Magnus Gabriel De la Gardie (ur.
1622, zm. 1686) – szwedzki polityk i dowódca, długoletni kanclerz królestwa szwedzkiego.
Magnus Gabriel De la Gardie z żoną Marią Eufrozyną | |
Data i miejsce urodzenia | 1622 |
---|---|
Data śmierci | 1686 |
Kanclerz Królestwa Szwedzkiego | |
Okres | od 1660 |
Przynależność polityczna | Stronnictwo wojenne |
Poprzednik | utworzenie urzędu |
Następca | rozwiązanie urzędu |
Pochodził z jednej z najbogatszych rodzin szwedzkich, mającej korzenie francuskie. Jego ojcem był Jacob Pontusson De la Gardie, dowódca szwedzki. Magnus otrzymał staranne wykształcenie (m.in. na uniwersytecie w Uppsali), uzupełnione podróżą po Europie. Został faworytem panującej w latach 1644–1654 królowej Krystyny. Ożenił się z jej kuzynką, księżniczką Marią Eufrozyną z Zweibrücken, został gubernatorem Saksonii i uczestniczył w oblężeniu Pragi, a w 1652 r. został ministrem skarbu. Wkrótce jednak popadł w niełaskę królowej i musiał usunąć się z dworu. Za panowania jej następcy Karola X Gustawa (brata Marii Eufrozyny) Magnus służył w Inflantach i uczestniczył w potopie szwedzkim (dowodził wojskami szwedzkimi, które opanowały wówczas Litwę). Negocjował ze strony szwedzkiej warunki pokoju oliwskiego.
Gdy Karol Gustaw zmarł w 1660 r., De la Gardie - zgodnie z jego ostatnią wolą - został mianowany na stanowisko kanclerza i członka rady regencyjnej, która objęła władzę do 1672 r. wobec małoletniości Karola XI. Przewodził wówczas stronnictwu wojennemu, które przeważało w radzie. Poszukując źródeł finansowania, podpisał wówczas dwa traktaty z Francją, zapewniające coroczne subsydia w zamian za ewentualne poparcie militarne w konfliktach (m.in. układ z 1661 r. zawierający klauzulę o wsparciu szwedzkim dla francuskiego kandydata na tron polski przy następnej elekcji). W 1675 r. Szwecja przyłączyła się do wojny Francji z koalicją, w której ponosiła początkowo porażki (m.in. w bitwie pod Fehrbellin w Brandenburgii). Winą za taki przebieg wojny obarczono De la Gardie i jego stronników, jeszcze w tym samym roku powołana została specjalna komisja do zbadania tej sprawy. Rozstrzygnięcie zapadło dopiero w 1682 r., gdy komisja uznała byłych regentów i senat winnymi niepowodzeń królestwa i nakazała im zapłatę bardzo wysokiego odszkodowania.
De la Gardie został pochowany w kościele poklasztornym w Varnhem, który odnowił i gdzie urządził rodzinną nekropolię.
W 1669 roku podarował uniwersytetowi w Uppsali zakupiony wcześniej cenny, wczesnośredniowieczny rękopis z tłumaczeniem Biblii na język gocki znany jako Codex Argenteus.
This article uses material from the Wikipedia Polski article Magnus Gabriel De la Gardie, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.