The Guardian. https://www.theguardian.com/world/2016/sep/25/russia-accused-war-crimes-syria-un-security-council-aleppo.

↑ "Russia rejects Syria war crime claim". BBC. https://www.bbc.com/news/av/world-middle-east-35587757/syria-conflict-russia-rejects-syria-war-crime-claim.

↑ "Ъ – Иранский генерал потерялся между Тегераном и Москвой". http://www.kommersant.ru/Doc/2789564. Retrieved on

16 October 2015.

↑ "МИД России: иранский генерал Сулеймани в Москве не был". http://www.svoboda.org/content/article/27188701.html. Retrieved on

16 October 2015.

↑ "Россия в Сирии: вид сверху". 3 October 2015. http://kommersant.ru/doc/2836487. Retrieved on

26 October 2015.

↑ Alec Luhn (14 September 2015). "Russia sends artillery and tanks to Syria as part of continued military buildup". https://www.theguardian.com/world/2015/sep/14/russia-sends-artillery-and-tanks-to-syria-as-part-of-continued-military-buildup. Retrieved on

9 October 2015.

↑ "Cite web}} کے استعمال کے دوران no |title= specified زمرہ:مضامین مع شکستہ حوالہ جات" (in ru). 14 January 2015. http://ria.ru/syria_chronicle/20160114/1359734984.html. Retrieved on

14 January 2016.

↑ "Cite web}} کے استعمال کے دوران no |title= specified زمرہ:مضامین مع شکستہ حوالہ جات" (in ru). 7 October 2016. http://tass.ru/politika/3687095. Retrieved on

8 October 2016.

↑ "Russian Warships in Eastern Mediterranean to Protect Russian Strike Fighters in Syria". https://news.usni.org/2015/10/05/russian-warships-in-eastern-mediterranean-to-protect-russian-strike-fighters-in-syria. Retrieved on

20 November 2015.

↑ "Why Russia is pressing the 'accelerate' pedal in Syria". CNN. 15 October 2015. http://edition.cnn.com/2015/10/15/middleeast/russia-syria-hardware-lister/. Retrieved on

17 October 2015.

↑ "Russia's Lavrov says Washington declines deeper military talks on Syria". http://uk.reuters.com/article/uk-mideast-crisis-syria-russia-lavrov-idUKKCN0S810P20151014?mod=related&channelName=worldNews. Retrieved on

17 October 2015.

↑ ""Это обидно": Лавров сообщил, что США отказались принять делегацию РФ для обсуждения сирийского кризиса". http://newsru.com/russia/14oct2015/lavrov.html. Retrieved on

16 October 2015.

↑ "Britain has frozen us out, says Russian envoy". 26 October 2015. http://www.thetimes.co.uk/tto/news/uk/article4596253.ece. Retrieved on

26 October 2015.

↑ Shaun Walker (30 September 2015). "Russian parliament grants Vladimir Putin right to deploy military in Syria". https://www.theguardian.com/world/2015/sep/30/russian-parliament-grants-vladimir-putin-right-to-deploy-military-in-syria. Retrieved on

30 September 2015.

↑ "Syria crisis: Russia begins air strikes against Assad foes". ВВС News. 30 September 2015. //www.bbc.com/news/world-middle-east-34399164.

↑ "View from Moscow: Syria Move Aimed at Ending International Isolation". Voice of America. 29 September 2015. http://www.voanews.com/content/view-from-moscow-syria-move-aimed-at-ending-international-isolation/2984629.html. Retrieved on

13 October 2015.

↑ "Ввяжемся в бой, а там смотрите сами: Россия изобретает новый тип дипломатии". 15 September 2015. http://www.vedomosti.ru/opinion/articles/2015/10/15/612916-vvyazhemsya-v-boi-tam-smotrite-sami. Retrieved on

18 October 2015.

↑ "After Denying Claims They're Killing Civilians, Russia Has Launched Fresh Airstrikes in Syria". 1 October 2015. https://web.archive.org/web/20151001123750/https://news.vice.com/article/after-denying-claims-theyre-killing-civilians-russia-has-launched-fresh-airstrikes-in-syria. Retrieved on

1 October 2015.

↑ Leith Fadel (3 October 2015). "Russian Air Force Destroys a Large ISIS Convoy in East Homs Amid the Syrian Army's Counter-Attack". https://web.archive.org/web/20151006011946/http://www.almasdarnews.com/article/russian-air-force-destroys-a-large-isis-convoy-in-east-homs-amid-the-syrian-armys-counter-attack/. Retrieved on

5 October 2015.

↑ Leith Fadel (2 October 2015). "Russian Air Force Begins Massive Aerial Campaign Against ISIS in East Syria". https://web.archive.org/web/20151002202952/http://www.almasdarnews.com/article/russian-air-force-begins-massive-aerial-campaign-against-isis-in-east-syria/. Retrieved on

2 October 2015.

↑ Leith Fadel (2 October 2015). "ISIS Rocked in Al-Raqqa: Russian Air Force Strikes Tabaqa Airport". https://web.archive.org/web/20190609013302/https://www.almasdarnews.com/article/isis-rocked-in-al-raqqa-russian-air-force-strikes-tabaqa-airport/. Retrieved on

3 October 2015.

↑ Leith Fadel (3 October 2015). "Breaking: Russian Air Force Strikes Al-Qaeda in Jisr Al-Shughour and Northeast Latakia". https://web.archive.org/web/20151004164637/http://www.almasdarnews.com/article/breaking-russian-air-force-strikes-al-qaeda-in-jisr-al-shughour-and-northeast-latakia/. Retrieved on

5 October 2015.

↑ "Analysis: Is Russia flexing its missiles in Syria?". Al Jazeera. http://www.aljazeera.com/news/2015/10/analysis-russia-flexing-missiles-syria-151007184604543.html. Retrieved on

8 October 2015.

↑ "Russian missiles 'hit IS in Syria from Caspian Sea'". BBC. 7 October 2015. https://www.bbc.com/news/world-middle-east-34465425.

