Maria Bakka: Polska aktorka

Bakka-Gierszanin, wyst. też jako Maria Gierszanin; ur. 9 marca 1922 w Warszawie) – polska aktorka teatralna, sporadycznie reżyser teatralna, rzadko występująca w filmie i telewizji. Od 1959 związana ze Szczecinem. Czynna zawodowo w latach 1945–2012.

Maria Bakka

Maria Bakka (Karpacz, 2010)
Imię i nazwisko	Maria Bakka-Gierszanin
Data i miejsce urodzenia	9 marca 1922 Warszawa
Zawód	aktorka
Współmałżonek	1. Roman Seniuk, scenograf; 2. Aleksander Gierszanin, aktor
Lata aktywności	1945–2012
Odznaczenia
Cytaty w Wikicytatach

Urodziła się w Warszawie w 1922 roku. Jej matka była polonistką, ojciec – malarzem.

W czasie okupacji mieszkała w Warszawie. Już wówczas interesowała się teatrem, podziwiając m.in. Elżbietę Barszczewską. W szkole średniej na lekcjach filozofii poznała Zofię Mrozowską, która pomogła przyszłej aktorce dostać się na konspiracyjne zajęcia Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej, odbywające się wówczas – ze względu na trwającą wojnę – w prywatnych mieszkaniach. Wykłady prowadzili m.in. Jadwiga Turowicz, Zofia Małynicz, Juliusz Osterwa i Marian Wyrzykowski, a kolegami z ławki M. Bakki byli m.in. Barbara Rachwalska i Andrzej Łapicki. Aktorce nie udało się uzyskać dyplomu PIST-u, jej edukację przerwało powstanie warszawskie. Wkrótce przeprowadziła się do Krakowa, gdzie po zakończeniu wojny rozpoczęła pracę w Studiu przy Teatrze Starym; występowali tam wówczas Andrzej Szczepkowski i Tadeusz Łomnicki. 25 lipca 1945 zdała pierwszy w Polsce egzamin eksternistyczny i otrzymała dyplom.

Wkrótce po egzaminie zadebiutowała w objazdowym Teatrze Ziem Zachodnich, który powstał w Krakowie, w sztuce Jeńcy Lucjana Rydla, wcielając się w rolę Wichny. Spektakl ten reżyserowali Wanda Siemaszkowa i Władysław Woźnik. Z przedstawieniem tym Bakka występowała w wielu miastach i wsiach Polski, a sama aktorka uważa ten okres swojej pracy za szczególnie ważny w doskonaleniu umiejętności aktorskich. Później, na przełomie lat 1946/1947, zaangażowała się na stałe w Teatrze Miejskim im. Juliusza Słowackiego w Opolu. Następnie występowała w teatrach: Dramatycznym Marynarki Wojennej (Teatr Domu Marynarza) w Gdyni (1946-47), Ziemi Lubuskiej im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim (1947-48), Miejskim w Bydgoszczy (1948-49), Polskim w Bielsku-Cieszynie (1949-53), Dramatycznym w Poznaniu. W czasie wizyty u kuzynki w Stanach Zjednoczonych urodziła syna Jana. Niedługo później ojciec jej dziecka, Aleksander Gierszanin (występujący w teatrze jako Bohdan Gierszanin), dostał propozycję stałego angażu w Szczecinie, w Teatrach Dramatycznych (Teatr Polski i Współczesny znajdował się wówczas pod jedną dyrekcją). Zanim przyjął tę ofertę, postawił warunek, że jego przyszła żona również zostanie aktorką tego teatru. Pracowała tam w latach 1959-75, a od 1975 do 1983 miała etat w szczecińskim Teatrze Polskim.

W swojej długoletniej pracy teatralnej aktorka brała udział w realizacjach teatralnych polskiej i światowej klasyki (Balladyna, Damy i huzary, Wesele, Rewizor, Cyrulik sewilski, Lilla Weneda, Kordian, Dziady, Pan Tadeusz, Romeo i Julia, Miarka za miarkę, Śluby panieńskie i wiele innych), grała różnorodne role – zarówno dramatyczne, jak i komediowe. Występowała czasem także w repertuarze kierowanym do dzieci i młodzieży.

W 1984 roku przeszła na emeryturę, nie rozstała się jednak z aktorstwem na zawsze, od czasu do czasu grywając gościnnie drobne role, m.in. docenione przez krytyków w Weselu i Czarownicach z Salem. W roku 2003 reżyser Tatiana Malinowska-Tyszkiewicz zaprosiła Marię Bakkę do udziału w spektaklu Komandor dziś nie przyjdzie, później specjalnie dla niej przygotowała monodram Orbanowa (2004), a następnie (2009) zaoferowała główną rolę w przedstawieniu Dawno temu dziś (aut. Victor Lanoux), którą Bakka zagrała, mając 87 lat.

Obecnie mieszka w Podgórzynie w województwie dolnośląskim. W marcu 2022 roku obchodziła setne urodziny.

Role

Wybrane role w spektaklach teatralnych:

Teatr Telewizji

Role w spektaklach Teatru Telewizji:

• 1976: Relacja (reż. Jerzy Wójcik)
• 1977: Medea jako Stara kobieta (reż. Jerzy Wójcik)
• 1987 Scenarzyści jako sąsiadka (reż. Andrzej May)

Film

Rola filmowa:

• 1979: Elegia jako Niemka (reż. Paweł Komorowski)

Reżyseria

Reżyseria spektakli teatralnych:

• 1957: Cyd (fragmenty) – asystent reżysera
• 1958: Zygmunt August (fragmenty) – asystent reżysera
• 1976: Yerma, czyli Bezpłodna – reżyser

• 1979: Elegia jako Niemka (reż. Paweł Komorowski)

Odznaczenia i nagrody:

• 1969: Zasłużony Działacz Kultury
• 1975: Złoty Krzyż Zasługi
• 1977: Złota Honorowa Odznaka Towarzystwa Przyjaciół Szczecina
• 1985: Medal 40-lecia Polski Ludowej
• 2010: Złota Odznaka Honorowa Gryfa Zachodniopomorskiego
• 2010: nominacja do Bursztynowego Pierścienia
• 2015: Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”

• Portrety. Maria Bakka. Po premierach [online], teatry.art.pl (za Gazetą Wyborczą Szczecin), 28 kwietnia 2003 [zarchiwizowane z adresu 2007-11-20] .
• EwaE. Podgajna EwaE., Sylwetka Marii Bakki [online], teatry.art.pl (za Gazetą Wyborczą Szczecin), 28 kwietnia 2003 [zarchiwizowane z adresu 2006-06-20] .
• Maria Bakka-Gierszanin, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2021-04-10] .