Helena Pilejczyk: Polska łyżwiarka szybka

1 kwietnia 1931 w Zieluniu, zm. 12 listopada 2023 w Elblągu) – polska łyżwiarka szybka, olimpijka, wielokrotna mistrzyni Polski, zdobywczyni brązowego medalu na igrzyskach w Squaw Valley 1960 i zdobywczyni tzw. małego wicemistrzostwa świata z Östersund 1960. Zawodniczka klubów elbląskich: Stali, Turbiny i Olimpii, później nauczycielka i trenerka.

Helena Pilejczyk

Helena Pilejczyk, 2012
Data i miejsce urodzenia	1 kwietnia 1931 Zieluń
Data i miejsce śmierci	12 listopada 2023 Elbląg
Klub	Stal Elbląg (1950–1955) Turbina Elbląg (1956–1958) Olimpia Elbląg (1959–1972)
Wzrost	159 cm
Reprezentacja	Polska
Dorobek medalowy
Reprezentacja  Polska Igrzyska olimpijskie brąz Squaw Valley 1960 1500 m
Odznaczenia
Multimedia w Wiki Commons

Jej rekordy życiowe to 48,20 s na 500 metrów, 1:35,80 na 1000 m, 2:37,10 na 1500 m, 5:15,20 na 3000 m, 10:06,20 na 5000 m, 199,766 w wieloboju małym. Zasłużona Mistrzyni Sportu, odznaczona m.in. Srebrnym i Brązowym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe oraz Krzyżem Kawalerskim i w 2008 Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (M.P. z 2009 nr 24, poz. 311). Honorowa Obywatelka Elbląga.

Helena Majcher wychowywała się w Zieluniu, potem mieszkała kolejno w Pułtusku, Radzyminie, Warszawie (podczas powstania), Pruszkowie, Kwidzynie i w Elblągu. Dostała tam pracę nauczycielki w szkole podstawowej. Początkowo uprawiała grę w siatkówkę i lekkoatletykę, wkrótce jednak zmieniła dyscyplinę na łyżwiarstwo szybkie. Opiekował się nią trener Stali Elbląg Kazimierz Kalbarczyk. W lutym 1952 dostała telegram z Zakopanego, z prośbą o przyjazd i zastąpienie chorej zawodniczki Stali-Olimpii w sztafecie 4x1000 m. Zdobyła wtedy swój pierwszy tytuł mistrzyni Polski. Indywidualnie była szósta i tym samym awansowała do kadry narodowej. Rok później ustanowiła swój pierwszy rekord kraju na dystansie 500 m. W 1955 była już rekordzistką na wszystkich dystansach.

Mistrzostwa świata w 1957 w fińskiej Imatrze były dla Pilejczykowej debiutanckimi; zajęła w nich dziewiątą pozycją w wieloboju. Rok później w szwedzkim Kristinehamn była już piąta, a w 1960 na światowym czempionacie w Östersund zajęła drugie miejsce na 1000 m i zdobyła srebrny medal (w łącznej klasyfikacji ponownie była piąta).

Igrzyska olimpijskie w Squaw Valley

W lutym tego samego roku Pilejczyk pojechała na zimowe igrzyska do USA (była to pierwsza olimpiada, w której programie znalazło się łyżwiarstwo szybkie kobiet). Początkowo krajowi działacze nie chcieli dopuścić do wyjazdu reprezentantek Polski, uważając to za stratę pieniędzy przy jednoczesnej niemożności nawiązania walki z czołówką światową. Przekonało ich dopiero drugie miejsce Pilejczykowej na MŚ. Polka odczuwała przed swym pierwszym olimpijskim startem dużą presję kibiców, którzy po zdobyciu przez zawodniczkę medalu MŚ liczyli na jej kolejny sukces. W pierwszym konkursie (na dystansie 500 m) Pilejczyk była dwunasta, w kolejnym (na 1000 m) piąta, a 21 lutego zdobyła brązowy medal na 1500 m. W zawodach długo prowadziła jej rodaczka Elwira Seroczyńska. W ostatniej parze rywalizowały ze sobą Pilejczyk i będąca w znakomitej formie radziecka panczenistka Lidija Skoblikowa.

