Władcy Polski

Ten artykuł od 2024-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Pierwszą historyczną dynastią panującą w Polsce byli Piastowie, którzy rządzili od powstania państwa polskiego (około 900) do 1370, z krótką przerwą na panowanie Przemyślidów (1291–1306). W latach 1138–1320 miało miejsce rozbicie dzielnicowe, kiedy władza nad ziemiami polskimi należała równocześnie do wielu niezależnych książąt piastowskich. Od 1370 do 1399 panowali dwaj monarchowie z dynastii Andegawenów, zaś od 1386 do 1572 monarchowie z dynastii Jagiellonów.

Od zawarcia unii lubelskiej (1569) każdy nowo koronowany król Polski zostawał władcą Litwy z urzędu i nigdy nie był podnoszony na Wielkie Księstwo Litewskie.

Od 1573 do upadku Rzeczypospolitej w 1795 (III rozbiór Polski) władcy byli wybierani w drodze wolnej elekcji. W 1661 roku papież Aleksander VII przyznał królowi Janowi II Kazimierzowi Wazie i jego następcom tytuł rex orthodoxus. Konstytucja 3 maja (1791), Konstytucja Księstwa Warszawskiego (1807) i Konfederacja Generalna Królestwa Polskiego (1812) przewidywały przywrócenie dziedziczności tronu i osadzenie na tronie dynastii Wettynów. Po kongresie wiedeńskim tytuł królów Polski nosili cesarze rosyjscy z dynastii Romanowów. W 1831 r. sejm zdetronizował Mikołaja I, choć ten nie uznał tej decyzji, bo konstytucja nie przewidywała możliwości detronizowania króla. Po pokonaniu polskiej armii i spacyfikowaniu powstania Romanowowie nadal używali tytułu króla Polski, aż do upadku monarchii w Rosji.

Osobny artykuł: Piastowie.

Władcy dyskusyjni (IX–X w.)

Trzej bezpośredni poprzednicy Mieszka I są znani jedynie z relacji Galla Anonima. Ich historyczność pozostaje dyskusyjna, jednak obecnie literatura skłania się do uznania listy władców przekazanej przez Galla za zgodną z rzeczywistością.

Portret	Imię	Okres panowania	Informacje dodatkowe
	Siemowit	IX w. – X w. (?)	dyskusyjny władca Polski
	Lestek	X w. (?) – X w. (?)	dyskusyjny władca Polski
	Siemomysł	X w. – X w.	dyskusyjny władca Polski

Książęta i królowie (do 1138)

Pierwszym władcą Polski potwierdzonym przez współczesne źródła był Mieszko I. Z władców Polski z dynastii Piastów panujących między około 960 a 1138 rokiem trzech dostąpiło koronacji: w 1025 roku Bolesław I Chrobry, w tym samym roku Mieszko II Lambert i w 1076 roku Bolesław II Szczodry.

Według relacji Kosmasa z Pragi w 1085 roku cesarz Henryk IV nadał Wratysławowi II, ówczesnemu władcy Czech, tytuł króla Polski; informacja ta jest jednak odrzucana przez większość badaczy.

