Jean-Claude Carrière: Francuski pisarz, scenarzysta i dramaturg

19 września 1931 w Colombières-sur-Orb, zm. 8 lutego 2021 w Paryżu) – francuski scenarzysta filmowy, pisarz, dramaturg i okazjonalnie aktor. Znany ze ścisłej współpracy z Luisem Buñuelem.

Jean-Claude Carrière

Data i miejsce urodzenia	19 września 1931 Colombières-sur-Orb
Data i miejsce śmierci	8 lutego 2021 Paryż
Zawód	scenarzysta, pisarz
Lata aktywności	1964-2021
Multimedia w Wiki Commons
Cytaty w Wikicytatach

Początki

Urodził się na południu Francji w rodzinie średniozamożnych rolników uprawiających winorośl. W młodości uczęszczał do szkoły katolickiej, był nawet ministrantem. Po wojnie wraz z rodzicami przeniósł się z prowincji na przedmieścia Paryża, w którym mieszkał przez niemal całe swoje życie. Po ukończeniu studiów historycznych w wieku 27 lat został zmobilizowany i brał udział w wojnie algierskiej.

Swoją pierwszą powieść napisał w 1957. W latach 50. asystował przy krótkometrażówkach Jacques'a Tatiego.

Film

Swoją współpracę z Buñuelem, trwającą kilkanaście lat, rozpoczął od Dziennika panny służącej (1964) – adaptacji powieści Octave'a Mirbeau. Później Carrière współtworzył również scenariusze do takich jego filmów jak: Piękność dnia (1967), Droga mleczna (1969), Dyskretny urok burżuazji (1972), Widmo wolności (1974) oraz Mroczny przedmiot pożądania (1977).

Carrière współpracował ponadto z takimi reżyserami, jak Pierre Étaix, Louis Malle, Jean-Luc Godard, Volker Schlöndorff, Miloš Forman, Philip Kaufman, Jacques Deray, Michael Haneke, Nagisa Ōshima, Philippe Garrel czy Julian Schnabel. Napisał również scenariusze do dwóch filmów Andrzeja Wajdy: Danton (1983) i Biesy (1988).

Poza scenariopisarstwem pojawiał się też okazjonalnie w filmach jako aktor. Mimo tego, że był ateistą – podobnie jak Buñuel – zagrał u niego księdza w Dzienniku panny służącej oraz heretyckiego biskupa z IV wieku w Drodze mlecznej.

Był trzykrotnie nominowany do Oscara za najlepszy scenariusz: za Dyskretny urok burżuazji (1972), Mroczny przedmiot pożądania (1977) i Nieznośną lekkość bytu (1988). Ostatecznie otrzymał Oscara za całokształt twórczości w 2014 jako jeden z nielicznych scenarzystów uhonorowanych tą nagrodą.

Zasiadał w jury konkursu głównego na 34. MFF w Cannes (1981).

Książki

Jest autorem książki-rozmowy z Dalajlamą pt. Siła buddyzmu. Napisał także adaptację indyjskiej Mahabharaty dla Petera Brooka, Rozmowy o wielości świata, w których rozprawiał z fizykami molekularnymi i kosmologami, oraz Słownik głupstw. W Polsce ukazały się jego książki „Alfabet zakochanego w Indiach” (Drzewo Babel, 2009), „Alfabet zakochanego w Meksyku” (Drzewo Babel, 2011), "Krąg łgarzy. Powiastki filozoficzne z całego świata" (tom 1 i 2, Drzewo Babel, 2013 i 2014), "Szorstkie wino" (Drzewo Babel, 2017). Zapis jego rozmowy z Umbertem Eco (moderowanej przez J-F. de Tonnaca) ukazał się w książce pt. Nie myśl, że książki znikną (WAB, 2010).

Scenarzysta

• 1962: Zalotnik (Le soupirant)
• 1964: Dziennik panny służącej (Le journal d'une femme de chambre)
• 1965: Yoyo
• 1965: Viva Maria!
• 1966: Hotel Paradiso
• 1966: Miss Muerte
• 1967: Piękność dnia (Belle de jour)
• 1967: Życie złodzieja (Le voleur)
• 1969: Droga mleczna (La voie lactée)
• 1969: Basen (La piscine)
• 1970: Borsalino
• 1971: Odlot (Taking Off)
• 1972: Dyskretny urok burżuazji (Le charme discret de la bourgeoisie)
• 1972: Un homme est mort
• 1974: Widmo wolności (Le fantôme de la liberté)
• 1977: Mroczny przedmiot pożądania (Cet obscur objet du désir)
• 1979: Blaszany bębenek (Die Blechtrommel)
• 1979: L'associé
• 1980: Ratuj się kto może (życie) (Sauve qui peut (la vie))
• 1981: Fałszerstwo (Die Fälschung)
• 1982: Pasja (Passion)
• 1982: Powrót Martina Guerre (Le retour de Martin Guerre)
• 1983: Danton
• 1984: Miłość Swanna (Un amour de Swann)
• 1986: Głodny wilk (Oviri)
• 1986: Max, moja miłość (Max mon amour)
• 1988: Nieznośna lekkość bytu (The Unbearable Lightness of Being)
• 1988: Biesy (Les possédés)
• 1988: Bengalska noc (La nuit Bengali)
• 1989: Valmont
• 1989: Trudno być Bogiem (Es ist nicht leicht ein Gott zu sein)
• 1990: Cyrano de Bergerac
• 1990: Milou w maju (Milou en mai)
• 1992: Powrót Casanovy (Le retour de Casanova)
• 1991: Zabawa w Boga (At Play in the Fields of the Lord)
• 1995: Huzar (Le hussard sur le toit)
• 1996: Król olch (Der Unhold)
• 1997: Chińska szkatułka (Chinese Box)
• 2000: Salsa
• 2004: Narodziny (Birth)
• 2006: Duchy Goi (Goya's Ghosts)
• 2007: Ulzhan – zapomniane światło (Ulzhan)
• 2011: Rzecz o mych smutnych dziwkach (Memoria de mis putas tristes)
• 2012: Artysta i modelka (El artista y la modelo)
• 2015: W cieniu kobiet (L'ombre des femmes)
• 2017: Kochankowie jednego dnia (L'amant d'un jour)
• 2018: At Eternity's Gate
• 2018: L'homme fidèle

Aktor

• 1964: Dziennik panny służącej (Le journal d'une femme de chambre)
• 1969: Droga mleczna (La voie lactée)
• 2006: Tajna księga (Tajnata kniga)
• 2010: Zapiski z Toskanii (Copie conforme)

Tadeusz Sobolewski, Szejk Gomelezów, w: „Duży Format”, dodatek do „Gazety Wyborczej”, 06.04.2010.

Zobacz kolekcję cytatów scenarzysty w Wikicytatach

• Jean-Claude Carrière w bazie IMDb (ang.)