Podczas dekoracji grupa miejscowej Polonii urządziła swym rodaczkom owację, a następnie przedarła się przez kordon ochroniarzy i podrzucała je do góry. Po zawodach pojawiły się opinie, że na początku wyścigu Pilejczyk pojechała za szybko i podciągnęła Skoblikową, a gdyby tego nie zrobiła, Seroczyńska mogłaby mieć złoto. W ostatniej części olimpijskiej rywalizacji (na 3000 m) Pilejczyk była szósta.

Późniejsze sezony

 

Na mistrzostwach globu jeszcze tylko w 1961 wywalczyła miejsce w czołowej dziesiątce – w norweskim Tønsbergu była siódma. W następnej edycji uplasowała się na czternastym miejscu; w kolejnych klasyfikowano ją w połowie trzeciej dziesiątki. Na igrzyskach w Innsbrucku najlepszym wynikiem Pilejczykowej była piętnasta pozycja w wyścigu na 1000 m. W pozostałych startach plasowała się w trzeciej dziesiątce. W 1971 wystartowała w swoich jedynych mistrzostwach Europy; w Leningradzie uplasowała się na dwudziestej trzeciej lokacie w wieloboju.

W 1972 wycofała się z czynnego życia sportowego. Wróciła do pracy pedagogicznej i trenerskiej w Olimpii, a później CWEKS Orzeł. Jej wychowankami byli m.in.: Mariusz Maślanka, Małgorzata Tomporowska, Celina Tłustochowicz i olimpijka Ewa Borkowska-Wasilewska. W 1997 Pilejczyk zdobyła na torze w Berlinie złoty medal w wieloboju, w kategorii powyżej 65 lat. Uprawiała łyżwiarstwo szybkie do 75. roku życia, zdobywając wielokrotnie tytuły mistrzyni świata weteranów. Piastowała funkcję wiceprezesa Elbląskiego Sportowego Klubu Nestora. W 2008 odsłoniła swoją gwiazdę w Alei Gwiazd Sportu we Władysławowie, a w 2013 replikę swego olimpijskiego medalu w Alei Gwiazd Sportu w Dziwnowie. Mieszkała w Elblągu, w 2002 otrzymała honorowe obywatelstwo tego miasta.

Zmarła 12 listopada 2023 po długiej chorobie w wieku 92 lat. Jej pogrzeb rozpoczął 18 listopada 2023 mszą św. w katedrze św. Mikołaja w Elblągu, po czym została pochowana na elbląskim cmentarzu komunalnym Agrykola.

Córka Stanisława i Heleny, absolwentka Liceum Pedagogicznego w Kwidzynie (1950). W 1955 wyszła za mąż za Lucjana Pilejczyka (1933-2015), działacza i sędziego łyżwiarskiego, miała z nim syna Jarosława (1958–1999).

Igrzyska olimpijskie  

Miejsce	Dzień	Rok	Miejscowość	Dyscyplina/konkurencja	Czas	Czas zwyciężczyni	Strata	Zwyciężczyni
12.	20 lutego	1960	Squaw Valley	łyżwiarstwo szybkie 500 m	48,2	45,9	2,3	Helga Haase
3.	21 lutego	1960	Squaw Valley	łyżwiarstwo szybkie 1500 m	2:27,1	2:25,2	1,9	Lidija Skoblikowa
5.	22 lutego	1960	Squaw Valley	łyżwiarstwo szybkie 1000 m	1:35,8	1:34,1	1,7	Kłara Gusiewa
6.	23 lutego	1960	Squaw Valley	łyżwiarstwo szybkie 3000 m	5:26,2	5:14,3	11,9	Lidija Skoblikowa
23.	30 stycznia	1964	Innsbruck	łyżwiarstwo szybkie 500 m	50,1	45,0	5,1	Lidija Skoblikowa
25.	31 stycznia	1964	Innsbruck	łyżwiarstwo szybkie 1500 m	2:38,3	2:22,6	15,7	Lidija Skoblikowa
15.	1 lutego	1964	Innsbruck	łyżwiarstwo szybkie 1000 m	1:39,8	1:33,2	6,2	Lidija Skoblikowa
26.	2 lutego	1964	Innsbruck	łyżwiarstwo szybkie 1000 m	5:47,3	5:14,9	32,4	Lidija Skoblikowa