Portret	Imię	Okres panowania	Informacje dodatkowe
	Mieszko I	ok. 960 – 992	Pierwszy władca Polski potwierdzony przez ówczesne źródła.
	Bolesław I Chrobry	992 – 1025	1. król Polski. Książę Czech.
	Mieszko II Lambert	1025 – 1031	2. król Polski.
	Bezprym	1031 – 1032	Książę Polski.
	Mieszko II Lambert	1032 – 1033	Źródła niemieckie podają, że Mieszko II Lambert zrzekł się korony w 1032 roku. W polskich źródłach do śmierci był tytułowany królem. Otto zmarł w 1033 roku śmiercią naturalną lub skrytobójczo zamordowany przez swego drużynnika. Natomiast Dytryk prawdopodobnie został wygnany z kraju w tym samym roku.
	Otto Bolesławowic
	Dytryk
	Mieszko II Lambert	1033 – 1034	Po śmierci Ottona i wygnaniu brata stryjecznego, Dytryka, Mieszko II Lambert zjednoczył w swym ręku pełnię władzy w Polsce.
	Kazimierz I Odnowiciel	1034 – 1058	Z braku źródeł niejasne jest, kto sprawował władzę w latach 1034–1037, gdyż w tym okresie Kazimierz musiał opuścić kraj. Kronikarze średniowieczni uzupełniali tę lukę Bolesławem Zapomnianym, jednak od końca XIX wieku uznaje się jego postać za zmyśloną. Faktyczne panowanie Kazimierza nastąpiło od 1039 r. lub 1040 r. i trwało aż do jego śmierci w 1058 r.
	Bolesław II Szczodry (Śmiały)	1058 – 1079	3. król Polski Koronowany w 1076 roku
	Władysław I Herman	1079 – 1086	Po śmierci Kazimierza I Odnowiciela panował na Mazowszu jako lennik Bolesława II Szczodrego.
	Władysław I Herman	1086 – 1089	W 1086 roku zawarto kompromis polityczny pomiędzy Władysławem I Świętym (królem Węgier) a Władysławem Hermanem, na mocy którego Mieszko Bolesławowic otrzymał dzielnicę małopolską a Władysław I Herman zatrzymał władzę zwierzchnią. W 1089 roku z inicjatywy Sieciecha i Judyty Marii otruto Mieszka Bolesławowica i wysłano pierwszego syna Hermana (Zbigniewa) do klasztoru w Saksonii, umożliwiając Bolesławowi Krzywoustemu przyszłe objęcie tronu po ojcu.
	Mieszko Bolesławowic
	Władysław I Herman	1089 – 1098	W 1089 roku, po otruciu Mieszka Bolesławowica, Władysław I Herman stał się na powrót jedynowładcą Polski.
	Władysław I Herman	1098 – 1102	W roku 1098 synowie Władysława (Zbigniew i Bolesław III Krzywousty), przy poparciu możnych, obalili Sieciecha i wymogli na ojcu podział państwa na dzielnice. Zbigniew otrzymał Wielkopolskę, Kujawy i ziemię sieradzko-łęczycką, a Bolesław Małopolskę i Śląsk, zaś Władysław zatrzymał dla siebie Mazowsze wraz z władzą zwierzchnią nad wszystkimi księstwami.
	Zbigniew
	Bolesław III Krzywousty
	Zbigniew	1102 – 1107	Książę wielkopolski, mazowiecki i kujawski w latach 1102–1107.
	Bolesław III Krzywousty		Książę małopolski, śląski i sandomierski w latach 1102–1107.
	Bolesław III Krzywousty	1107 – 1138	Książę małopolski, śląski i sandomierski w latach 1102–1107, książę Polski w latach 1107–1138.

Książęta zwierzchni (do 1227)

Ustawa sukcesyjna Bolesława III Krzywoustego zapoczątkowała w Polsce okres rozbicia dzielnicowego. Najważniejszym z książąt miał być władca dzielnicy senioralnej (w jej granicach znajdowała się stolica państwa – Kraków), będący zarazem – zgodnie z zasadą senioratu – najstarszym z rodu. Zasada ta została podważona już w 1146 roku wraz z wypędzeniem Władysława II Wygnańca, a załamała się w wyniku decyzji zjazdu łęczyckiego w 1180 roku, chociaż jeszcze w XIII wieku część pretendentów do dzielnicy krakowskiej powoływała się na swoje prawa z racji bycia najstarszym w rodzie. Zasada zwierzchności księcia krakowskiego nad całym państwem (zasada pryncypatu) obowiązywała do śmierci w Gąsawie w 1227 księcia Leszka Białego. Od tego momentu stopniowo postępowało rozdrobnienie ziem Polski, powiązane z umacnianiem się separatyzmu księstw dzielnicowych.