↑ "URGENT: Iran Rejects Russian Missile Crash". https://web.archive.org/web/20151009224040/http://english.farsnews.ir/newstext.aspx?nn=13940716001057. Retrieved on

14 October 2015.

↑ "اصابت چند موشک روسی به مواضع داعش درخاک ایران تکذیب شد". https://web.archive.org/web/20151015234644/http://www.irinn.ir/news/127362/%D8%A7%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%AA-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%85%D9%88%D8%B4%DA%A9-%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B6%D8%B9-%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4-%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%A7%DA%A9-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8-%D8%B4%D8%AF. Retrieved on

16 October 2015.

↑ "Russian air force hits 60 Islamic State targets in Syria, kills 300 jihadists". 7 October 2015. https://web.archive.org/web/20151012021729/http://timesofindia.indiatimes.com/world/middle-east/Russian-air-force-hits-60-Islamic-State-targets-in-Syria-kills-300-jihadists/articleshow/49292491.cms.

↑ "Syria and allies Iran and Russia prepare for Aleppo offensive". http://www.euronews.com/2015/10/14/syria-and-allies-iran-and-russia-prepare-for-aleppo-offensive/. Retrieved on

16 October 2015.

↑ Abu Ibrahim Raqqawi. "Russia lied about targeting ISIS". https://web.archive.org/web/20151021063715/http://www.raqqa-sl.com/en/?p=1515. Retrieved on

1 December 2015.

↑ Cenciotti, David (20 November 2015). "Russian Air Force Strategic Bomber Fleet in Action Over Syria 17–20 November 2015". http://theaviationist.com/2015/11/21/infographic-russian-strategic-bombers-syria/. Retrieved on

1 December 2015.

↑ "TASS: Military & Defense – Russia involves strategic missile carriers in operation against Islamic State in Syria". http://tass.ru/en/defense/837226. Retrieved on

20 November 2015.

↑ "Russia steps up attacks against IS with missile bombardment". 18 November 2015. https://www.bbc.com/news/world-europe-34849063. Retrieved on

19 November 2015.

↑ Путин поручил ВМФ РФ установить контакт с военно-морской группой Франции Interfax, 17 November 2015.

↑ "France to deploy largest warship in mission against IS". 5 November 2015. https://www.bbc.com/news/world-europe-34738177. Retrieved on

18 November 2015.

↑ "Авиация РФ нанесла второй массированный удар по объектам ИГ в Сирии". 18 November 2015. http://ria.ru/syria_mission/20151118/1323723657.html. Retrieved on

19 November 2015.

↑ "Минобороны РФ опубликовало видео пусков крылатых ракет с борта Ту-160". http://ria.ru/syria/20151119/1324308409.html. Retrieved on

20 November 2015.

↑ "Russia says eliminated 600 rebels in Syria". The Daily Star. 20 November 2015. http://www.dailystar.com.lb/News/Lebanon-News/2015/Nov-20/323922-russia-says-more-than-600-rebels-killed-in-deir-al-zor-doubles-number-of-air-crafts-in-syria.ashx. Retrieved on

21 November 2015.

↑ "Turkish F-16s shoot down Russian warplane near Syrian border". http://www.abc.net.au/news/2015-11-24/turkey-shoots-down-jet-near-syrian-border/6970776. Retrieved on

24 November 2015.

↑ "Turkey's statement to the United Nations Security Council". http://live.aljazeera.com/Event/Turkey_downs_Russian_jet/207503335. Retrieved on

24 November 2015.

↑ "Turkey 'downs Russian warplane on Syria border'". https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-34907983. Retrieved on

24 November 2015.

↑ Вадим Лукашевич. "Гибель российского Су-24 в Сирии: некоторые вопросы". Forbes.ru. http://www.forbes.ru/mneniya-column/mir/307393-gibel-rossiiskogo-su-24-v-sirii-nekotorye-voprosy. Retrieved on

4 December 2015.

↑ "Турция выразила России новый протест на нарушение воздушного пространства". http://www.rbc.ru/politics/07/10/2015/5614d6119a79477f51bbe1cf. Retrieved on

24 November 2015.

↑ Reuters Editorial (18 October 2015). "Turkey would shoot down planes violating its air space: PM". https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-syria-turkey-airspace-idUSKCN0SB0QX20151018. Retrieved on

1 March 2016.

↑ "Турция будет сбивать самолеты, нарушившие воздушное пространство страны". http://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/2356223. Retrieved on

24 November 2015.

↑ "Выступление начальника Главного оперативного управления Генштаба ВС РФ генерал-лейтенанта Сергея Рудского по факту провокационных действий ВВС Турции : Министерство обороны Российской Федерации". http://function.mil.ru/news_page/country/more.htm?id=12066682@egNews. Retrieved on

24 November 2015.

↑ "Turkey Takes Action Against Russia's Syrian Air War". 26 November 2015. http://www.ainonline.com/aviation-news/defense/2015-11-25/turkey-takes-action-against-russias-syrian-air-war.

