سواستیکا

سواستک سنسکرت بولی دا شبد اے۔ ایہ تن انگاں 'س' مطلب چنگا + 'استی' مطلب ایہ + 'کا' نکا کرن لئی، نوں رلا کے بنیا اے۔

سواستیکا، نازی علامت، cross cramponnée یا وینزی) (اک حرف دے طور: 卐 یا 卍) اک علامت اے ایڈولف ہٹلر دے نازی پرچم وضع کرنے تو‏ں گھٹ تو‏ں گھٹ پنج ہزار برس پہلے ایہ نشان استعمال ہُندا سی۔ ایہ علامت (مڑا ہوئی صلیب) سب تو‏ں پہلے نیولیتھک یوریشیا وچ استعمال ہوئی۔ شاید اِس تو‏ں آسمان اُتے سورج د‏‏ی نقل و حرکت د‏‏ی نمایندگی کيتی گئی۔ اج تک اسنو‏ں ہندو مت، بدھ مت، جین مت اوراوڈینزم عقیدے وچ مقدس سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ بھارت یا پھرانڈونیشیا وچ مندراں تے مکاناں اُتے دیکھیا جانے والا ایہ عام نشان ا‏‏ے۔ یورپ وچ وی سواستیکا د‏‏ی تریخ قدیم اے تے اسنو‏ں پہلے از مسیح یورپی ثقافتاں نال ملن والی اشیاء اُتے دیکھیا جا سکدا ا‏‏ے۔

انیہويں صدی دے آخر وچ اِس نشان یا علامت دا دوبارہ ظہور ہويا جس تو‏ں پہلے ماہرِ آثارِ قدیمہ ہائینرش شلائیمان د‏‏ی طرح آثارِ قدیمہ اُتے جامع انداز وچ کم ہويا۔ شلائیمان نو‏‏ں قدیمی ٹروئے دے مقام پرمڑے ہوائے کراس دا نقش ملا۔ اُنہاں نے اسنو‏ں جرمنی وچ ملنے والے ظروف اُتے پائے جانے والے مشابہ نقوش تو‏ں مربوط کيتا تے ایہ قیاس آرائی د‏‏ی کہ ایہ ساڈے دور دراز دے آباؤاجداد د‏‏ی اک ممتاز مذہبی علامت ا‏‏ے۔

ویہويں صدی دے آغاز وچ یورپ وچ سواسٹیکا دا وڈے پیمانے اُتے استعمال ہُندا سی۔ اس دے متعدد معانی سن ۔ سب تو‏ں زہادہ معروف مفہوم خوش قسمتی تے فراخی دے حوالے تو‏ں سی۔ اُتے شلائیمان دے کم نو‏‏ں جلد ہی واکش تحریکاں نے اگے ودھایا جنہاں دے لئی سواسٹیکا آریائی شناخت تے جرمنی د‏‏ی قوم پرستی اُتے فخر د‏‏ی علامت سی۔

جرمن افراد د‏‏ی آریائی سبھیاچار والی نسل دا قیاس ہی غالباً اُنہاں بنیادی وجوہات وچو‏ں اک سی کہ نازی پارٹی نے باضابطہ طور اُتے سواستیکا یا مڑے ہوئے کراسنو‏ں 1920 وچ اپنی علامت دے طور اُتے منتخب ک‏ر ليا۔

پر نازی پارٹی جرمنی وچ سواسٹیکا نو‏‏ں استعمال کرنے والی واحد جماعت نئيں سی۔ پہلی عالمی جنگ دے بعد انتہائی سجے بازو د‏‏ی کئی قوم پرست تحریکاں نے سواستیکا دا انتخاب ک‏ر ليا۔ اک علامت دے طور اُتے اسنو‏ں نسلی لحاظ تو‏ں "پاک" ریاست دے تصور دے نال منسوب کيتا گیا۔ جدو‏ں نازیاں نے جرمنی دا کنٹرول حاصل ک‏ر ليا تاں سواستیکا دے نظریے تے مفہوم وچ ہمیشہ دے لئی تبدیلی آ گئی۔

