Rodolfo Graziani

11 sierpnia 1882 w Filettino, zm. 11 stycznia 1955 w Rzymie) – włoski wojskowy, marszałek, markiz, zwolennik faszyzmu i Benita Mussoliniego.

Rodolfo Graziani

Rodolfo Neghelli de Graziani

Graziani w 1940 roku
Marszałek Włoch
Data i miejsce urodzenia	11 sierpnia 1882 Filettino
Data i miejsce śmierci	11 stycznia 1955 Rzym
Przebieg służby
Lata służby	1903–1945
Siły zbrojne	Regio Esercito Esercito Nazionale Repubblicano
Główne wojny i bitwy	wojna włosko-turecka, I wojna światowa, II wojna włosko-abisyńska, II wojna światowa
Odznaczenia
Multimedia w Wiki Commons

Uczestnik I wojny światowej. W latach 1921–1929 przeprowadzał pacyfikację Libii, w trakcie której prowadził rasistowską politykę, według której Włosi mieli być rasą nadrzędną, a „gorsi” Afrykanie zostali pozbawieni praw. Kampania prowadzona przez Grazianiego objęła wywoływanie głodu, dokonywanie masowych mordów i tworzenie obozów koncentracyjnych – zginęły przez to tysiące Libijczyków. Z kraju wydalono 100 000 Beduinów, połowę ludności Cyrenajki, na miejsce rdzennej ludności trafić mieli włoscy osadnicy.

Od 1930 roku był wicegubernatorem Cyrenajki i zyskał sławę jako bezwzględny dowódca, krwawo tłumiący powstanie bractwa muzułmańskiego Sanusijja.

W czasie wojny w Abisynii w latach 1935–1936 dowodził armią południową, a od maja 1936 roku pełnił funkcję generalnego gubernatora i wicekróla tego państwa. W czasie jego dowództwa armia dokonała szeregu zbrodni tj. użycie broni chemicznej (gaz musztardowy i fosgen) czy też wprowadzenie faktycznego niewolnictwa na terenach okupowanych w celu zwalczenia oporu.

W czasie okupacji kraju założył obozy pracy. W 1937 roku doszło do nieudanego zamachu na Grazianiego. W odpowiedzi na to Etiopczycy obecni na uroczystości, w której uczestniczył generał, zostali zastrzeleni, a milicja faszystów rozpoczęła masakry w stolicy Etiopii, gdzie zamordowano 30 tysięcy osób, a wiele domostw zostało zniszczonych.

Od października 1939 roku był szefem Sztabu Generalnego wojsk lądowych, jednocześnie od czerwca 1940 roku był gubernatorem Libii i naczelnym dowódcą sił zbrojnych w Afryce Północnej.

W sierpniu 1940 roku usiłował odwieść Mussoliniego od zamiaru zaatakowania wojsk brytyjskich w Egipcie. Pod presją duce we wrześniu niechętnie skierował do walki 10 Armię. Klęski wojsk włoskich w grudniu (np. pod Marsa Matruh) stały się przyczyną zdymisjonowania go w lutym 1941 roku. W 1943 roku, po kapitulacji Włoch, uciekł na północ, gdzie został ministrem obrony Włoskiej Republiki Socjalnej. Organizował masowe wywozy Włochów na przymusowe roboty do III Rzeszy, zwalczał ruch partyzancki. 1 maja 1945 roku wydał rozkaz o zaprzestaniu oporu przez wojska włoskie.

W tym samym roku stanął przed sądem pod zarzutem zdrady. Trzy lata później skazany na 18 lat więzienia, po kilku miesiącach amnestionowany. Od 1952 roku honorowy przewodniczący neofaszystowskiej partii Włoski Ruch Społeczny (MSI).