Portret	Imię	Okres panowania	Informacje dodatkowe
	Władysław II Wygnaniec	1138 – 1146	Książę śląski 1138–1146.
	Bolesław IV Kędzierzawy	1146 – 1173	Książę mazowiecki 1138–1173, śląski 1146–1163.
	Mieszko III Stary	1173 – 1177	Po raz pierwszy. Książę wielkopolski 1138–1179, 1182–1202. Ze względu na nadmierny fiskalizm i nadużycia władzy wybuchł bunt możnych krakowskich, którzy zaproponowali tron Bolesławowi Wysokiemu.
	Kazimierz II Sprawiedliwy	1177 – 1191	Po raz pierwszy. Książę wiślicki 1166–1173, sandomierski 1173–1194, mazowiecki 1186–1194. Możni krakowscy zaproponowali tron Bolesławowi Wysokiemu, ale ten nie był w stanie go objąć ze względu na interwencję Mieszka Plątonogiego, wobec czego księciem ogłoszono Kazimierza.
	Mieszko III Stary	1191 – 1191	Po raz drugi. Wykorzystując zdradę kasztelana krakowskiego Henryka Kietlicza przejął tron.
	Kazimierz II Sprawiedliwy	1191 – 1194	Po raz drugi. Kazimierz odbił Kraków z pomocą książąt ruskich.
	Leszek I Biały	1194 – 1198	Po raz pierwszy. Nieletni, rządy regencyjne matki.
	Mieszko III Stary	1198 – 1199	Po raz trzeci. Odzyskał władzę dzięki umowie z Heleną Znojemską w zamian za zwrot Kujaw i uznanie Leszka Białego za następcę.
	Leszek I Biały	1199 – 1199	Po raz drugi. W 1199 wojewoda krakowski Mikołaj i biskup Pełka usunęli Mieszka z tronu, lecz jeszcze w tym samym roku doszło między nimi do ugody.
	Mieszko III Stary	1199 – 1202	Po raz czwarty. W 1199 wojewoda krakowski Mikołaj i biskup Pełka usunęli Mieszka z tronu, lecz jeszcze w tym samym roku doszło między nimi do ugody.
	Władysław III Laskonogi	1202 – 1206	Po raz pierwszy. Książę wielkopolski 1202–1220. Wojewoda krakowski Mikołaj zażądał usunięcia wojewody sandomierskiego Goworka, a wobec odmowy Leszka, Mikołaj ogłosił księciem Władysława Laskonogiego.
	Leszek I Biały	1206 – 1210	Po raz trzeci. Po śmierci wojewody Mikołaja możni ogłosili księciem Leszka.
	Mieszko IV Plątonogi	1210 – 1211	Papież Innocenty III na wniosek księcia śląskiego postanowił pod groźbą klątwy przywrócić zasadę senioratu, a Mieszko udał się na czele armii do Krakowa, gdzie został wpuszczony. Książę raciborski 1173–1211, opolski 1202–1211.
	Leszek I Biały	1211 – 1225	Po raz czwarty. Po śmierci Mieszka Leszek wrócił do Krakowa.
	Henryk I Brodaty	1225 – 1225	Po raz pierwszy. Gdy po klęsce z rąk Prusów Leszek Biały zastosował represje wobec członków odpowiedzialnego za porażkę rodu Gryfitów, ci w odpowiedzi na to w 1225 roku (pod nieobecność księcia Leszka Białego w Krakowie), przywołali na tron krakowski Henryka I Brodatego. Książę śląski od 1201.
	Leszek I Biały	1225 – 1227	Po raz piąty. Krótkotrwały konflikt z Henrykiem I Brodatym zakończono zawarciem pokoju, wycofaniem się księcia śląskiego z Krakowa, a zarazem wygnaniem Gryfitów z Małopolski. Po śmierci Leszka Białego upada zasada zwierzchnictwa księcia krakowskiego nad Polską.

Książęta krakowscy (do 1291)