↑ https://ejmagnier.com/2015/11/30/over-100-russian-jet-fighters-and-a-new-brigade-are-expected-in-syria-once-shaayrat-airport-is-in-service/%7Caccess-date= 1 December 2015

↑ "Deadly 'Russian airstrike' hits market in Syria's Idlib". 29 November 2015. http://www.aljazeera.com/news/2015/11/20-killed-russian-air-strike-syrian-market-151129082103978.html. Retrieved on

29 November 2015.

↑ "Российская авиация в Сирии разбомбила овощной рынок: минимум 40 погибших". 29 November 2015. http://newsru.com/world/29nov2015/ariha.html. Retrieved on

29 November 2015.

↑ "Russia builds new base for more jets in Syria". 1 December 2015. http://www.thetimes.co.uk/tto/news/world/middleeast/article4628231.ece. Retrieved on

1 December 2015.

↑ "The Times: Россия готовится развернуть в Сирии вторую авиабазу, увеличив число самолетов и военных". NEWSru. 1 December 2015. http://newsru.com/world/01dec2015/base.html. Retrieved on

1 December 2015.

↑ "Russia hits targets in Syria from Mediterranean submarine". BBC. 8 December 2015. https://www.bbc.com/news/world-middle-east-35041656. Retrieved on

9 December 2015.

↑ Встреча с главой Минобороны Сергеем Шойгу The Kremlin website, 8 December 2015.

↑ "Putin vows 'extremely tough' action on Syria threats". BBC. 11 December 2015. https://www.bbc.com/news/world-europe-35070354. Retrieved on

12 December 2015.

↑ В Кремле уточнили, что Россия не поставляет оружие ССА, и попросили "не цепляться" к формулировкам NEWSru, 12 December 2015.

↑ "Шойгу рассказал депутатам о плане "дойти до Евфрата" в Сирии". RBC. 16 December 2015. http://www.rbc.ru/politics/16/12/2015/56714d8b9a79475891a6cd5a. Retrieved on

16 December 2015.

↑ Путин: Вооруженные силы РФ показали в Сирии не все свои возможности RIA Novosti, 19 December 2015.

↑ Reuters Editorial (19 December 2015). "Putin: Russia ready to use 'more military means' in Syria if need be – agencies". http://uk.reuters.com/article/uk-mideast-crisis-syria-russia-army-idUKKBN0U20IP20151219. Retrieved on

23 December 2015.

↑ Paul Antonopoulos. "Syrian army cut Damascus-Aleppo highway". https://web.archive.org/web/20180617022257/https://www.almasdarnews.com/article/syrian-army-cut-damascus-aleppo-highway/. Retrieved on

23 December 2015.

↑

↑ Leith Fadel. "Hezbollah, Syrian Army control 3/4 of southern Aleppo after completing phase 2 of the offensive". https://web.archive.org/web/20180813115013/https://www.almasdarnews.com/article/israeli-army-high-alert-hezbollah-promises-retaliate/. Retrieved on

23 December 2015.

↑ Генштаб РФ: самолеты ВКС совершили уже более 5 тысяч вылетов в Сирии и уничтожили больше 2 тысяч бензовозов с нефтью ИГ NEWSru, 25 December 2015.

↑ Начальник Главного оперативного управления Генерального штаба Вооруженных Сил Российской Федерации подвел итоги деятельности российских ВКС в Сирии в 2015 году Russian Defence ministry website, 25 December 2015.

↑ Russian Aerospace Force never attack civil facilities in Syria – commander TASS, 27 December 2015.

↑ "Новости NEWSru.com :: Российская авиация ни разу не атаковала гражданские объекты в Сирии, заявил главком ВКС". http://newsru.com/russia/27dec2015/bondarev.html. Retrieved on

11 January 2016.

↑ "Сводка контртеррористических операций Сирийской армии за 6 января". http://sana.sy/ru/?p=59743. Retrieved on

11 January 2016.

↑ "Syrian army backed by jets clashes with rebels holding southern town". 30 December 2015. https://www.reuters.com/article/mideast-crisis-syria-idUSL8N14J17C20151230. Retrieved on

31 December 2015.

↑ "Russia helps shift balance against rebels in southern Syria". FT. 7 January 2016. http://www.ft.com/intl/cms/s/0/69cb93de-b552-11e5-8358-9a82b43f6b2f.html#axzz3wflfd0rS. Retrieved on

8 January 2016.

↑ "Air strike kills dozens in Syria as U.N. envoy visits Damascus". 9 January 2016. https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-syria-idUSKCN0UN0FW20160109.

↑ Крейсер "Варяг" вышел в Средиземное море, где сменит у берегов Сирии крейсер "Москва" TASS, 3 January 2016.

↑ "Russian warships make Soviet-era display of might off coast of Syria". https://www.theguardian.com/world/2016/jan/22/russian-warships-make-soviet-era-display-of-might-off-coast-of-syria. Retrieved on

22 January 2016.

↑ "Cite web}} کے استعمال کے دوران no |title= specified زمرہ:مضامین مع شکستہ حوالہ جات" (in ru). 14 January 2015. http://ria.ru/syria_chronicle/20160114/1359683603.html. Retrieved on

14 January 2016.

↑ Syria regime advances in northwest ahead of peace talks Archived 2016-07-01 at the وے بیک مشین AFP, 24 December 2016.

