Ticino
Ticino (niem.
Tereny Ticino zostały zajęte przez Szwajcarów w XV i na początku XVI wieku, w 1803 kanton przystąpił do Konfederacji Szwajcarskiej jako pełnoprawny członek. Jego stolicą jest miasto Bellinzona. Językiem urzędowym kantonu jest język włoski, natomiast językiem mówionym jest język lombardzki - wyjątkiem jest gmina Bosco/Gurin, gdzie mówi się po alemańsku. W kantonie wykształciła się kuchnia Ticino, która ma wpływy włoskie.
| kanton | |||||
 | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Siedziba | |||||
| Data powstania | 1803 | ||||
| Kod ISO 3166-2 | CH-TI | ||||
| Powierzchnia | 2812,16 km² | ||||
| Populacja (31 grudnia 2021) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość | 125 os./km² | ||||
| Języki urzędowe | |||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||
 | |||||
| Liczba okręgów | 8 | ||||
| Liczba powiatów | 38 | ||||
| Liczba gmin | 106 | ||||
Położenie na mapie Szwajcarii | |||||
| 46°17′N 8°47′E/46,283333 8,783333 | |||||
| Strona internetowa | |||||
Na terenie Ticino znajduje się włoska enklawa Campione d’Italia. Razem z częścią kantonu Gryzonia, Ticino tworzy tzw. Svizzera Italiana (pol. Szwajcarię włoskojęzyczną). Dialekty lombardzkie (koiné uçidentala) są wciąż szeroko używane, ale nie mają oficjalnego statusu. Najważniejsze miasta to Lugano, Locarno i stolica kantonu Bellinzona.
Nazwa
Oficjalną nazwą kantonu jest nazwa włoska Ticino (endonim), pochodząca od łacińskiej nazwy Ticinum. Polonia szwajcarska używa również nazwy Tessyn. Polskie publikacje encyklopedyczne w zdecydowanej większości używają nazwy Ticino. KSNG nie wypowiedziała się w tej sprawie, co zgodnie z praktyką i rekomendacjami ONZ oznacza, że zaleca jako poprawną formę endonim, czyli Ticino.
Demografia
Językiem urzędowym kantonu jest język włoski. Językami z najwyższym odsetkiem użytkowników są:
- język włoski – 87,7%,
- język niemiecki – 10,8%,
- język francuski – 5,1%%.
Podział administracyjny
Kanton dzieli się na osiem okręgów (distretto), 38 powiatów (circolo) oraz 106 gmin (comune).
| Nazwa okręgu | Liczba mieszkańców 31 grudnia 2021 | Powierzchnia km² | Liczba powiatów (Circolo) | Liczba gmin (Comune) |
|---|---|---|---|---|
| Bellinzona | 56 371 | 226,33 | 3 | 6 |
| Blenio | 5 634 | 360,58 | 3 | 3 |
| Leventina | 8 718 | 479,55 | 4 | 10 |
| Locarno | 64 159 | 550,57 | 7 | 19 |
| Lugano | 151 242 | 307,94 | 12 | 47 |
| Mendrisio | 49 778 | 100,75 | 5 | 11 |
| Riviera | 10 354 | 145,60 | 1 | 2 |
| Vallemaggia | 5 925 | 569,37 | 3 | 8 |
Kultura i nauka
Z Ticino pochodziło wielu architektów renesansu i baroku: Francesco Borromini, Matteo Castelli, Giovanni Catenazzi, rodzina Fontana, Carlo Maderna, Giovanni Battista di Quadro, Giovanni Trevano, komaskowie.
Z Ticino pochodzi również wielu wybitnych architektów neomodernizmu: Rino Tami, Tita Carloni, Peppo Brivio, Luigi Snozzi, Livio Vacchini, Aurelio Galfetti, Mario Botta.
Przypisy
Linki zewnętrzne
This article uses material from the Wikipedia Polski article Ticino, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.