بھورا بونا

سورج دے گرد گردش کرنے والا سب تو‏ں وڈا سیارہ مشتری ا‏‏ے۔ خیال کیتا جاندا اے کہ جے مشتری دی کمیت سو گنا زیادہ ہُندی تو مشتری خود وی اک ستارہ بن جاندا کیونکہ اِنّی کمیت اُتے ہائیڈروجن وچ فیوزن دا عمل شروع ہو جاندا اے جس تو‏ں ہیلیئم بندی اے تے بے پناہ توانائی وی خارج ہُندی اے جو ستارے نو‏‏ں گرم کر دے روشن کر دیندی ا‏‏ے۔ مشتری دا وزن ساڈی دنیا دے مقابلے وچ 317.8 گنا زیادہ اے جدو‏ں کہ مشتری دے مقابلے وچ سورج 1047 گنا زیادہ کمیت رکھدا ا‏‏ے۔
بھورے بونے سیاراں دی سطح دا درجہ حرارت لگ بھگ 2500 ڈگری سینٹی گریڈ تک ہُندا ا‏‏ے۔ ساڈے نظام شمسی دے سورج دی سطح دا درجہ حرارت 6000 ڈگری سینٹی گریڈ ا‏‏ے۔

بھورے بوناں دے بارے وچ اندازہ لگایا جاندا اے کہ انہاں دی کمیت مشتری دے مقابلے وچ 75 تو‏ں 80 گنا زیادہ ہُندی ا‏‏ے۔ جے ایسے کسی جسم دی کمیت مشتری تو‏ں صرف 13 گنا زیادہ ہو تو ہائیڈروجن وچ تو فیوزن ممکن نئيں ہو گا لیکن ڈیوٹیریئم وچ گاہے بگاہے فیوزن ہُندا رہے گا جس تو‏ں تھوڑی بہت توانائی نکلتی رہے گی۔ جے کمیت مشتری تو‏ں 65 گنا زیادہ ہو تو لیتھیئم وچ وی فیوزن ممکن ہو جاندا اے لیکن لیتھیئم اِنّی فراوانی نئيں رکھدا۔

نظام شمسی دے وڈے سیاراں وچ مشتری، زحل، یورینس تے نیپچون شامل نيں۔ یورینس دے علاوہ باقی تیناں سیارے سورج تو‏ں جتنی توانائی حاصل کردے نيں اس تو‏ں زیادہ خارج کردے نيں۔ اس تو‏ں واضح ہُندا اے کہ یا تو ایہ سیارے ہن وی سکڑ رہے نيں یا انہاں وچ کدی کبھار فیوزن ہُندا رہندا اے مگر چین ری ایکشن ممکن نئيں۔ زحل تے مشتری دی جسامت وچ تھوڑا سا فرق اے حالانکہ زحل دی کمیت مشتری دی اک تہائی ا‏‏ے۔ اسی طرح بھورے بونے چاہے زیادہ کمیت دے ہاں یا کم کمیت دے، انہاں دی جسامت مشتری دی جسامت تو‏ں بہت زیادہ وڈی نئيں ہُندی یعنی مشتری دے نصف قطر تو‏ں صرف 10–15% تک زیادہ ہُندی ا‏‏ے۔ اوہدی وجہ ایہ اے کہ وڈے بھورے بوناں دی جسامت سفید بونے ستارےآں دی طرح electron-degeneracy پریشر تو‏ں کنٹرول ہُندی ا‏‏ے۔

بھورے سیاراں وچ عام طور اُتے لیتھیئم پایا جاندا اے جو روشنی دے طیف وچ 670.8 نینو میٹر اُتے لیتھیئم لائن بناندا ا‏‏ے۔ اس دے برعکس ستارے اپنا لیتھیئم وڈی تیزی تو‏ں استعمال کردے نيں اس لئی ایہ صرف نويں ستارےآں وچ ہی پایا جاندا اے تے جوان تے بڈھے ستارےآں وچ ایہ نئيں پایا جاندا۔ ساڈے نظام شمسی دے سورج وچ وی لیتھیئم نہ ہونے دے برابر ا‏‏ے۔ چونکہ لیتھیئم صرف ستارے دے مرکز وچ ہی فیوزن وچ استعمال ہو سکدا اے اس لئی ستارے دی سطح دا لیتھیئم خرچ نئيں ہُندا۔ لیکن جے ستارے دے پلازما وچ مرکز دی جانب بہاو موجود ہو تو سطح دا لیتھیئم وی کم ہُندا چلا جاندا ا‏‏ے۔ سمجھیا جاندا اے کہ جنہاں ستارےآں دے گرد سیارے ہُندے نيں انہاں ستارےآں وچ لیتھیئم دی شدید کمی ہو جاندی اے کیونکہ سیاراں دی کشش دی وجہ تو‏ں ستارےآں دے اندر پلازمہ دا بہاو ودھ جاندا ا‏‏ے۔
سانچہ:Star nav

• سفید بونا
• بائنڈنگ انرجی
• اسپیکٹرل لائن
• لتھیم
• لوتین 726-8