↑ Nechepurenko, Ivan (4 February 2016). "Shelling Kills Russian Military Adviser in Syria". The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/2016/02/05/world/europe/shelling-kills-russian-military-adviser-in-syria.html.

↑ Лавров назвал условия прекращения операции РФ в Сирии NEWSru, 3 February 2016.

↑ Tom Perry, Jack Stubbs and Estelle Shirbon (5 February 2016). "Russia and Turkey trade accusations over Syria". https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-syria-idUSKCN0VC169. Retrieved on

5 February 2016.

↑ "Syria 'cessation of hostilities': full text of the support group's communique". https://www.theguardian.com/world/2016/feb/12/syria-cessation-of-hostilities-full-text-of-the-support-groups-communique. Retrieved on

2 May 2016.

↑ Dyomkin, Denis (14 March 2016). "Putin orders start of Russian forces' withdrawal from Syria". روئٹرز. https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-syria-russia-pullout-idUSKCN0WG23C. Retrieved on

۱۴ مارچ ۲۰۱۶.

↑ "Putin orders to begin withdrawal of Russian forces from Syria from March 15". TASS. 14 March 2016. http://tass.ru/en/politics/862267. Retrieved on

۱۴ مارچ ۲۰۱۶.

↑ "Отбить Пальмиру у террористов сирийцам помогла российская авиация". http://www.ng.ru/armies/2016-03-24/100_obzor240316_2.html. Retrieved on

2 May 2016.

↑ ВКС РФ за сутки уничтожили более 100 боевиков в районе Пальмиры RIA Novosti, 26 March 2016.

↑ "Palmyra's dynamited temple can be restored, de-miners use robots". Reuters. 21 March 2016. https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-syria-palmyra-idUSKCN0WX1Z3.

↑ Russia's military in Syria: Bigger than you think and not going anywhere CNN, 9 May 2016.

↑ Russia sets up Palmyra base Jane′s, 10 May 2016.

↑ "Discerning Damage to a Crucial Syrian Air Base". https://www.stratfor.com/analysis/discerning-damage-crucial-syrian-air-base. Retrieved on

24 May 2016.

↑ "Russian attack helicopters destroyed in Syria; US officials say 'accident' to blame". 25 May 2016. http://www.foxnews.com/world/2016/05/25/russian-attack-helicopters-destroyed-in-syria-us-officials-say-accident-to-blame.html. Retrieved on

25 May 2016.

↑ Вертолет с российскими летчиками в Сирии сбили из американского оружия Interfax, 9 July 2016.

↑ "Коммерсант": российские летчики погибли вблизи Пальмиры не на том вертолете, о котором сообщили в Минобороны NEWSru, 11 July 2016.

↑ "Противостояние США и РФ в Сирии только начинается". http://www.ng.ru/politics/2016-07-11/1_siria.html.

↑ "Two Russian helicopter pilots shot down, killed in Syria: Interfax". 10 July 2016. https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-syria-russia-idUSKCN0ZP0UI.

↑ "Syria war: Russian helicopter shot down, killing five on board". BBC News. 1 August 2016. https://www.bbc.com/news/world-middle-east-36939137. Retrieved on

۲ اگست ۲۰۱۶.

↑ "Syrian conflict: Russian bombers use Iran base for air strikes". 16 August 2016. https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-37093854.

↑ Russia uses Iran as base to bomb Syrian militants for first time Reuters, 16 August 2016.

↑ Fadel, Leith (29 August 2016). "Russian troops head to Aleppo City". Al-Masdar News. https://web.archive.org/web/20181009120836/https://www.almasdarnews.com/article/russian-troops-head-aleppo-city/. Retrieved on

30 August 2016.

↑ "Syria′s war:US suspends". Al Jazeera. 4 October 2016. http://www.aljazeera.com/news/2016/10/syria-war-aleppo-hospital-hit-time-161003154906472.html.

↑ US-Russian Feud Over Syria Escalates with Talk of War Crimes VOA, 7 October 2016.

↑ "Авианосная группа кораблей Северного флота начала поход в Средиземное море". RIA Novosti. 15 October 2016. https://ria.ru/defense_safety/20161015/1479305461.html. Retrieved on

15 October 2016.

↑ Ripley, Tim (17 October 2016). "Russian carrier sails for the Mediterranean". Jane's. https://web.archive.org/web/20161018225755/http://www.janes.com/article/64669/russian-carrier-sails-for-the-mediterranean. Retrieved on

17 October 2016.

↑ Над Сирией замечены истребители с "Адмирала Кузнецова" RG, 8 November 2016.

↑ Cenciotti, David (5 December 2016). "Russian Su-33 crashed in the Mediterranean while attempting to land on Kuznetsov aircraft carrier". https://theaviationist.com/2016/12/05/russian-su-33-crashed-in-the-mediterranean-while-attempting-to-land-on-kuznetsov-aircraft-carrier/. Retrieved on

5 December 2016.

↑ "МИД: Авиация России и Сирии не наносит удары по восточному Алеппо с 18 октября". http://www.vz.ru/news/2016/11/10/843057.html.

