Mózgowie

Ten artykuł dotyczy mózgu kręgowców. Zobacz też: mózgowie człowieka.

Najważniejsze jego funkcje to sterowanie, nadzorowanie działania, homeostaza organizmu (m.in. częstość akcji serca, ciśnienie tętnicze krwi, równowaga wodno-elektrolitowa, temperatura ciała), a także wyższe funkcje nerwowe (funkcje poznawcze, popędowe, pamięć i uczenie się).

Mózgowie jest zmodyfikowanym odcinkiem rdzenia kręgowego, w którym między neuronami czuciowymi i ruchowymi występuje zwielokrotniona liczba neuronów kojarzeniowych. Wraz z rozwojem ewolucyjnym u kręgowców kadłuby komórek nerwowych w mózgowiu formowały coraz lepiej wyodrębnione jądra i korę, a ich wypustki drogi, pasma, pęczki, wiązki i spoidła. Prymitywna organizacja układu utrzymała się jednak w tworze siatkowatym (formatio reticularis).

Mózgowie dorosłych osobników utworzone jest z pięciu pęcherzyków mózgowia występujących u embrionu. Są to:

1. kresomózgowie (telencephalon)
2. międzymózgowie (diencephalon)
3. śródmózgowie (mesencephalon)
4. tyłomózgowie lub móżdżek (metencephalon lub cerebellum)
5. rdzeniomózgowie (rdzeń przedłużony) (myelencephalon lub medulla oblongata)

Mózgowie składa się z mózgu (cerebrum) i pnia mózgu (truncus cerebri), przy czym granice między tymi strukturami są różnie ujmowane.

W anatomii kręgowców do mózgu zalicza się wszystkie odcinki mózgowia z wyjątkiem móżdżku i rdzenia przedłużonego, a niekiedy też z wyjątkiem śródmózgowia. Klinicyści zaliczają do mózgu tylko półkule mózgu, a resztę do pnia mózgu. W anatomii człowieka mózgiem określane jest zwykle całe kresomózgowie, a pozostałe odcinki zaliczane są do pnia mózgu.

Bochenek i Reicher dzielą mózgowie na: półkule mózgu, móżdżek i pień mózgu.

Wyróżnia się trzy opony mózgowia (meninges encephali):

1. opona twarda mózgowia (dura mater encephali) – najbardziej zewnętrzna
2. pajęczynówka mózgowia (arachnoidea encephali) – środkowa
3. opona miękka mózgowia (pia mater encephali) – bezpośrednio przylegająca do mózgowia

W mózgowiu występują komory mózgowia (ventriculi cerebri):

• w kresomózgowiu dwie komory boczne (czyli komora I oraz II),
• w międzymózgowiu komora III (połączona z komorami bocznymi),
• w rdzeniomózgowiu komora IV (która łączy się z komorą III w śródmózgowiu wodociągiem Sylwiusza).

Komory mózgowia wypełnia płyn mózgowo-rdzeniowy (liquor cerebrospinalis) – wodnista, przejrzysta, zasadowa ciecz (wypełnia również kanał ośrodkowy rdzenia kręgowego, jamę podtwardówkową i podpajęczynówkową oraz zbiorniki podpajęczynówkowe).

Zobacz multimedia związane z tematem: Mózgowie

• mózg izolowany
• modułowość mózgu

• Adam Bochenek, Michał Reicher: Anatomia człowieka. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1993. ISBN 978-83-200-4251-1.brak strony w książce