بال گنگادھر تلک

بال گنگادھر تلک
بال گنگادھر تلک
عام جانکاری
پورا نام	لوکمانیا کیسوَ بال گنگادھر تلک
جنم	23 جولائی 1856
موت	1 اگست 1920 ممبئی، برطانوی بھارت
پیشہ	بھارتی راشٹری کانگریس، بھارتی جنگ آزادی
ہور جانکاری
دھرم	ہندو دھرم

لوکمانیا کیسوَ بال گنگادھر تلک (مراٹھی:  लोकमान्य बाळ गंगाधर टिळक (help·info), 23 جولائی، 1856 - 1اگست 1920) بھارت دے اک پرمکھ نیتا، سماج سدھارک اتے ستنترتا سیناپتی سن۔ ایہہ بھارتی ستنترتا سنگرام دے پہلے لوکپرء نیتا سن۔ اوہناں نے سبھ توں پہلاں بھارت وچّ پورن سوراج دی منگ چکی۔ اوہناں دا کتھن ‘سوراج میرا جنم سدھ ادھیکار ہے اتے میں اسنوں لے کے رہاگاں’ بہت پرسدھ ہویا۔ اوہناں نوں ستکار نال لوکمانیا (پورے سنسار وچّ سنمانت) کیہا جاندا سی۔

پرارمبھک جیون

تلک دا جنم 23 جولائی، 1856 نوں مہاراشٹر دے رتناگری جلہے دے اک پنڈ وچّ ہویا سی۔ اوہ آدھونک کالج سکھیا پاؤن والی پہلی بھارتی پیڑھی وچوں سن۔ اوہناں نے کجھ سماں سکول اتے کالجاں وچّ گنت پڑایا۔ انگریزی سکھیا دے اوہ گھور آلوچک سن اتے مندے سن کہ ایہہ بھارتی سبھیتا دے پرتی اپمان سکھاندی ہے۔ اوہناں نے دکھن سکھیا سوسائٹی دی ستھاپنا دی تانکِ بھارت وچّ سکھیا دا پدھر سدھرے۔

سوتنترتا سنگرام

بالگنگادھر تلک

تلک نے مراٹھی وچّ مراٹھا درپن کیسری نامک دینک سماچار پتر شروع کیتا جو جلدی ہی جنتا وچّ بہت لوکپرء ہو گیا۔ تلک نے انگریزی سرکار دی بے رحمی اتے بھارتی سنسکرتی دے پرتی ہین بھاونا دی بہت آلوچنا کیتی۔ اوہناں نے منگ کیتی کہ بریٹیش سرکار ترنت بھارتیاں نوں پورن سوراج دیوے۔ کیسری وچّ چھپن والے اوہناں دے لیکھاں دی وجہ اوہناں نوں کئی وار جیل بھیجیا گیا۔ 

تلک بھارتی راشٹری کانگرس وچّ شامل ہوئے پر جلدی ہی اوہ کانگرس دے نرمپنتھی رویئے دے ورودھ بولن لگے۔ 1907 وچّ کانگرس گرم دل اتے نرم دل وچّ ونڈی گئی۔ گرم دل وچّ تلک دے نال لالا لاجپت رائے اتے بپن چندر پال شامل سن۔ اس تناں نوں لال-بال-پال دے نام نال جانیا جان لگ۔ 1908 وچّ تلک نے کرانتی وادی پرپھلّ چکی اتے کھدیرام بوس دے بمب حملے دا سمرتھن کیتا جسدی وجہ نال اوہناں نوں برما (ہن میانمار) وچّ جیل بھیج دتا گیا۔ جیل توں چھٹّ کے اوہ پھر کانگرس وچّ شامل ہو گئے اتے 1916-18 وچّ عینی بیسینٹ اتے محمد علی جناہ دے نال سمپورن بھارتی ہوم رول لیگ دی ستھاپنا کیتی۔

سماج سدھار

تلک نے بھارتی سماج وچّ کئی سدھار لیاؤن دے جتن کیتے۔ اوہ بال-ویاہ دے ورودھ سن۔ اوہناں نے ہندی نوں سمپورن بھارت دی بھاشا بناؤن اتے زور دتا۔ مہاراشٹر وچّ اوہناں نے ساروجنک گنیشوتسو دی پرمپرا شروع کیتی تاں جو لوکاں تکّ سوراج دا سندیش پہنچان لئی اک رنگ منچ اپلبدھ ہووے۔ بھارتی سنسکرتی، پرمپرا اتے اتہاس اتے لکھے اوہناں دے لیکھاں نال بھارت دے لوکاں وچّ سویمان دی بھاونا جاگرت ہوئی۔ اوہناں دی موت اتے لگبھگّ 2 لکھ لوکاں نے اوہناں دے داہ-سنسکار وچّ حصہ لیا۔ 

موت

سنّ 1919 ای. وچّ کانگرس دی امرتسر بیٹھک وچّ حصہ لین لئی اپنے دیش پرتن دے سمیں تکّ تلک انھے نرم ہو گئے سن کہ اوہناں نے مانٹیگیو-چیمسپھورڈ سدھاراں دے جرئے ستھاپت لیجسلیٹو کاؤنسلج (ودھائی پرشداں) دے چون دے بائیکاٹ دی گاندھی دی نیتی دا ورودھ نہیں کیتا۔ اسدے بجائے تلک نے کھیتری سرکاراں وچّ کجھ حد تکّ بھارتیاں دی بھاگیداری دی شروات کرن والے سدھاراں نوں لاگوُ کرن لئی پرتیندھیاں نوں صلاحَ دتی کہ اوہ اوہناں دے ‘پرتیوترپورن سہیوگ’ دی نیتی دا پالن کرن۔لیکن نویں سدھاراں نوں نرنائک دشا دین توں پہلاں ہی 1 اگست، سنّ 1920 ای. وچّ بمبئیvچّ تلک دی موت ہو گ۔ اوہناں نوں شردھانجلی دندے ہوئے مہاتما گاندھی نے اوہناں نوں آدھونک بھارت دا نرماتا اتے نہرو جی نے بھارتی کرانتی دے جنک دی اپادھی دتی۔

حوالے