Portret	Imię	Okres panowania	Informacje dodatkowe
	Władysław III Laskonogi	1228 – 1229	Po raz drugi. Na mocy umowy sukcesyjnej z Leszkiem Białym. W latach 1228–1229 w jego zastępstwie rządy w dzielnicy senioralnej sprawował Henryk I Brodaty.
	Konrad I mazowiecki	1229 – 1232	Po raz pierwszy. Zajął Kraków zbrojnie. Tytuł księcia krakowskiego przyjął dopiero po śmierci Władysława Laskonogiego. Książę mazowiecki od 1202.
	Henryk I Brodaty	1232 – 1238	Po raz drugi. Przejął tron przy poparciu możnych. Książę śląski od 1201.
	Henryk II Pobożny	1238 – 1241	Tron objął jako następca ojca. Książę śląski od 1238.
	Bolesław II Rogatka	1241 – 1241	Tron objął jako następca ojca. Książę śląski.
	Konrad I mazowiecki	1241 – 1243	Po raz drugi. Zajął Kraków zbrojnie.
	Bolesław V Wstydliwy	1243 – 1279	Powołany na tron przez możnych.
	Leszek II Czarny	1279 – 1288	Odziedziczył tron na mocy umowy sukcesyjnej z Bolesławem Wstydliwym. Książę sieradzki i łęczycki.
	Bolesław II mazowiecki	1288 – 1288	Po raz pierwszy. Książę mazowiecki i sandomierski. Wezwany na tron krakowski przez biskupa krakowskiego Pawła z Przemankowa oraz możnych małopolskich. Jeszcze w tym samym roku został wyparty z Krakowa przez Henryka IV Probusa.
	Henryk IV Prawy	1288 – 1289	Po raz pierwszy. Książę wrocławski od 1270. Po opanowaniu Krakowa w 1288 roku powrócił na Śląsk. Książę mazowiecki Bolesław II nie zrezygnował jednak z Krakowa. 26 lutego 1289 roku wojska Henryka IV Probusa zostały pokonane przez siły Bolesława II i jego sojuszników. Kraków przejął ponownie Bolesław VII Siemowitowicz.
	Bolesław II mazowiecki	1289 – 1289	Po raz drugi. Bolesław II mazowiecki po pokonaniu Henryka IV Probusa pod Siewierzem zajął Kraków. Latem 1289 roku zawarł układ z bratem, Konradem II czerskim, oddając mu w zamian za pomoc zbrojną Sandomierz. Krok ten wywołał oburzenie możnych małopolskich, którzy wygnali Bolesława, a na tron przywołali Władysława Łokietka.
	Władysław I Łokietek	1289 – 1289	Po raz pierwszy. Możni małopolscy niezadowoleni z rządów Bolesława II mazowieckiego, powołali na tron Władysława IV Łokietka, który zajął Kraków, ale już w sierpniu 1289 roku został z niego wyparty przez Henryka IV Probusa. Według legendy Władysław Łokietek zbiegł z miasta w mnisim przebraniu i dzięki pomocy krakowskich franciszkanów w chwili wkraczania do miasta wojsk księcia wrocławskiego.
	Henryk IV Prawy	1289 – 1290	Po raz drugi. Henryk IV Probus odzyskał władzę w Krakowie. Popierającego Władysława Łokietka biskupa krakowskiego, Pawła z Przemankowa, książę wrocławski nakazał uwięzić. Władysław Łokietek zdołał utrzymać się na tronie książęcym w Sandomierzu.
	Przemysł II	1290 – 1291	Tron objął w wyniku testamentu Henryka IV Prawego. Książę poznański od 1273, wielkopolski od 1279, gdański od 1294.

Król Polski (1295–1296)

Przemysł II utracił władzę w księstwie krakowskim. W 1295 roku został koronowany na króla Polski, choć w rzeczywistości czyniło go to jedynie królem Wielkopolski i Pomorza Gdańskiego. Zmarł w 1296 roku.

Portret	Imię	Okres panowania	Informacje dodatkowe
	Przemysł II	1295 – 1296	4. król Polski. Książę poznański od 1273, wielkopolski od 1279, gdański od 1294.

Osobny artykuł: Przemyślidzi.

W 1291 roku księstwo krakowskie znalazło się w rękach czeskiego króla Wacława II. W 1292 roku zajął on księstwo sandomierskie, a w 1299 roku także Wielkopolskę i Pomorze Gdańskie.

Książęta krakowscy (1291–1305)

Portret	Imię	Okres panowania	Informacje dodatkowe
	Wacław II	1291 – 1305	Zięć Przemysła II.

Królowie Polski (1300–1306)

W 1300 roku Wacław II został koronowany na króla Polski przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jakuba Świnkę.

Wacław II zmarł 21 czerwca 1305 roku i rządy po nim objął jego syn Wacław III. 4 sierpnia 1306 roku został on jednak zamordowany w trakcie przygotowań do wyprawy do Polski. We wrześniu tego samego roku Kraków znalazł się w rękach Władysława I Łokietka.