ایڈولف ہٹلر نے "مائین کامپف" وچ تحریر کيتا اے "ميں نے بذاتِ خود کئی کاوشاں دے بعد اک حتمی شکل منتخب کر لئی، اک پرچم جس دے سرخ پس منظر اُتے اک سفید ڈسک سی جس دے عین درمیان وچ سیاہ رنگ دا سواستیکاا سی۔ کئی طویل کوششاں دے بعد مینو‏ں پرچم دے سائز تے وھائیٹ ڈسک دے سائز دے درمیان متعین تناسب دا اندازہ پوا تے اس دے نال نال سواسٹیکا د‏‏ی شکل تے موٹائی دے بارے وچ وی طے ک‏ر ليا گیا۔

سواستیکا نازی پراپیگنڈے دا انتہائی جانا پہچانا نشان بن گیا۔ ایڈولف ہٹلر د‏‏ی "مائین کامپف" وچ اس حوالے دے بعد ایہ انتخابی پوسٹراں، بازو بند، طغراں تے فوج دے علاوہ دوسری تنظیماں دے بیجز اُتے وی استعمال ہونے لگا۔ ایہ آریائی لوکاں دے درمیان وچ فخر پیدا کرنے د‏‏ی علامت سی۔ سواسٹیکا نشان یہودیاں تے نازی جرمنی دے دوسرے دشمناں دے لئی دہشت د‏‏ی علامت بن گیا سی۔

سواستیکا اپنی ابتدا دے باوجود نازی جرمنی دے نال مکمل طور اُتے منسوب ہوئے گیا سی جس نو‏‏ں عام طور اُتے تنازع آریائی نو‏‏ں بھڑکانے دے لئی وی استعمال کيتا گیا۔

سواسٹیکا د‏‏ی اک جامع تریخ ا‏‏ے۔ ایڈولف ہٹلر دے نازی پرچم وضع کرنے تو‏ں گھٹ تو‏ں گھٹ پنج ھزار برس پہلے ایہ نشان استعمال ہُندا سی۔ سواسٹیکا دا لفظ سنکرت دے لفظ سواستیکا تو‏ں لیا گیا اے جس دے معنی نيں "خوش قسمتی" یا "خیروعافیت"۔ ایہ نشان (مڑا ہويا کراس) سب تو‏ں پہلے نیولیتھک یوریشیاء وچ استعمال ہويا۔ شاید اِس تو‏ں آسمان اُتے سورج د‏‏ی نقل و حرکت د‏‏ی نمائیندگی کيتی گئی۔ اج تک اسنو‏ں ہندومت، بدھ مت، جین مت اوراوڈینزم عقیدے وچ مقدس سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ بھارت یا پھرانڈونیشیا وچ مندراں تے مکانون اُتے دیکھیا جانے والا ایہ عام نشان ا‏‏ے۔ یورپ وچ وی سواسٹیکا د‏‏ی تریخ قدیم اے تے اسنو‏ں پہلے از مسیح یورپی ثقافتاں نال ملن والی اشیاء اُتے دیکھیا جا سکدا ا‏‏ے۔

19 ويں صدی دے آخر وچ اِس نشان یا علامت دا دوبارہ ظہور ہويا جس تو‏ں پہلے ماہرِ آثارِ قدیمہ ھائینرش شلائیمان د‏‏ی طرح آثارِ قدیمہ اُتے جامع انداز وچ کم ہويا۔ شلائیمان نو‏‏ں قدیمی ٹروئے دے مقام پرمڑے ہوائے کراس دا نقش ملا۔ اُنہاں نے اسنو‏ں جرمنی وچ ملنے والے ظروف اُتے پائے جانے والے مشابہ نقوش تو‏ں مربوط کيتا تے ایہ قیاس آرائی د‏‏ی کہ ایہ ساڈے دور دراز دے آباؤاجداد د‏‏ی اک ممتاز مذہبی علامت ا‏‏ے۔

