امام علی دا بے نقطہ خطبہ
بے نقطہ خطبہ حضرت علیؑ دی اک تقریر اے جس وچ نقطہ والے حروف دا استعمال نئيں فرمایا اے۔ ایہ خطبہ اصحاب پیغمبر دے اک گروہ دے سامنے گفتگو وچ حروف دے کردار دے موضوع اُتے ارشاد فرمایا اے۔
| امام علی دا بے نقطہ خطبہ | |
|---|---|
| حدیث دے کوائف | |
| صادر از: | امام علیؑ |
| شیعہ مآخذ: | تمام نہج البلاغہ - نہج السعادہ |
| مشہور احادیث | |
| حدیث سلسلۃ الذہب.حدیث ثقلین.حدیث کساء.مقبولہ عمر بن حنظلہ.حدیث قرب نوافل.حدیث معراج. حدیث ولایت.حدیث وصایت.حدیث جنود عقل و جہل | |
اس خطبے دا متن نہج السعادہ تے تمام نہج البلاغہ وچ نقل ہويا اے۔ خدا دی حمد و ثنا، بعض نعمتاں تذکرہ، اہل بیتؑ دا مقام تے پیغمبر اکرمؐ دی پیروی انہاں مباحث وچوں نيں جنہاں اُتے اس خطبے وچ اشارہ فرمایا اے۔ کتاب "دو شاہکار علوی" ايسے خطبے تے امام علیؑ دا بغیر الف خطبہ دی شرح وچ لکھی گئی اے۔
بعض منابع وچ اک ہور خطبے نوں بے نقطہ خطبہ دے عنوان توں امام علیؑ دی طرف نسبت دتی گئی اے جو مذکورہ خطبے دی بنسبت معتبر نئيں اے۔
پس منظر
یہ خطبہ امام علیؑ دی اک تقریر اے جس وچ آپ نے نقطہ والے حروف دا استعمال کيتے بغیر ارشاد فرمایا اے۔ کتاب مناقب وچ امام رضاؑ توں منقول اک حدیث دے مطابق اس خطبے دا پس منظر ایہ اے کہ اک دن پیغمبر اکرمؐ دے اصحاب دا اک گروہ گفتگو وچ حروف دے کردار اُتے بحث کر رہے سن ۔ اس گفتگو وچ انہاں نے "الف" نوں سب توں زیادہ استعمال ہونے والا حرف قرار دتا۔ اس وقت امام علیؑ نے بغیر الف تے بغیر نقطہ دے خطبہ ارشاد فرمایا۔ انہاں خطبےآں دا فیالبداہہ ہونا، قرآن توں مستند ہونا تے انہاں دی فصاحت و بلاغت دی تعریف کيتی گئی اے۔
مضامین
یہ خطبہ خدا دی حمد و ستایش تے بعض نعمتاں دے تذکرے توں شروع ہُندا اے۔ اس دے بعد پیغمبر اکرمؐ تے آپ دی اہل بیتؑ دے مقام و منزلت نوں مد نظر رکھدے ہوئے پیغمبر اکرمؐ دی سنت دی پیروی کرنے تے آپ دے حکم دی تعمیل دی سفارش کردے نيں۔ ايسے طرح اس خطبے وچ بعض مواعظ دے ضمن وچ سلامتی، گناہ توں دوری، اسلامی احکام دی پیروی، استجابت دعا تے حاضرین دی سعادتمندی دے لئی دعا کيتی گئی اے۔
سند
محمد باقر محمودی نے مستدرک نہج البلاغہ وچ مختلف اسناد دے نال اس خطبے نوں ذکر کيتا اے۔ ان دے بقول اس خطبے نوں انہاں نے محمد بن عبدالقاہر شہرزوری موصلی(متوفی 8 صدی ہجری) دی کتاب "مجموعۃ اَدبیَّہ" توں نقل کيتا اے ؛ لیکن سید رضی نے نہج البلاغہ وچ اس خطبے نوں ذکر نئيں کيتا اے۔ اس دے باوجود ایہ خطبہ تمام نہجالبلاغہ وچ وی نقل ہويا اے۔
کتاب دو شاہکار علوی دے مصنف احسانی فر دے مطابق مناقب، الصراط المستقیم، منہاج البراعہ، بحار الانوار تے نہجالایمان وچ وی مذکورہ خطبے دا عنوان یا اک کچھ حصہ نقل ہويا اے۔
متن تے ترجمہ
- سید احمد سجادی نے اس خطبے اُتے کافی تحقیق دے بعد اس دا متن ایويں پیش کيتا اے:
مشابہ اک ہور خطبہ
کتاب نہج السعادۃ فی مستدرک نہج البلاغۃ دے مصنف محمدباقر محمودی دے مطابق بعض متأخر منابع وچ بغیر نقطہ دے اک ہور خطبہ وی امام علیؑ توں منسوب کيتا جاندا اے جسنوں ملافتح اللہ کاشانی نے نہجالبلاغہ دے ترجمے دے آخر وچ ذکر کيتا اے۔ محمودی نے اس خطبے دے متن نوں کتاب نہجالسعادہ وچ نقل نئيں کيتا اے تے اس دی دلیل معتبر تے قابل اعتماد منبع دا نہ ہونا ذکر کيتا اے۔
احسانی فر دے مطابق ملافتح اللہ کاشانی نے اس خطبے نوں نہج البلاغہ دے ترجمہ وچ نئيں لیایا اے۔ ایہ خطبہ بنی ہاشم دے کسی فرد دی منگنی دے موقع اُتے ارشاد فرمایا اے تے دوسرےآں نے اسنوں انہاں دی کتاب وچ وادھا کيتا اے
مونوگرافی
محمد احسانیفر لنگرودی دی کتاب "دو شاہکار علوی" بے الف تے بے نقطہ خطبے دی شرح وچ فارسی بولی وچ لکھی گئی اے۔ اس کتاب دا خلاصہ اک مقالے دی صورت وچ "یک کتاب در یک مقالہ (دو شاہکار علوی) پژوہشی دربارہ خطبہ ہای «بیالف» و «بینقطہ» امیرالمؤمنین" دے عنوان توں شایع ہويا اے۔
متعلقہ صفحات
حوالے
منابع
- ابنشہرآشوب، محمد بن علی، مناقب آلابیطالب علیہمالسلام، قم، علامہ، ۱۳٧۹ق.
- احسانیفر لنگرودی، محمد، «یک کتاب در یک مقالہ (دو شاہکار علوی) پژوہشی دربارہ خطبہہای بیالف و بینقطہ امیرالمؤمنین»، علوم حدیث، شمارہ ۲۹، پاییز ۱۳۸۲ش۔
- احسانیفر لنگرودی، محمد، دوشاہکار علوی، بیجا، بیتا۔
- محمودی، محمدباقر، نہج السعادۃ فی مستدرک نہج البلاغۃ، تصحیح عزیز آلطالب، تہران، انتشارات وزارت فرہنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۳٧٦ش۔
- موسوی، سیدصادق، تمام نہجالبلاغہ، تصحیح عساف محمد و فرید سید، مشہد، مؤسسۃ الامام صاحب الزمان(عج)، ۱۳٧٦ش۔