Order Gwiazdy Jerzego Czarnego

Po morderstwie króla Aleksandra Obrenowicia, ostatniego ze swej dynastii, tron przejął w 1903 r. Piotr I Karadziordziewić, który z obrenowiciowskich odznaczeń przejął tylko Order św. Łazarza, Order Białego Orła i Order św. Sawy, likwidując związane z tradycją rodzinną obalonej dynastii ordery Miłosza Wielkiego, Krzyża Takowy i Natalii. Zamiast dwóch pierwszych z nich wprowadzono rok później, z datą ustanowienia 1 stycznia 1904 r. Order Gwiazdy Jerzego Czarnego, nawiązujący swą nazwą do czynów protoplasty nowej dynastii, Jerzego Czarnego Petrowicia. Order zajął po św. Łazarzu drugie miejsce w kolejności starszeństwa orderów serbskich i zachował je także później w czasach Królestwa SHS i Jugosławii.

Order był nadawany za „wybitne zasługi cywilne i wojskowe”, początkowo przeznaczony tylko dla poddanych serbskich, a po zmianie statutów w roku 1906 udostępniono go również cudzoziemcom.

Order był podzielony na cztery klasy cywilne:

• I klasa – Krzyż Wielki,
• II klasa – Wielki Oficer,
• III klasa – Komandor,
• IV klasa – Oficer,

w czasie wojen bałkańskich w 1912 ustanowiono dodatkowe cztery klasy z mieczami (sa mačevima), nadawane za akty odwagi oraz wybitną służbę wojskową:

• I klasa – Krzyż Wielki z Mieczami,
• II klasa – Wielki Oficer z Mieczami,
• III klasa – Komandor z Mieczami,
• IV klasa – Oficer z Mieczami,

w 1915 dodano dwie najniższe klasy z mieczami przeznaczone dla podoficerów oraz szeregowych, nadawane za czyny wymagające osobistej dzielności w boju:

• Krzyż Złoty,
• Krzyż Srebrny.

Książęta krwi królewskiej otrzymywali Wielki Krzyż przy chrzcie, ale nosić go mogli dopiero od 18 roku życia.

Odznaczenie (trójklasowe) o identycznej nazwie i podobnym wyglądzie nadaje obecnie Republika Serbska (zob. Order Gwiazdy Jerzego Czarnego).

Wbrew swej nazwie order bynajmniej nie miał formy gwiazdy: oznaka to tzw. krzyż Ruperta, a więc krzyż równoramienny, zbudowany na łukach, z rozszerzonymi zakończeniami zaokrąglonych ramion, emaliowany na biało, ze złotymi promieniami między ramionami.

W medalionie awersu znajdował się biały krzyż serbski w czerwonym polu, otoczony napisem Зa Веру и Cвoбoду – 1904 (Za wiarę i wolność – 1904). Na medalionie rewersu orderu umieszczono białego dwugłowego orła serbskiego, otoczonego napisem Пeтap I – 1904 (Piotr I – 1904). Zawieszką była złota korona królewska.

W wersji z mieczami krzyżowano je między ramionami, z ostrzami skierowanymi w górę. Dwie najniższe klasy żołnierskie wykonane były z pozłacanego lub posrebrzanego brązu i nieemaliowane.

Order bez mieczy noszono na czerwonej wstędze z obustronną białą bordiurą, klasy wojskowe na czerwonej wstążce bez bordiury.

Gwiazda orderowa I i II klasy była srebrna, ośmiopromienna, z nałożoną na nią oznaką orderu, przy czym gwiazda I klasy miała 85-92 mm, a II klasy – 82-84 mm średnicy.

Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem Gwiazdy Jerzego Czarnego.

Krzyż Wielki z Mieczami (lista niepełna)

1914–1918

• Albert I Koburg – król Belgów
• Ferdynand I Rumuński – król Rumunii
• Luigi Cadorna – generał włoski
• Louis Franchet d’Espérey – marszałek Francji
• Douglas Haig – generał brytyjski
• Joseph Joffre – marszałek Francji
• John Pershing – generał amerykański
• Philippe Pétain – marszałek Francji
• Maurice Sarrail – generał francuski

1941–1945

• Kragujevac – miasto

• Arnhard Graf Klenau: Europäische Orden ab 1700, Monachium, 1978
• Royal Orders – The Order of the Star of Karageorge. royalfamily.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-05)].