Zielone Świątki: Chrześcijańskie święto
Zielone Świątki – potoczna (ludowa) nazwa święta Zesłania Ducha Świętego, którego geneza związana jest z przedchrześcijańskimi – pogańskimi – obrzędami wiosennymi o charakterze płodnościowym (siła drzew, zielonych gałęzi i wszelkiej wegetacji) oraz zaduszkowym (kult przodków, dziady wiosenne).
Zielone Świątki przypuszczalnie wywodzą się z wcześniejszego słowiańskiego święta zwanego Stado, którego pozostałością są odbywające się w tym okresie ludowe odpusty, w Niemczech obchodzone pod nazwą Pfingsten. Zielone Świątki są świętem ruchomym i ich data jest uzależniona od daty Wielkanocy. Zesłanie Ducha Świętego wypada zawsze na 49 dni od Niedzieli Wielkanocnej. Oddaje to inna nazwa tego święta – Pięćdziesiątnica.
 | |
| Dzień | maj i czerwiec, data jest ruchoma i zależy od daty Wielkanocy (49 dni i 50 dni po Wielkanocy; w Niemczech święto trwa dwa dni, w Polsce jeden dzień) |
|---|---|
| Państwa | Polska, Niemcy, Rosja, Białoruś, Ukraina, Norwegia, Holandia, Belgia, Litwa |
| Typ święta | słowiańskie, dolnosaksońskie |
| Symbole | zielone gałęzie |
| Inne nazwy | Palinocka |
| Podobne święta | |
Zwyczaje
Ludowe obyczaje związane z Zielonymi Świątkami mają swe źródła w obrzędowości przedchrześcijańskiej. Wpisane są w rytm przyrody, oczekiwanie nadejścia lata. Ich archetypem są magiczne praktyki, które miały oczyścić ziemię z demonów wodnych, odpowiedzialnych wiosną za proces wegetacji. Działania te miały zapewnić obfite plony. W tym celu palono ognie, domy przyozdabiano zielonymi gałązkami, tatarakiem, kwiatami (przystrajanie domostw zielonymi gałęziami miało zapewnić urodzaj, a także ochronić przed urokami). Niektórzy wycinali młode brzózki i stawiali je w obejściu. W ludowej tradycji ziemi dobrzyńskiej – choć już w sposób cząstkowy – zachowały się zwyczaje związane z kultem drzew i zielonych gałęzi. Bydło okadzano dymem ze spalonych święconych ziół, przystrajano wieńcami i kwiatami, a po grzbietach i bokach toczono jajka. W okresie późniejszym zasiane pola obchodziły procesje, niesiono chorągwie i obrazy święte, śpiewano przy tym pieśni nabożne.
W zależności od regionu nazywane były dawniej również Sobótkami (południowa Polska) lub Palinockami (Podlasie) – konsekwencja tego, gdy w okresie chrystianizacji próbowano przenieść obchody Nocy Kupalnej na okres majowych Zielonych Świątek (a dopiero później na termin pierwotnie bliższy temu pogańskiemu świętu, na specjalnie w tym celu ustanowioną wigilię św. Jana). Zielone Świątki szczególnie były popularne wśród pasterzy, którzy ucztowali i tańczyli przy ogniu. Zwyczaj ten do dzisiaj jest popularny wśród górali zagórzańskich i Podhalan, w sobótkową noc na wielu wzgórzach palą się widoczne z daleka ogniska, od których odpala się tzw. fakły (lub kozubki) – szczególny rodzaj pochodni, robionej z kory młodego świerka (w gwarze podhalańskiej smreka/smereka). Robi się z niej swego rodzaju sakwę na długim kiju, do której wkłada się żywicę. Z fakłami robi się pochody między poszczególnymi watrami (tj. ogniskami), a także obchodzi pola, szczególnie te zasiane, w celu odpędzenia złych duchów od zagonów i pól.
Tradycja Zielonych Świątek przetrwała również w Dolnej Saksonii (Pfingstbaumpflanzen) oraz na zachodniej Ukrainie (Wodzenie kusta).
Zobacz też
Przypisy
This article uses material from the Wikipedia Polski article Zielone Świątki, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.