موہن سنگھ وید

موہن سنگھ وید
جم	7 مارچ 1881 ترنتارن
موت	۳ اکتوبر ۱,۹۳۶(1936-10-03) (عمر 55 سال)

بھائی موہن سنگھ وید دا جم 7 مارچ 1881 عیسوی (دن سوموار ) (دیسی مہینے پھگن دی ستّ، سمت 1937 بکرمی) نوں ترنتارن ، ضلع امرتسر وچ ہویا۔ اس دے پیؤ دا نام بھائی جیمل سنگھ وید سی جنہاں دی موت 8 اکتوبر 1919 نوں ہوئی۔ بھائی جیمل سنگھ دا کم کتہ ویدگی سی ۔ موہن سنگھ وید نے وی اپنے پیؤ دے چلا ئے ہوئے کم نوں ہی اپنایا۔ بھائی موہن سنگھ وید دی موت ویلے اوہناں دے پروار وچ اوہناں دی بیوی، پنج پتر توں دو پتریاں سن۔ اس دی موت 3 اکتوبر 1936 نوں ترنتارن وچ ہوئی۔ بھائی موہن سنگھ وید دی موت ویلے اس دی عمر قریب 55 سال 7 مہینے سی۔

مڈھلا جیون اتے سکھیا

بھائی موہن سنگھ وید دی سکولی تعلیم گورمکھی پاٹھشالا ترنتارن وچ بھائی نرائن سنگھ، بھائی منگل سنگھ اتے بھائی جیون سنگھ دی نگرانی ماتحت ہوئی۔ وید دے پیؤ نے امرتسر خالصہ کالج وچ سکول کھلن ' تے وی اوہناں نوں سکول وچ داخل نہ کروایا۔ پنج سالاں دی عمر توں ہی بالک موہن سنگھ نوں پنج گرنتھی دا پاٹھ پڑھاؤنا شروع کر دتا تے اس توں بعد دسم گرنتھی ، ہنومان ناٹک ، بھگت بانی ، پنتھ پرکاش ، ویراگ شتک ، وچار ساگر وغیرہ مذہبی پوتھیاں دی پڑھائی ول لگا دتا۔ تیراں سالاں توں 18 سال دی عمر تک دو چھ سالاں وچ موہن سنگھ نے ویدگی سکھیا دتی گئی جس وچ اس نے ڈونگھی دلچسپی وی لئی۔ ویدگی دے نال-نال اوہ وکھ-وکھ دھرم گرنتھاں دے مطالعہ اتے اس متعلق وچار-وٹاندرے وچ رجھیا رہندا۔ سری گرو سنگھ سبھا دے اہلکاراں وچ بھائی جیمل سنگھ خالصہ دھرم پرچارک سی۔ موہن سنگھ اس ویلے طالب علم عمر دا سی پر سنگھ سبھا دا میمبر سی۔ اس نوں مذہبی رہت مریادا دی گڑھتی اپنے پیؤ کولوں ہی ملے سن۔ 16 سالاں دی عمر وچ ہی موہن سنگھ دا رجھان سکھ کھنڈن منڈن ول بننا شروع ہو گیا۔ اس دی مثال اس دی پہلی رچنا (ٹریکٹ) 'نندر کشٹاچار' وجوں ملدی اے۔ سن 1894 وچ موہن سنگھ نے خالصہ طالب علم سبھا' قایم کیتی۔ سکھ دھرم دے پرچار-پرسار وجوں اس نے سجذبات تے اکتاں وچ بھاشن دین اتے اخباراں رسالیاں وچ لیکھ لکھنے شروع کر دتے۔

برو برابر اس نوں ویدگی دا وی انا شوق سی کہ ترنتارن توں روزانہ چار میل پیدل چل کے پنڈت شو دیال کول آیروید دی سکھلائی لین جاندا ہندا سی۔ ایہہ سکھلائی چار سال تک چلی۔ موہن سنگھ وید نوں بچپن توں ہی روزانہ ڈائری لکھن دا وی شوق سی۔ اس دے نجی جیون متعلق حوالے اس دیاں ڈائریاں وچوں مل جاندے ہن۔ اوہ سویرے چار وجے اٹھ کے لیکھ لکھن تے نت نیم نبھاؤن وچ رجھ جاندے سن۔ شام نوں 'سورج پرکاش‘ اتے جم ساکھیاں دی کہانی ضرور کردے سن۔ راتیں دیر تک کھرڑیاں دی سدھائی کرنی، ترجمہ دا کم کرنا، انگریزی دی پڑھائی دا مشق کرنا تے ڈائری لکھنی وی نت دے کماں وچ شامل سی۔ اس دیاں ڈائریاں وچ لمیاں سیرا دا ذکر وی اکثر ملدا اے جو اس نے سال 1911 توں لے کے جیون دے انتلے دناں تک لکھیاں۔ اوہ اکثر بمبئی، دلی، اجمیر، احمدآباد، حضور صاحب، پنجہ صاحب، رکھیکیش، ہردوار آدی دے دوریاں ' تے جاندا رہندا۔ فروری 1930 وچ موہن سنگھ وید دی اگوائی ماتحت سرب ہند سفر ٹرین چلی جس راہیں اس نے یاتریاں نال اک پاسے جگن ناتھ پوری توں کلکتے تک اتے دوسرے پاسے حیدرآباد توں بمبئی تک مہینے بھر دا سفر کیتا۔ اوہناں نے ہندی بھاشک لوکاں لئی گرو گرنتھ صاحب دا دیوناگری بولی وچ لپیئنترن کیتا تے اس بیڑ دی چھپائی کرا کے کئی ادارےآں اتے لوکاں نوں مفت بھیجن دی سیوا دا کم کیتا۔ اس بارے اوہناں دے ڈائری نوٹاں وچوں مصوری دی سنگھ سبھا لائبیری، پنجاب یونیورسٹی لاہور دی لائبریری، گرو رام دام لائِی، امرتسر اتے ہور نامور ادارےآں نوں کتاباں دے بنڈل بھیجن بارے اطلاع مل جاندی اے۔

کہانی مجموعہ

• ہیرے دیاں کنیاں
• رنگ برنگے پھلّ
• قسمت دا چکر

ناول

• سشیل نونہہ
• اک سکھ گھرانہ
• بہترین قلاں دی چال
• سکھی پروار
• کلونت کور
• سگھڑ نونہہ تے لڑاکی سسّ
• سکھدیو کور
• دمپتی پیار
• کلہینی دیورانی
• سشیل بیواہ

وارتک

• سیانی ماں
• جیون سدھار
• گرمتِ اہمیت
• سداچار
• چتر بالک
• کرماں دا بیر

صحتَ متعلق

• سیارہ سکھیا
• مہانماری دمن
• ہیضہ
• پلیگ دے دناں دی رکھیا
• استری روگ چکتسا
• بال روگ چکتسا
• ماں دے گربھ دا اثر
• اروگتا پرکاش
• اکھاں دی جوت
• ناڑی درپن
• سو ورھا جیون دے ڈھنگ
• سغیرملکی بازاری دواواں
• گناں دا گتھلا
• ویدک یونانی چکتسا

ہور

• بردھ ویاہ درسمت ناٹک
• ربی جوڑ میلہ
• کرم یوگ
• بیکن وچار رتناولی اتے روحانی انتی
• علم خیال
• کیڑے مکوڑے
• گریہہ پربندھ شاستر
• گرمت اکھوتاں

حوالے

 ایہ اک نامکمل مضمون اے۔ تُسیں اس وچ وادھا کر کے وکیپیڈیا دی مدد کر سکدے او۔