↑ O'Connor, Sean; Binnie, Jeremy; Ripley, Tim (28 November 2016). "Russian carrier jets flying from Syria, not Kuznetsov". IHS Janes 360. https://web.archive.org/web/20161127100514/http://www.janes.com/article/65775/russian-carrier-jets-flying-from-syria-not-kuznetsov. Retrieved on

28 November 2016.

↑ "#NATO flagship SNMG2 HNLMS De Ruyter encounters Russian guided missile corvette Mirazh (Nanuchka class) towed back to Black Sea.". Zr.Ms. De Ruyter. 18 November 2016. https://twitter.com/HNLMS_RUYT/status/799683082383200256. Retrieved on

28 November 2016.

↑ "Final phase of evacuations from rebel-held eastern Aleppo underway". Sky News. 21 December 2016. http://www.independent.ie/world-news/war-on-terror/final-phase-of-evacuations-from-rebelheld-eastern-aleppo-underway-35313347.html. Retrieved on

22 December 2016.

↑ "Russia starts cutting grouping of forces in Syria". TASS. 6 January 2017. http://tass.com/politics/923870. Retrieved on

6 January 2017.

↑ "Russian Military Says It Has Begun Drawdown Of Forces In Syria". https://www.rferl.org/a/russia-syria-military-withdrawal/28216973.html.

↑ Возвращение Rossiyskaya Gazeta, 10 January 2017.

↑ https://www.rt.com/news/379303-syria-palmyra-russia-operation/%7Caccess-date=15 March 2020

↑ "Nusra militants shell Kurdish areas in Syria's Afrin, Kurds respond". ARA News. 30 August 2015. https://web.archive.org/web/20171019154732/http://aranews.net/2015/08/nusra-militants-shell-kurdish-areas-in-syrias-afrin-kurds-respond/. Retrieved on

23 October 2016.

↑ "Turkish forces shell Afrin countryside, killing and injuring about 16 most of them from the self-defense forces and Asayish". SOHR. 9 July 2016. http://www.syriahr.com/en/?p=50392. Retrieved on

23 October 2016.

↑ Thomas Schmidinger (24 February 2016). "Afrin and the Race for the Azaz Corridor". Newsdeeply. https://www.newsdeeply.com/syria/community/2016/02/24/afrin-and-the-race-for-the-azaz-corridor. Retrieved on

23 October 2016.

↑ "Turkey strikes Kurdish city of Afrin northern Syria, civilian casualties reported". ARA News. 19 February 2016. https://web.archive.org/web/20161103054447/http://aranews.net/2016/02/turkey-bombs-kurdish-city-of-afrin-northern-syria-civilian-casualties-reported/. Retrieved on

23 October 2016.

↑ "International airstrikes and civilian casualty claims in Iraq and Syria: March 2017". 13 April 2017. https://airwars.org/report/international-airstrikes-and-civilian-casualty-claims-in-iraq-and-syria-march-2017/. Retrieved on

4 January 2019.

↑ Syria conflict: Russia issues warning after US coalition downs jet BBC, 19 June 2017.

↑ Inside the Air War Over Syria: A High Altitude ‘Poker Game’ NYT, 23 May 2017.

↑ US shoots down armed Iranian-made drone as tensions mount in the skies over Syria The Telegraph, 20 June 2017.

↑ News Transcript: Media Availability with Secretary Mattis en route to Europe U.S. Department of Defense, 27 June 2017.

↑ Russia, Turkey and Iran map out de-escalation zones in Syria TASS, 16 May 2017.

↑ Russia, Turkey, Iran fail to agree on Syria de-escalation zones Reuters, 5 July 2017.

↑ RUSSIAN MILITARY POLICE DEPLOY CLOSE TO ISRAEL'S GOLAN TO MONITOR SAFE ZONES The Jerusalem Post, 25 July 2017.

↑ Russian Military Police Deployed to Monitor Syria Safe Zones VOA, 24 Julz 2017.

↑ Russian military police deploy north of Syrian city of Homs The Washington Post, 4 August 2017.

↑ Ruptly.TV on YouTube, 6 August 2017

↑ Russian Ministry of Defence, 25 August 2017

↑ Сирийская армия деблокировала Дейр-эз-Зор, сообщили в Минобороны РФ NEWSru, 5 September 2017.

↑ tvzvezda.ru, Редакция. "Удар главным "Калибром" по ИГИЛ*: эксклюзивный репортаж со Средиземного моря". https://tvzvezda.ru/news/forces/content/201709051841-mik2.htm.

↑ Путин поздравил Минобороны со «стратегической победой» в Сирии RBC, 5 September 2017.

↑ Putin, in telegram to Syria's Assad, hails 'strategic' Deir al-Zor victory Reuters, 5 September 2017.

↑ Российские военнослужащие при поддержке ВКС РФ прибыли в освобожденные районы Дейр-эз-Зора Zvezda, 10 September 2017.

↑ Syrian forces break ISIS siege of Deir ez-Zor airfield after Russian air strike TASS, 9 September 2017.

↑ ВКС РФ за сутки уничтожили в районе Акербата 180 объектов боевиков TASS, 12 September 2017.

↑ Russia bombed location in Syria near where US troops were present CNN, 18 September 2017.

↑ Russian strike wounds US-backed forces in Syria, says coalition 17 September 2017.