Portret	Imię	Okres panowania	Informacje dodatkowe
	Wacław II	1300 – 1305	5. król Polski
	Wacław III	1305 – 1306	Nigdy nie przybył do Polski.

W listopadzie 1335 roku na zjeździe wyszehradzkim Jan Luksemburski zrzekł się roszczeń do polskiej korony w zamian za 20 tysięcy kop groszy praskich.

Osobny artykuł: Piastowie.

W 1306 roku księciem krakowskim został Władysław I Łokietek z kujawskiej linii Piastów, który już wcześniej opanował księstwo sandomierskie. W 1314 roku zajął Wielkopolskę. 20 stycznia 1320 roku został koronowany na króla Polski.

Portret	Imię	Okres panowania	Informacje dodatkowe
	Władysław I Łokietek	1306 – 1333	6. król Polski.
	Kazimierz III Wielki	1333 – 1370	7. król Polski.

Osobny artykuł: Andegawenowie.

W 1370 roku zmarł Kazimierz III Wielki, król Polski, nie pozostawiając legalnego męskiego potomstwa. Na mocy wcześniejszych umów kolejnym władcą został siostrzeniec zmarłego – Ludwik Węgierski.

Ludwik zmarł w 1382 roku, nie pozostawiając męskiego potomstwa. Zgodnie z wcześniejszymi umowami polski tron miał przypaść jednej z jego córek. Ostatecznie w 1384 roku władcą została najmłodsza, Jadwiga.

Portret	Herb	Imię	Okres panowania	Informacje dodatkowe
		Ludwik I Węgierski	1370 – 1382	8. król Polski. król Węgier.
		Jadwiga I Andegaweńska	1384 – 1399	9. król Polski. koregent Władysława II Jagiełły.

Osobny artykuł: Jagiellonowie.

Jesienią 1384 Jadwiga Andegaweńska przybyła z Węgier do Polski, gdzie 16 października tego roku w Krakowie została koronowana przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Bodzantę na króla Polski. Wobec jej małoletności ster rządów w państwie dzierżyli możnowładcy małopolscy, pozostający w kontakcie z jej matką Elżbietą Bośniaczką, jednakże nie powołano regenta, ponieważ, jak pisze Jan Długosz: wszystko co mówiła lub czyniła znamionowało sędziwego wieku powagę.

W 1386 roku królem Polski u boku Jadwigi Andegaweńskiej został Władysław II Jagiełło, wielki książę litewski. Założona przez niego dynastia Jagiellonów panowała w Polsce i w Litwie do 1572 roku. Nie posiadał prawa do dziedzicznego panowania, dlatego następne nominacje na króla odbywały się na zasadach „wolnej elekcji” – wbrew ostatniej woli Kazimierza Wielkiego (w przypadku braku prawnego potomka dziedziczna władza miała wrócić do – kolejnego w linii – Piasta), wymuszonej przez czwartą żonę Władysława II Jagiełły – Zofię Holszańską, z którą miał synów (dzieci z poprzednich małżeństw wcześnie zmarły), przy czym po śmierci poprzednika jako pierwszą wysuwano kandydaturę syna, później męża córki.

Rodzina Jagiellonów „infantką” (spadkobierczynią rodu) wyznaczyła Annę Jagiellonkę (późniejszego króla Polski), a następnie – po śmierci swojego męża Stefana królowa Anna Jagiellonka przekazała tron Rzeczypospolitej synowi swojej siostry – Katarzyny Jagiellonki – Zygmuntowi III Wazie, również na zasadach „wolnej elekcji”. W czasach panowania tej dynastii Polskę i Litwę łączyła unia personalna (władca Wielkiego Księstwa Litewskiego wybierany był również na króla Polski), przekształcona w 1569 roku w unię realną – na skutek wygaśnięcia męskiej linii legalnych następców i pretendentów do polskiej korony.

W latach 1444–1447 Polska nie miała króla. Początkowo liczono się z możliwością powrotu Władysława III Warneńczyka, później jego brat Kazimierz IV Jagiellończyk przez dwa lata toczył pertraktacje z polskimi panami, głównie odnośnie do charakteru unii polsko-litewskiej. Ostatecznie doszli do porozumienia, a Kazimierz Jagiellończyk 25 czerwca 1447 roku został koronowany na króla Polski.