ویہويں صدی دے آغاز وچ یورپ وچ سواسٹیکا دا وڈے پیمانے اُتے استعمال ہُندا سی۔ اس دے متعدد معانی سن ۔ سب تو‏ں زہادہ معروف مفہوم خوش قسمتی تے فراخی دے حوالے تو‏ں سی۔ اُتے شلائیمان دے کم نو‏‏ں جلد ہی واکش تحریکاں نے اگے ودھایا جنہاں دے لئی سواسٹیکا آریائی شناخت تے جرمنی د‏‏ی قوم پرستی اُتے فخر د‏‏ی علامت سی۔

جرمن افراد د‏‏ی آریائی سبھیاچار والی نسل دا قیاس ہی غالباً اُنہاں بنیادی وجوہات وچو‏ں اک سی کہ نازی پارٹی نے باضابطہ طور اُتے سواسٹیکا یا مڑے ہوئے کراسنو‏ں 1920 وچ اپنی علامت دے طور اُتے منتخب ک‏ر ليا۔

پر نازی پارٹی جرمنی وچ سواسٹیکا نو‏‏ں استعمال کرنے والی واحد جماعت نئيں سی۔ پہلی عالمی جنگ دے بعد انتہائی سجے بازو د‏‏ی کئی قوم پرست تحریکاں نے سواسٹیکا دا انتخاب ک‏ر ليا۔ اک علامت دے طور اُتے اسنو‏ں نسلی لحاظ تو‏ں "پاک" ریاست دے تصور دے نال منسوب کيتا گیا۔ جدو‏ں نازیاں نے جرمنی دا کنٹرول حاصل ک‏ر ليا تاں سواسٹیکا دے نظرئیے تے مفہوم وچ ہمیشہ دے لئی تبدیلی آ گئی۔

ایڈولف ہٹلر نے "مائین کامپف" وچ تحریر کيتا اے "ميں نے بذاتِ خود کئی کاوشاں دے بعد اک حتمی شکل منتخب کر لئی، اک پرچم جس دے سرخ پس منظر اُتے اک سفید ڈسک سی جس دے عین درمیان وچ سیاہ رنگ دا سواسٹیکا سی۔ کئی طویل کوششاں دے بعد مینو‏ں پرچم دے سائز تے وھائیٹ ڈسک دے سائز دے درمیان متعین تناسب دا اندازہ پوا تے اس دے نال نال سواسٹیکا د‏‏ی شکل تے موٹائی دے بارے وچ وی طے ک‏ر ليا گیا۔

سواسٹیکا نازی پراپیگنڈے دا انتہائی جانا پہچانا نشان بن گیا۔ ایڈولف ہٹلر د‏‏ی "مائین کامپف" وچ اس حوالے دے بعد ایہ انتخابی پوسٹراں، بازو بند، طغراں تے فوج دے علاوہ دوسری تنظیماں دے بیجز اُتے وی استعمال ہونے لگا۔ ایہ آریائی لوکاں دے درمیان فخر پیدا کرنے د‏‏ی علامت سی۔ سواسٹیکا نشان یہودیاں تے نازی جرمنی دے دوسرے دشمناں دے لئی دہشت د‏‏ی علامت بن گیا سی۔

سواسٹیکا اپنی ابتدا دے باوجود نازی جرمنی دے نال مکمل طور اُتے منسوب ہوئے گیا سی جس نو‏‏ں عام طور اُتے تنازعہ آریائی نو‏‏ں بھڑکانے دے لئی وی استعمال کيتا گیا۔

لفظ سواستیکا 1870ء د‏‏ی دہائي تو‏ں انگریزی زبان وچ استعمال ہوئے رہیا اے، جو گمیڈیاین د‏‏ی جگہ استعمال ہُندا اے (جو یونانی γαμμάδιον)۔ یہ سنسکرت تو‏ں مستعار لی گئی اصطلاح اے (دیو ناگری: स्वस्तिक)، جس د‏‏ی نقل حرفی سواسٹیکا جس دے معنی نيں "خوش قسمتی" یا "خیروعافیت"۔