↑ Russia rejects allegation it bombed U.S.-backed fighters in Syria Reuters, 17 September 2017.

↑ "Chief of the Main Operational Directorate of the Russian General Staff Colonel General Sergei Rudskoy held a briefing for media representatives : Ministry of Defence of the Russian Federation". https://web.archive.org/web/20200811101038/http://syria.mil.ru/en/index/syria/news/more.htm?id=12143004@egNews.

↑ Начальник Главного оперативного управления Генштаба ВС РФ генерал-полковник Сергей Рудской провел брифинг для представителей СМИ Archived 2020-08-08 at the وے بیک مشین Russian defence ministry, 20 September 2017.

↑ Трое российских военных были ранены при наступлении боевиков в Сирии: Всего в окружение попали 29 российских военных, однако их удалось вызволить Vedomosti, 20 September 2017.

↑ Кремль солидарен с Минобороны РФ в оценке роли США в атаке боевиков в "Идлибе" TASS, 21 September 2017.

↑ Кремль согласился с оценкой Минобороны роли США в атаке боевиков в Идлибе vz.ru, 21 September 2017.

↑ Москва заявила Вашингтону о недопустимости обстрелов спецназа РФ боевиками оппозиции в САР TASS, 21 September 2017.

↑ В Минобороны рассказали, что препятствует разгрому ИГ* в Сирии RIA Novosti, 4 September 2017.

↑ Russia says IS attacks in Syria come from location near U.S. forces Reuters, 4 September 2017.

↑ U.S. al-Tanf base hinders Syrian army’s advance against ISIS Archived 2020-08-06 at the وے بیک مشین Syria Times, 6 October 2017.

↑ Минобороны назвало американскую базу в Сирии "черной дырой" RIA Novosti, 6 October 2017.

↑ Putin announces Russian troop withdrawal from Syria during visit BBC.

↑ Владимир Путин посетил авиабазу Хмеймим в Сирии kremlin.ru, 11 December 2017.

↑ Vladimir Putin announces Russian withdrawal from Syria during visit to airbase The Telegraph, 11 December 2017.

↑ Шойгу сообщил о начале возвращения российских военных из Сирии NEWSru, 11 December 2017.

↑ Россия начала формировать постоянную группировку в Тартусе и Хмеймиме TASS, 26 December 2017.

↑ Russia’s upper house ratifies agreement on naval base in Syria’s Tartus TASS, 26 December 2017.

↑ Russian pilot shouts 'this is for our guys' as he blows himself up to evade capture in Syria The Telegraph, 5 February 2018.

↑ Посадка Су-57 в Сирии попала на видео Rossiyskaya Gazeta, 22 February 2018.

↑ "Syria: The Truth About the Russian Deaths in US Airstrikes". 2 March 2018. http://www.spiegel.de/international/world/american-fury-the-truth-about-the-russian-deaths-in-syria-a-1196074.html.

↑ Russia's most advanced fighter arrives in Syria CNN, 24 February 2018.

↑ Проверка Сирией: зачем новейший истребитель Су-57 прилетел на Хмеймим rbc.ru, 22 February 2018.

↑ "Rebels in southern Syria reach deal to end violence". https://www.aljazeera.com/news/2018/07/rebels-southern-syria-reach-ceasefire-deal-russia-180706130719825.html.

↑ Сирийская армия взяла под контроль главный пограничный переход с Иорданией

↑ Russian military police to set up posts in vicinity of demilitarized zone near Golan Heights in Syria Archived 2018-09-24 at the وے بیک مشین Interfax, 10 August 2018.

↑ Russian military police deploys four posts on Golan heights TASS, 14 August 2018.

↑ На Голанских высотах появились четыре поста российской военной полиции RIA Novosti, 14 August 2018.

↑ Российская военная полиция заняла посты на Голанских высотах в Сирии: Всего вдоль демилитаризованной зоны было размещено четыре наблюдательных пункта Komsomolskaya Pravda, 14 August 2018.

↑ Морской щит для Сирии: Российский ВМФ вывел в Средиземное море самую мощную группировку кораблей с начала участия РФ в конфликте Izvestiya, 28 August 2018.

↑ Russia says militants in Syria's Idlib province need liquidating Archived 2020-08-06 at the وے بیک مشین Reuters, 29 August 2018.

↑ Сирийско-иранский тест для России и Саудовской Аравии: Лавров призвал ликвидировать "гнойник" в Идлибе Nezavisimaya Gazeta, 29 August 2018.

↑ Антонов предостерег США от очередной безосновательной и незаконной агрессии в Сирии TASS, 30 August 2018.

↑ Russian navy to hold drills off Syria as Idlib offensive looms Reuters, 30 August 2018.

↑ Россия проведет учения в Средиземном море с участием 25 кораблей и 30 самолетов: Маневры будут проходить в период с 1 по 8 сентября TASS, 30 August 2018.

↑ США готовы создать в Сирии бесполетные зоны: ПРО коалиции защитит сепаратистские анклавы от ударов Дамаска и Москвы Nezavisimaya Gazeta, 30 August 2018.

↑ Russia and Syria vow to 'wipe out terrorists' in Idlib Al Jazeera, 30 August 2018.

↑ Шойгу: Россия не оставит без ответа действия Израиля, приведшие к гибели экипажа Ил-20: Глава Минобороны РФ заявил, что израильские истребители нанесли удары без предупреждения TASS, 18 September 2018.