Portret	Herb	Imię	Okres panowania	Informacje dodatkowe
		Władysław II Jagiełło	1386 – 1434	10. król Polski najwyższy książę litewski, wielki książę litewski
		Władysław III Warneńczyk	1434 – 1444	11. król Polski król Węgier, najwyższy książę litewski
		Kazimierz IV Jagiellończyk	1447 – 1492	12. król Polski wielki książę litewski.
		Jan I Olbracht	1492 – 1501	13. król Polski książę głogowski
		Aleksander I Jagiellończyk	1501 – 1506	14. król Polski wielki książę litewski
		Zygmunt I Stary	1506 – 1548	15. król Polski wielki książę litewski
		Zygmunt II August	1548 – 1572	16. król Polski wielki książę litewski, koregent Zygmunta I

W latach 1573–1795 Polską (Koroną), tworzącą wraz z Litwą Rzeczpospolitą Obojga Narodów, rządzili królowie wybierani w drodze wolnej elekcji.

W okresach pomiędzy śmiercią monarchy a wyborem następcy władzę pełnił Interrex.

Anna Jagiellonka 13 grudnia 1575 roku na Rynku Starego Miasta w Warszawie została wybrana w wolnej elekcji królem Polski i wielkim księciem Litwy, ostatecznie dzień później stronnictwo szlacheckie pod przewodnictwem Jana Zamoyskiego uznało ją za króla „Piasta”, „przydając jej na małżonka” księcia siedmiogrodzkiego Stefana Batorego.

Kilkakrotnie dochodziło na przestrzeni lat do podwójnych elekcji:

• 12 grudnia 1575 roku stronnictwo habsburskie obrało królem cesarza Maksymiliana II Habsburga, lecz ostatecznie królem wybrano jego kontrkandydata – Stefana Batorego. Sam Maksymilian zmarł niedługo potem – 12 października 1576 roku.
• 19 sierpnia 1587 roku większość poparła Zygmunta III Wazę, lecz trzy dni później Jakub Woroniecki, biskup kijowski, popierany przez grupę magnatów ogłosił królem Maksymiliana III Habsburga. Ten 27 września tego samego roku zaprzysiągł pacta conventa. Pokonany w bitwie pod Byczyną, na mocy traktatu bytomsko-będzińskiego. 9 marca 1589 roku zrzekł się tytułu króla Polski.
• 27 czerwca 1697 roku prymas Michał Stefan Radziejowski ogłosił królem Polski Franciszka Ludwika księcia Conti, z kolei uzurpujący sobie prawa interrexa, biskup kujawski, Stanisław Kazimierz Dąmbski – Augusta II Mocnego. Ostatecznie władcą został August, zaś zwolennicy Contiego uznali go królem 21 maja 1698 roku na mocy ugody łowickiej.

Maksymilian II Habsburg, Maksymilian III Habsburg i Franciszek Ludwik Conti są pomijani w zestawieniach polskich władców.

Portret	Herb	Imię	Okres panowania	Informacje dodatkowe
		Henryk III Walezy	1573 – 1575	Walezjusze
				Król Polski, król Francji.
		Anna Jagiellonka	1575 – 1586	Jagiellonowie
				Królowa Polski. Współrządziła z mężem (Stefanem Batorym).
		Stefan Batory	1576 – 1586	Batorowie
				Król Polski, Książę Siedmiogrodu.
		Zygmunt III Waza	1587 – 1632	Wazowie
				Król Polski, król Szwecji.
		Władysław IV Waza	1632 – 1648	Wazowie
				Król Polski, król Szwecji, car Rosji.
		Jan II Kazimierz Waza	1648 – 1668	Wazowie
				Król Polski, król Szwecji. Abdykował.
		Michał Korybut Wiśniowiecki	1669 – 1673	Wiśniowieccy
				Król „Piast”
		Jan III Sobieski	1674 – 1696	Sobiescy
				Król „Piast”
		August II Mocny	1697 – 1704	Wettynowie
				Król Polski, książę Saksonii. Abdykował.
		Stanisław Leszczyński	1704 – 1709	Leszczyńscy
				Król „Piast”. Abdykował.
		August II Mocny	1709 – 1733	Wettynowie
				Król Polski, książę Saksonii.
		Stanisław Leszczyński	1733 – 1736	Leszczyńscy
				Król „Piast”. Książę Lotaryngii i Baru. Abdykował.
		August III Sas	1733 – 1763	Wettynowie
				Król Polski, książę Saksonii.
		Stanisław August Poniatowski	1764 – 1795	Poniatowscy
				Król „Piast”. Abdykował.