Mistrzostwa świata w łyżwiarstwie szybkim w wieloboju

Miejsce	Dzień	Rok	Miejscowość	Konkurencja	Czas/punkty	Czas/punkty zwyciężczyni	Strata	Zwyciężczyni
12.	9–10 lutego	1957	Imatra	1500 m	2:46,2	2:37,0	9,2	Inga Artamonowa
7.	9–10 lutego	1957	Imatra	3000 m	5:45,0	5:33,8	11,2	Eevi Huttunen
10.	9–10 lutego	1957	Imatra	500 m	51,2	48,8	3,2	Sofja Kondakowa
10.	9–10 lutego	1957	Imatra	1000 m	1:45,9	1:39,9	6,0	Inga Artamonowa
9.	9–10 lutego	1957	Imatra	wielobój	217.050	207.500	9.550	Inga Artamonowa
7.	8–9 lutego	1958	Kristinehamn	1500 m	2:43,7	2:34,3	9,4	Inga Artamonowa
6.	8–9 lutego	1958	Kristinehamn	500 m	50,3	47,6	2,7	Tamara Ryłowa
6.	8–9 lutego	1958	Kristinehamn	1000 m	1:46,3	1:43,3	3,0	Sofja Kondakowa
8.	8–9 lutego	1958	Kristinehamn	3000 m	5:54,3	5:33,0	11,3	Inga Artamonowa
5.	8–9 lutego	1958	Kristinehamn	wielobój	217.067	208.483	8.584	Inga Artamonowa
5.	30–31 stycznia	1960	Östersund	1500 m	2:41,6	2:37,6	4,0	Walentina Stienina
2.	30–31 stycznia	1960	Östersund	1000 m	1:40,7	1:40,2	0,5	Kłara Gusiewa
11.	30–31 stycznia	1960	Östersund	500 m	52,3	49,5	2,8	Lidija Skoblikowa
5.	30–31 stycznia	1960	Östersund	3000 m	5:37,6	5:23,9	13,7	Lidija Skoblikowa
5.	30–31 stycznia	1960	Östersund	wielobój	212.784	208.833	3.951	Walentina Stienina
12.	11–12 lutego	1961	Tønsberg	500 m	49,7	48,1	1,6	Walentina Stienina
11.	11–12 lutego	1961	Tønsberg	1000 m	1:43,3	1:37,8	5,5	Walentina Stienina
5.	11–12 lutego	1961	Tønsberg	1500 m	2:38,9	2:33,3	5,6	Walentina Stienina
5.	11–12 lutego	1961	Tønsberg	3000 m	5:35,6	5:23,4	12,2	Inga Woronina
7.	11–12 lutego	1961	Tønsberg	wielobój	210.250	202.533	7.717	Walentina Stienina
11.	17–18 lutego	1962	Imatra	500 m	49,4	47,6	1,8	Elwira Seroczyńska
14.	17–18 lutego	1962	Imatra	1000 m	1:45,8	1:41,6	3,2	Inga Woronina
19.	17–18 lutego	1962	Imatra	1500 m	2:43,5	2:32,2	11,3	Inga Woronina
17.	17–18 lutego	1962	Imatra	wielobój	156.800	204.683	47.883	Inga Woronina
11.	21–22 lutego	1963	Karuizawa	500 m	47,8	45,4	2,4	Lidija Skoblikowa
27.	21–22 lutego	1963	Karuizawa	1000 m	1:39,7	1:31,8	7,9	Lidija Skoblikowa
27.	21–22 lutego	1963	Karuizawa	1500 m	2:34,7	2:23,3	11,4	Lidija Skoblikowa
25.	21–22 lutego	1963	Karuizawa	wielobój	149.550	190.817	41.267	Lidija Skoblikowa
20.	27–28 stycznia	1968	Helsinki	1000 m	1:40,3	1:34,5	5,8	Ludmiła Titowa
21.	27–28 stycznia	1968	Helsinki	1500 m	2:37,7	2:26,4	11,3	Stien Baas-Kaiser
DNS	27–28 stycznia	1968	Helsinki	wielobój	102.717	195.050	92.333	Stien Baas-Kaiser
22.	1–2 lutego	1969	Grenoble	500 m	49,4	45,1	4,3	Kirsti Biermann
23.	1–2 lutego	1969	Grenoble	1000 m	1:38,3	1:31,2	7,1	Lāsma Kauniste
24.	1–2 lutego	1969	Grenoble	1500 m	2:33,5	2:21,5	12,0	Stien Baas-Kaiser
24.	1–2 lutego	1969	Grenoble	wielobój	149.717	189.567	39.85	Lāsma Kauniste
27.	6–7 lutego	1971	Helsinki	500 m	50,4	44,6	5,8	Anne Henning
25.	6–7 lutego	1971	Helsinki	1000 m	1:40,2	1:33,0	7,2	Dianne Holum
24.	6–7 lutego	1971	Helsinki	1500 m	2:38,0	2:23,2	14,8	Nina Statkiewicz
26.	6–7 lutego	1971	Helsinki	wielobój	153.167	191.400	38.233	Nina Statkiewicz