↑ Putin sees chance circumstances behind downing of Russian plane off Syrian coast Reuters, 18 September 2018.

↑ Минобороны РФ предоставило факты, указывающие на вину Израиля в крушении Ил-20 в Сирии: В ведомстве отметили, что действия израильских летчиков-истребителей говорят как минимум о преступной халатности TASS, 23 September 2018.

↑ Создали угрозу: Российские военные целиком возложили вину за гибель самолета Ил-20 на Израиль Rossiyskaya Gazeta, 23 September 2018.

↑ В Восточном Средиземноморье закрыты морские районы в связи с ракетными пусками ВМФ РФ Interfax, 20 September 2018.

↑ Syria to get Russia's S-300 air-defense missile system within two weeks TASS, 24 September 2018.

↑ Russia to upgrade Syrian air defences BBC, 24 September 2018.

↑ Россия передаст Сирии С-300 в течение двух недель Kommersant, 24 September 2018.

↑ "Syrian Army Liberates 19 Hostages Held by Islamic State Since July". https://web.archive.org/web/20181109155503/http://time.com/5449147/syrian-army-19-hostages-is-july/. Retrieved on

20 November 2018.

↑ "Syria army frees IS hostages – state media". 8 November 2018. https://www.bbc.com/news/world-middle-east-46143750. Retrieved on

20 November 2018.

↑ Савелов, Алексей. "В Минобороны раскрыли число участников военной операции ВС РФ в Сирии". https://tvzvezda.ru/news/forces/content/201901031142-b4d1.htm.

↑ Sly, Liz (2019-01-09). "Turkey and the Kurds turn to Russia to solve problems sparked by U.S. exit from Syria". https://www.washingtonpost.com/world/turkey-and-the-kurds-turn-to-russia-to-solve-problems-sparked-by-us-exit-from-syria/2019/01/09/7328cbba-142a-11e9-ab79-30cd4f7926f2_story.html. Retrieved on

2020-04-28.

↑ Российская авиация уничтожила склад боевиков в сирийском Идлибе. Interfax, 13 March 2019.

↑ Russia restarts bombing campaign over rebel-held Syrian city of Idlib. The Telegraph, 15 March 2019.

↑ Russian and Syrian air strikes intensify on last rebel bastion. Reuters, 13 March 2019.

↑ Damascus presses Idlib attack, artillery hits Turkish position. Reuters, 4 May 2019.

↑ Violence in Syria’s Idlib subsides as Russia-brokered ceasefire takes effect – ministry. TASS, 13 June 2019.

↑ Assad hits a wall in Syrian war as front lines harden. Reuters, 10 July 2019.

↑ Syrian rebels say Moscow deploys ground forces in Idlib campaign. روئٹرز, 18 July 2019.

↑ "Syrian regime, Russia attacks kill 7 civilians in Idlib". Anadolu Agency. https://www.aa.com.tr/en/middle-east/syrian-regime-russia-attacks-kill-7-civilians-in-idlib/1568302. Retrieved on

29 August 2019.

↑ "Syrian army to enter SDF-held Kobani, Manbij: Monitor" (in en). http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2019/10/13/Syrian-army-to-enter-SDF-held-Kobani-Manbij-Monitor.html. Retrieved on

13 October 2019.

↑ "Syrian government forces set to enter Kobani and Manbij after SDF deal" (in en-US). 13 October 2019. https://thedefensepost.com/2019/10/13/syria-government-russia-kobani-manbij-sdf/. Retrieved on

13 October 2019.

↑ "US is out of the picture in Syria-Turkey crisis. Putin now owns this mess" (in en). CNN. 20 October 2019. https://edition.cnn.com/2019/10/20/middleeast/putin-now-owns-this-mess-intl/index.html.

↑ "A Huge Airstrikes Over Syria's Idlib by Russian Fighter Jets (Video)". https://bulgarianmilitary.com/2019/11/04/a-huge-airstrikes-over-syrias-idlib-by-russian-fighter-jets-video/. Retrieved on

4 November 2019.

↑ "Assad vows to defeat rebels, as forces capture new ground". 2020-02-16. https://apnews.com/b7132a6044a40d68934f693836b3a767. Retrieved on

2020-02-16.

↑ Desk, News (2020-02-16). "Battle of Aleppo city ends in Syrian Army victory after 7+ years of fighting" (in en-US). https://web.archive.org/web/20200216165355/https://www.almasdarnews.com/article/battle-of-aleppo-city-ends-in-syrian-army-victory-after-7-years-of-fighting/. Retrieved on

2020-02-16.

↑ "Turkey Edges Toward Direct Conflict With Russian-Backed Syria". 2020-02-19. https://www.themoscowtimes.com/2020/02/19/turkey-edges-toward-direct-conflict-with-russian-backed-syria-a69352. Retrieved on

2020-02-24.

↑ "Flare-Up In Syria Bring Russia, Turkey Closer To Direct Conflict". 2020-02-19. https://www.rferl.org/a/russian-air-strikes-in-syria-kill-two-turkish-troops-prompting-retaliation/30445880.html. Retrieved on

2020-02-24.

↑ "Turkey will activate Russian S-400 missile systems: minister". 2020-02-20. https://www.reuters.com/article/us-turkey-usa-russia/turkey-will-activate-russian-s-400-missile-systems-minister-idUSKBN20E2ME. Retrieved on

2020-02-24.