Osobny artykuł: Władcy ziem polskich w czasie zaborów.

W latach 1772–1795 Rzeczpospolita Obojga Narodów zniknęła z mapy politycznej Europy, stopniowo podzielona między Imperium Rosyjskie, Królestwo Prus i Monarchię Habsburgów. Dwa pierwsze traktaty rozbiorowe, podobnie jak każdy traktat o zmianie granic, zostały zatwierdzone przez polski Sejm. Trzeci rozbiór, wobec likwidacji państwa, nie mógł być przez stronę polską zatwierdzony, toteż stronami ostatniego traktatu rozbiorowego, podpisanego 24 października 1795 roku, były już wyłącznie państwa zaborcze. Miesiąc później, 25 listopada, w Grodnie abdykował ostatni król Polski – Stanisław August Poniatowski. Zgodnie z ustaleniami państw zaborczych pozostającymi w mocy aż do zakończenia kongreu wiedeńskiego w 1815, żadne z nich nie rościło sobie statusu następcy prawnego Rzeczypospolitej Obojga Narodów, a tytuł króla Polski miał zostać zniesiony. Władcy państw zaborczych dodawali do swojej tradycyjnej tytulatury określenia związane z ziemiami znajdującymi się w granicach dawnej Rzeczypospolitej:

• cesarze rzymscy, a po 1806 cesarze Austrii (zarazem w latach 1815–1866 prezydenci Związku Niemieckiego) – nosili tytuł króla Galicji i Lodomerii, wielkiego księcia Krakowa oraz księcia Oświęcimia i Zatoru,
• cesarze Rosji – posługiwali się m.in. tytułami wielkiego księcia Litwy, Wołynia i Podola, księcia Inflant, Kurlandii, Semigalii, Żmudzi i Białegostoku oraz pana i wielkiego księcia Połocka, Witebska i Mścisławia, przy czym po kongresie wiedeńskim przyjęli dodatkowo tytuł króla Polski począwszy od 1815 roku, utrzymując go również po faktycznej likwidacji podmiotowości międzynarodowej samego Królestwa Polskiego w 1831 roku oraz późniejszego pozbawienia go większości pozostałej jeszcze autonomii w 1874 roku,
• królowie Prus (zarazem w latach 1867–1871 prezydenci Związku Północnoniemieckiego, a następnie od 1871 cesarze niemieccy) – używali tytułu księcia Pomorza, Kaszubów oraz pana na Lęborku i Bytowie, przy czym po kongresie wiedeńskim używali dodatkowo tytułu wielkiego księcia poznańskiego począwszy od 1815 roku, również po faktycznej likwidacji autonomii samego księstwa w 1849 roku.

Księstwo Warszawskie (1807–1815)

Władca	Portret władcy	Daty panowania	Informacje dodatkowe	Dynastia
Fryderyk August I		1807–1815	Elektor Saksonii 1763–1806 jako Fryderyk August III, król Saksonii 1806–1827.	Wettynowie

Królestwo Polskie

Unia personalna z Rosją

Władca	Portret władcy	Daty panowania	Informacje dodatkowe	Dynastia
Aleksander I		1815–1825	Cesarz Rosji 1801–1825	Romanowowie
Mikołaj I		1825–1831	Cesarz Rosji w latach 1825–1855; koronowany na króla polskiego 24 maja 1829 w Warszawie, zdetronizowany przez Sejm Królestwa Polskiego 25 stycznia 1831.

