Kryteria Konwergencji

Są to zatem warunki konieczne do wypełnienia dla państw członkowskich Unii Europejskiej, które dążą do wprowadzenia euro i zobowiązały się nie przeprowadzać jednostronnej euroizacji. Początkowo kryteria te zapisane były w traktacie o Unii Europejskiej, jednak w wyniku wejścia w życie traktatu lizbońskiego znalazły się one głównie w artykule 140 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dawny Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą) oraz w Protokole nr 13 w sprawie kryteriów konwergencji. W zakresie warunków koniecznych do przyjęcia euro, oprócz niezależności banku centralnego, kraje zobowiązane są wypełnić cztery kryteria: stabilności cen, fiskalne, kursowe i odnoszące się do stóp procentowych.

Stabilność cen

W odniesieniu do osiągnięcia wysokiego poziomu trwałej zbieżności traktat głosi, że jednym z warunków jest:

Jest to jedno z trzech kryteriów o charakterze monetarnym. Konkretne wskaźniki brane pod uwagę zawarte są w art. 1 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji. Zgodnie z jego treścią poziom inflacji danego państwa w ciągu roku poprzedzającego badanie nie może przekraczać o więcej niż 1,5 punkta procentowego inflacji trzech państw Unii Europejskiej o najbardziej stabilnym poziomie cen. Inflację tę mierzy się wskaźnikiem HICP, nie zaś CPI.

Sytuacja fiskalna

Osobny artykuł: Procedura nadmiernego deficytu.

Zgodnie z treścią traktatu kolejne kryterium dotyczy sytuacji finansów publicznych danego państwa członkowskiego. W myśl art. 2 Protokołu państwo członkowskie nie może być:

Państwo członkowskie nie może być zatem objęte procedurą nadmiernego deficytu (EDP), która związana jest z przekroczeniem wskaźników odnoszących się do sektora instytucji rządowych i samorządowych (ang. general government). Wskaźniki te wynoszą 3% PKB w odniesieniu do deficytu oraz 60% PKB w odniesieniu do zadłużenia, jednak w praktyce przy ocenie uwzględnia się raczej tendencję, nie zaś poziom wartości referencyjnych w jednym określonym momencie. Ponadto uwzględnia się m.in. wyzwania stojące aktualnie przed budżetem danego państwa, jak np. podejmowanie określonych reform.

Kurs walutowy

Osobny artykuł: Mechanizm Kursów Walutowych.

Drugim kryterium o charakterze monetarnym jest kryterium kursu walutowego. Zgodnie z art. 3 Protokołu państwa członkowskie zobowiązane są do uczestnictwa w europejskim mechanizmie kursowym przez minimum dwa lata, bez poważnych napięć. Ocena pomyślności pozostawania w mechanizmie wydawana jest przez Europejski Bank Centralny. W okresie przebywania w ERM II zakazana jest samowolna dewaluacja waluty krajowej względem euro. Obecnie maksymalne dopuszczalne pasmo wahań kursowych wynosi ±15% odchylenia względem wyznaczonego kursu centralnego.

Stopy procentowe

Ostatnim kryterium związanym z polityką monetarną jest kryterium stóp procentowych, ściśle określone w art. 4 Protokołu. Przy ocenie jego wypełnienia brane są te same trzy państwa, co przy kryterium inflacyjnym. Kryterium głosi, że w ciągu roku przed badaniem średnia nominalna długoterminowa stopa procentowa nie może przekraczać stopy procentowej wspomnianych państw o więcej niż 2 pkt. procentowe. Przy ocenie brane są pod uwagę obligacje skarbowe.

 

Osobny artykuł: Euro w Polsce.

Od 1 maja 2004 Polska uczestniczy w UGiW, jednak objęta jest derogacją (czasowe wyłączenie spod pewnych zasad prawnych). Ma zatem podobny status jak większość państw, które przystąpiły do UE wraz z nią, odmienny natomiast od Wielkiej Brytanii i Danii, które uzyskały klauzulę opt-out. Uchylenie derogacji uzależnione jest od wypełnienia kryteriów konwergencji. Bieżące informacje na temat aktualnego stanu ich wypełnienia publikowane są w wydawanym od sierpnia 2009 roku przez Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Wprowadzenia Euro Monitorze konwergencji nominalnej oraz publikowanym co dwa lata przez Europejski Bank Centralny Raporcie o konwergencji.

We wrześniu 2015 roku sytuacja przedstawiała się w sposób następujący:

• Pakt Stabilności i Wzrostu
• Pakt fiskalny
• gospodarka Unii Europejskiej

• Kryteria konwergencji. ecb.int. [dostęp 2010-02-13].
• Kryteria konwergencji. nbportal.pl. [dostęp 2010-02-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 marca 2010)].
• Wersja skonsolidowana traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. eur-lex.europa.eu. [dostęp 2010-02-13].
• Protokoły. eur-lex.europa.eu. [dostęp 2010-02-13].
• Procedura nadmiernego deficytu. ec.europa.eu. [dostęp 2010-02-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (19 stycznia 2010)].
• Raporty o konwergencji. mf.gov.pl. [dostęp 2016-07-08].
• Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Wprowadzenia Euro przez Rzeczpospolitą Polską: Monitor konwergencji nominalnej. mf.gov.pl. [dostęp 2016-07-08].