↑ After a Face-Off in Syria, Turkey and Russia Try to Pull Back From the Brink. نیو یارک ٹائمز 28 February 2020

↑ SPIEGEL, DER. "Türkische Soldaten sterben durch Luftangriffe in Idlib – DER SPIEGEL – Politik". https://www.spiegel.de/politik/ausland/idlib-tuerkische-soldaten-sterben-durch-luftangriffe-in-syrien-a-f42bf8b4-e061-4a7c-a697-7fc97fe37c3a.

↑ Dozens of Turkish soldiers killed in strike in Idlib in Syria, The Guardian

↑ "Airstrike Hits Turkish Forces in Syria, Raising Fears of Escalation". 2020-02-27. https://www.nytimes.com/2020/02/27/world/middleeast/russia-turkey-syria-war-strikes.html. Retrieved on

2020-03-01.

↑ "Airstrike kills 33 Turkish soldiers in Syria while Russia says troops were amongst 'terrorists'". 2020-02-28. https://www.telegraph.co.uk/news/2020/02/27/syrian-rebel-forces-recapture-key-town-blow-assad/. Retrieved on

2020-03-01.

↑ "As Tensions Rise Over Idlib, Russian Pundits Blame Turkey For Past And Potential Bloodshed". 2020-03-02. https://www.rferl.org/a/russia-turkey-tensions-idlib-syria-pundits-past-and-potential-bloodshed/30464903.html. Retrieved on

2020-03-03.

↑ Services, Compiled from Wire (2 March 2020). "Russia announces deployment of military police in Saraqib amid clashes". https://www.dailysabah.com/world/syrian-crisis/russian-military-police-enter-key-syrian-town-of-saraqeb-as-idlib-tensions-increase.

↑ Российская военная полиция введена в Саракиб: Российские военные будут обеспечивать безопасность при передвижении автотранспорта и мирных граждан по трассам М4 – М5. TASS

↑ https://www.themoscowtimes.com/2020/03/10/turkish-russian-forces-to-patrol-either-side-of-new-syrian-corridor-a69575 |date=12 March 2020

↑ "Saudi strongman 'encouraged' Russia intervention in Syria, lawsuit claims". https://www.theguardian.com/world/2020/aug/16/saudi-strongman-encouraged-russia-syria-intervention-lawsuit-claims. Retrieved on

16 August 2020.

↑ "Russian General Killed by 'Explosive Device' in Syria: Agencies". 18 August 2020. https://www.themoscowtimes.com/2020/08/18/russian-general-killed-by-explosive-device-in-syria-agencies-a71189.

↑ [tt_news=45204&no_cache=1#.V0-5oHroycw Putin the 'Peacemaker' Ends Operations in Syria]. 15 March 2016. http://www.jamestown.org/single/?tx_ttnews[tt_news]=45204&no_cache=1#.V0-5oHroycw.

↑ Assessment: Russian Military Strategy, Operational Tactics and Objective in Syria.

↑ Bill Bray, Miyako Yerick (31 August 2017). "Putin Saved Assad, Will He Save Maduro?". https://nationalinterest.org/feature/putin-saved-assad-will-he-save-maduro-22127.

↑ Polyakova, Alina (26 February 2018). "Russia Is a Great Power Once Again". https://www.theatlantic.com/international/archive/2018/02/russia-syria-putin-assad-trump-isis-ghouta/554270/.

↑ "It's about time we all admit that Putin has prevailed in Syria". https://www.opendemocracy.net/en/north-africa-west-asia/syria-russia-assad-putin-iran-israel-middle-east-oil-usa-war/.

↑ Williams, Mel, ed. (2002). "Sukhoi 'Super Flankers'". Superfighters: The Next Generation of Combat Aircraft. Norwalk, Connecticut: AIRtime Publishing. p. 128. ISBN 1-880588-53-6. OCLC 51213421.

↑ "Russian carrier aviation joins Syria campaign". Key Publishing. 14 November 2016. http://www.combataircraft.net/2016/11/14/russian-carrier-aviation-joins-syria/. Retrieved on

29 November 2016.

↑ Majumdar, Dave (6 October 2015). "Russia's Half-Baked Air War in Syria". http://nationalinterest.org/blog/the-buzz/russias-half-baked-air-war-syria-14022. Retrieved on

20 October 2015.

↑ "Syria: Russia's shameful failure to acknowledge civilian killings | Amnesty International". https://www.amnesty.org/en/latest/news/2015/12/syria-russias-shameful-failure-to-acknowledge-civilian-killings/. Retrieved on

25 December 2015.

↑ Bodner, Matthew (18 October 2015). "Russia Shows Early Success, New Capabilities in Syria". Defense News. http://www.defensenews.com/story/defense/policy-budget/warfare/2015/10/18/russia-shows-early-success-new-capabilities-syria/74041722/. Retrieved on

21 October 2015.

↑ Russia fires first submarine missiles against Isis targets in Syria The Independent, 10 December 2017.

↑ Martinez, Luis (7 October 2015). "Russian Troops Fire Artillery and Rockets in Syria". https://abcnews.go.com/Politics/russian-troops-fire-artillery-rockets-syria/story?id=34322668. Retrieved on

6 November 2015.

↑ How Much Is Intervention in Syria Costing Russia?, "Fiscal Times", 26 October 2015.