Unia realna z Rosją po powstaniu listopadowym

Władca	Portret władcy	Daty panowania	Informacje dodatkowe	Dynastia
Mikołaj I		1831–1855	Cesarz Rosji 1825–1855	Romanowowie
Aleksander II		1855–1881	Cesarz Rosji 1855–1881
Aleksander III		1881–1894	Cesarz Rosji 1881–1894
Mikołaj II		1894–1917	Cesarz Rosji 1894–1917
Michał II		1917	Domniemany cesarz Rosji. Nie przyjął tytułu cesarskiego, 16 marca 1917 r. abdykował na rzecz Rządu Tymczasowego.

Królestwo Polskie (1917–1918) zależne od Cesarstwa Niemieckiego i Austro-Węgier

Osobny artykuł: Królestwo Polskie (1917–1918).

W czasie I wojny światowej ziemie polskie zaboru rosyjskiego były okupowane przez Niemcy i Austro-Węgry, które aktem 5 listopada 1916 r. zadeklarowały utworzenie Królestwa Polskiego. Od 12 września 1917 do 14 listopada 1918 roku monarchę i regenta Królestwa Polskiego aktu 5 listopada zastępowała Rada Regencyjna, która Orędziem do Narodu Polskiego z 7 października 1918 roku proklamowała niepodległość Polski, zaś w okresie współistnienia prowizorium rządowego Królestwa Polskiego oraz rządu Republiki Polskiej, Radę Regencyjną zastępował od 14 listopada 1918 r. Naczelny Dowódca Józef Piłsudski, aż do dekretu Naczelnego Dowódcy z 22 listopada 1918 roku o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej, który ustalał ustrój republikański odrodzonej Polski, organizację i kompetencje tymczasowych organów władzy państwowej do momentu ukonstytuowania wybranego w demokratycznych wyborach Sejmu Ustawodawczego, do którego równocześnie Piłsudski rozpisał wybory w oparciu o ordynację proporcjonalną. Dekret formalnie wszedł w życie z dniem jego ogłoszenia w Dzienniku Praw, tj. 29 listopada 1918 roku (Dz.U. z 1918 r. nr 17, poz. 41).

Portret	Herb	Imię	Okres rządów	Informacje dodatkowe
	–	Rada Regencyjna	1917 – 1918	W skład rady wchodzili: Aleksander Kakowski, Zdzisław Lubomirski, Józef Ostrowski
		Józef Piłsudski	1918	Od 11 do 14 listopada 1918 sprawował władzę zwierzchnią wraz z Radą Regencyjną jako Naczelny Dowódca; następnie w dniach 14-22/29 listopada Naczelnik Państwa i formalnie regent Królestwa Polskiego.

Osobny artykuł: Prezydenci Polski.

• Królowie Polski
• Władcy Litwy
• Polskie rody książęce
• Legendarni władcy Polski

• Duczmal M., Jagiellonowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1996.
• Dybkowska A., Żaryn J., Żaryn M., Polskie dzieje. Od czasów najdawniejszych po współczesność, wyd. 2, Warszawa 1995. ISBN 83-01-11870-9.
• Józef AndrzejJ.A. Gierowski Józef AndrzejJ.A., Rzeczpospolita w dobie złotej wolności (1648–1763), Kraków: Fogra, 2001, ISBN 83-85719-35-0, ISBN 83-85719-56-3, OCLC 830984919 .brak strony (książka)
• Grodziski S., Polska w czasach przełomu (1764–1815), Kraków 2001. ISBN 83-85719-45-8.
• StanisławS. Grodziski StanisławS., Porównawcza historia ustrojów państwowych, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 1998, ISBN 83-7052-840-6, OCLC 830205241 .brak strony (książka)
• StanisławS. Grzybowski StanisławS., Dzieje Polski i Litwy (1506–1648), Kraków: Fogra, 2000, ISBN 83-85719-48-2, OCLC 830272034 .brak strony (książka)
• Morby J.E., Dynastie świata. Przewodnik chronologiczny i genealogiczny, Kraków 1995, s. 261–263. ISBN 83-7006-263-6.
• JerzyJ. Wyrozumski JerzyJ., Dzieje Polski piastowskiej (VIII w.-1370), Kraków: Fogra, 1999, ISBN 83-85719-38-5, OCLC 749221743 .brak strony (książka)
• Zientara B., Henryk Brodaty i jego czasy, wyd. 2, Warszawa 1997.