Mistrzostwa Europy w łyżwiarstwie szybkim w wieloboju

Miejsce	Dzień	Rok	Miejscowość	Konkurencja	Czas/punkty	Czas/punkty zwyciężczyni	Strata	Zwyciężczyni
23.	31 stycznia–1 lutego	1971	Leningrad	500 m	50,41	45,54	4,87	Ludmiła Titowa
19.	31 stycznia–1 lutego	1971	Leningrad	1000 m	1:44,5	1:36,1	8,4	Ludmiła Titowa
23.	31 stycznia–1 lutego	1971	Leningrad	1500 m	2:40,0	2:25,5	14,5	Nina Statkiewicz
23.	31 stycznia–1 lutego	1971	Leningrad	wielobój	155.993	197.097	41.104	Nina Statkiewicz

Sukcesy krajowe

• trzydzieści siedem tytułów seniorskiej mistrzyni Polski:
  • na 500 m (1954, 1956, 1958, 1962, 1964)
  • na 1000 m (1956, 1957, 1958, 1962, 1971)
  • na 1500 m (1955, 1956, 1957, 1958, 1962, 1963, 1964, 1968, 1969, 1971)
  • na 3000 m (1956, 1957, 1958, 1962, 1968, 1969, 1970, 1971, 1972)
  • w wieloboju (1956, 1957, 1958, 1962, 1969, 1971)
  • w sztafecie 4x1000 m (1952, 1953)
• pięć tytułów seniorskiej wicemistrzyni Polski:
  • w wieloboju (1954, 1961, 1963, 1965, 1970)
• czterdzieści ustanowionych rekordów Polski

• Helena Pilejczyk Bio, Stats, and Results [online], Sports-Reference.com [dostęp 2014-10-29] [zarchiwizowane z adresu 2013-10-21]  (ang.).
• Profil na stronie Schaats Statistieken.nl. Statistieken.nl. [dostęp 2014-06-23]. (niderl.).