Gottfried Michael Koenig: Niemiecki kompozytor, teoretyk muzyki i pedagog

5 października 1926 w Magdeburgu, zm. 30 grudnia 2021 w Culemborgu) – niemiecki kompozytor, teoretyk muzyki i pedagog.

Początkowo uczył się prywatnie gry na fortepianie, organach i skrzypcach (1936–1944), następnie studiował muzykę kościelną w Brunszwiku (1946–1947). W latach 1947–1948 kształcił się w Städtische Musikschule w Brunszwiku, w latach 1948–1950 studiował kompozycję pod kierunkiem Güntera Bialasa oraz analizę muzyczną u Wilhelma Malera i akustykę u Ericha Thienhausa w Nordwestdeutsche Musikakademie w Detmold.

W 1951 uczestniczył w zajęciach prowadzonych przez Wernera Meyer-Epplera i Herberta Eimerta podczas Międzynarodowych Letnich Kursach Nowej Muzyki w Darmstadcie, co ukierunkowało jego zainteresowanie ku muzyce elektronicznej. Następnie podjął studia uzupełniające z zakresu technologii muzyki w Hochschule für Musik w Kolonii (1953–1954) oraz uczęszczał na kursy elektronicznego przetwarzania danych na Uniwersytecie Kolońskim (1960). Ponadto ukończył kurs znajomości elektronicznych maszyn cyfrowych (1963–1964).

W 1953–1964 pracował w elektronicznym studiu NWDR (obecnie WDR), początkowo jako asystent, potem jako stały pracownik i kompozytor. Skomponował tam liczne własne utwory i zrealizował dzieła innych kompozytorów, takich jak m.in. Bengt Hambraeus, Mauricio Kagel, György Ligeti, Henri Pousseur. Asystował też Karlheinzowi Stockhausenowi przy realizowaniu jego pierwszego głośnego dzieła elektronicznego Gesang der Jünglinge (1956), a także Kontakte (1960).

W latach 1962–1964 wykładał muzykę elektroniczną w Hochschule für Musik w Kolonii. Od 1962 prowadzi zajęcia na Letnich Kursach w Darmstadcie i na Kursach Nowej Muzyki w Kolonii (Kölner Kurse für neue Musik) oraz w Sztokholmie, Bilthoven i Essen.

W 1964 objął kierownictwo artystyczne i naukowe w STEM (Studio for Electronic Music) przy Uniwersytecie w Utrechcie, przekształcone w 1986 w Instituut voor Sonologie(inne języki) przy Królewskim Konserwatorium w Hadze(inne języki). Przeniósł tam wówczas produkcję muzyki elektronicznej studia Philips Research Laboratories z Eindhoven i zintegrował ją z programami nauczania w studiach Uniwersytetu Technicznego w Delfcie i CEM (Contactorgaan Elektronische Muziek) w Bilthoven, a w 1971 zainstalował pierwszy komputer typu PDP-15, łącząc działalność pedagogiczną Instytutu z realizacją muzyki komputerowej i badaniami nad nią.

W 2002 Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Kraju Saary w Saarbrücken przyznał mu doktorat honoris causa. W semestrze zimowym 2002/2003 był profesorem wizytującym muzyki komputerowej na Uniwersytecie Technicznym w Berlinie. W 2010 otrzymał Giga-Hertz-Preis przyznawaną przez centrum sztuki i mediów ZKM w Karlsruhe. W 2016 został wybrany członkiem Akademie der Künste w Berlinie.

Styl Koeniga ewoluował od serializmu i aleatoryzmu do muzyki programowanej. Stworzył komputerowe programy umożliwiające generowanie elektronicznych dźwięków w sposób zgodny z koncepcją twórczą kompozytora i w oparciu o bardziej tradycyjne techniki kompozytorskie – Project 1 (1964), Project 2 (1966) i SSP Sound Synthesis Program (1971).

Napisał serię prac teoretycznych z zakresu teorii muzyki elektronicznej zatytułowaną Ästhetische Praxis. Jest autorem wielu publikacji w czasopismach fachowych. Od 1969 był współredaktorem „Electronic Music Reports”, a od 1973 „Sonological Reports”.

(na podstawie materiałów źródłowych)

(na podstawie materiałów źródłowych)

• Serielle und aleatorische Verfahren in der elektronischen Musik, w: „Electronic Music Reports” 4, Utrecht 1971
• Summary Observations on Compositional Theory, Utrecht, 1971
• Aesthetic Integration of Computer-Composed Scores, w: „Computer Music Journal” 7 (4), Cambridge Mass. 1983
• Segmente – eine musikalische Landschaft, w: „Interface”, Vol. 21, nr 1, Lisse 1992
• Ästhetische Praxis. Texte zur Musik
  • Vol. 1 1954–61, Saarbrücken, 1991
  • Vol. 2 1962–67, Saarbrücken, 1992
  • Vol. 3 1968–91, Saarbrücken, 1993
  • Vol. 4 Supplement I, Saarbrücken, 1999
  • Vol. 5 Supplement II, Saarbrücken, 2002
  • Vol. 6 Supplement III, Saarbrücken, 2007

• Ludomira Stawowy: Koenig Gottfried Michael. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 5: KLŁ część biograficzna. Kraków: PWM, 1997, s. 129. ISBN 83-224-3303-4. (pol.).
• Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995, s. 454. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).

• Gottfried Michael Koenig w bazie AllMusic (ang.)
• Dyskografia Gottfrieda Michaela Koeniga w bazie MusicBrainz (ang.)
• Gottfried Michael Koenig w bazie Discogs.com (ang.)