Budynek Szkoły Ewangelickiej W Katowicach: Budynek szkolny w Katowicach

Ten artykuł dotyczy budynku przy ulicy Szkolnej 5 w Katowicach. Zobacz też: Budynek szkoły ewangelickiej w Katowicach-Giszowcu.

Budynek szkoły ewangelickiej
w Katowicach

Budynek od strony ulicy Warszawskiej (2022)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Katowice
Adres	ul. Szkolna 5, 40-006 Katowice
Typ budynku	budynek szkoły
Styl architektoniczny	styl arkadowy
Kondygnacje	3+1
Rozpoczęcie budowy	1859
Ukończenie budowy	1860
Właściciel	miasto Katowice
Położenie na mapie Katowic Budynek szkoły ewangelickiej
Położenie na mapie Polski Budynek szkoły ewangelickiej
Położenie na mapie województwa śląskiego Budynek szkoły ewangelickiej
50°15′33,4″N 19°01′34,8″E/50,259278 19,026333
Multimedia w Wiki Commons

Jest siedzibą Szkoły Podstawowej Nr 7 Specjalnej w Katowicach, a sam budynek powstał w latach 1859–1860 w stylu arkadowym jako placówka szkolna dla katowickiej parafii ewangelickiej. Jeszcze w 1861 roku szkoła stała się placówką publiczną, a od 1873 roku budynek szkolny jest własnością miasta Katowice.

 

 

 

W połowie XIX wieku, gdy w Katowicach powstawała szkoła ewangelicka, funkcjonowała jedynie szkoła katolicka, otwarta w 1827 roku. Po zorganizowaniu w 1854 roku gminy ewangelickiej pastor Gotthold Christian Clausnitzer rozpoczął naukę religii dla grupy 25 dzieci. Gdy ich liczba uległa podwojeniu, uznano za celowe powołanie szkoły wyznaniowej, a pomieszczenia na sale lekcyjne przy późniejszej ulicy Młyńskiej przekazał na rzecz szkoły właściciel dóbr katowickich, Hubert von Tiele-Winckler. Regularną naukę w nowo utworzonej placówce rozpoczęto w marcu 1856 roku.

W związku ze stałym wzrostem liczby uczniów, w 1858 roku podjęto decyzję o budowie nowego gmachu szkoły. Parcela na której wzniesiony został kościół ewangelicki przy późniejszej ulicy Szkolnej była na tyle duża, by pomieścić na niej jeszcze dwa budynki: szkoły i sali gimnastycznej. Patronat nad budową gmachu szkolnego objął ród Tiele-Wincklerów, który przekazał na ten cel 7 mórg ziemi oraz 2 320 talarów. Pierwsze prace przy budowie budynku szkoły rozpoczęto wiosną 1859 roku, a uroczyste poświęcenie budynku odbyło się 27 sierpnia 1860 roku.

Zgodnie z decyzją władz oświatowych, 7 stycznia 1861 roku szkoła ewangelicka została przekształcona w szkołę publiczną. Utrzymywana była ona głównie ze składek wiernych, a jako że wszyscy mieszkańcy Katowic płacili podatek za utrzymywanie szkół komunalnych, ewangelicy robili to podwójnie, wspierając w ten sposób także swoją placówkę. W 1867 roku rozpoczęły się negocjacje nad przejęciem gmachu szkoły pod zarząd miejski, a jeszcze w tym samym roku przyznano jej subwencję miejską.

W 1871 roku, gdy liczba uczniów przekroczyła 300, do szkoły przyjęto czwartego nauczyciela. W 1873 roku miasto Katowice odkupiło od gminy ewangelickiej gmach szkoły i przejęło pełne koszty związane z utrzymaniem placówki. Stała się ona szkołą ogólnodostępną i wielowyznaniową, do której uczęszczała młodzież wyznania katolickiego, ewangelickiego i żydowskiego. W 1876 roku w szkole kształciło się 481 uczniów w sześciu oddziałach.

Do 1874 roku w gmachu szkoły ewangelickiej mieściła się także plebania parafii ewangelickiej, lecz z powodu szybkiego rozwoju placówki pastor musiał się z niej wyprowadzić. Nowy budynek plebanii oddano do użytku 28 września 1875 roku.

10 kwietnia 1876 roku decyzją rejencji opolskiej została założona szkoła symultanna(inne języki), która zajęła dwa budynki przy ulicy Młyńskiej i budynek dawnej szkoły ewangelickiej przy ulicy Szkolnej. W nowym roku szkolnym naukę rozpoczęło 1 739 uczniów. W 1892 roku gmach przy ulicy Szkolnej 5 został rozbudowany o dodatkowe piętro i ulokowano w nim rok później Męską Szkołę Średnią (niem. Knaben-Mittelschule).

W październiku 1895 roku Męską Szkołę Średnią połączono z Męską Szkołą Prac Ręcznych (niem. Knaben-Handarbeitsschule). Z uwagi na rosnącą liczbę uczniów, w 1903 roku trzy klasy przeniesiono do budynku szkoły realnej, a ostatecznie cała szkołę ulokowano w późniejszych latach w gmachu przy ulicy Szkolnej 9. W późniejszym okresie w różnych latach mieściły się w budynku przy ulicy Szkolnej 5 m.in.: szkoła ludowa, szkoła wyższa dla dziewcząt, szkoła średnia dla dziewcząt oraz szkoła gospodarstwa domowego. W latach międzywojennych w budynku dawnej szkoły ewangelickiej funkcjonowała specjalna koedukacyjna Szkoła Powszechna nr 8, a w czasach niemieckiej okupacji w 1941 roku przy ulicy Szkolnej 5 i 7 działała Szkoła Główna dla Dziewcząt (niem. Hauptschule für Mädchen).

W 1994 roku w gmachu działał Zespół Opieki Zdrowotnej Szkół Wyższych. 1 września 1999 roku powołano Zespół Szkół Specjalnych Nr 1 w Katowicach z siedzibą przy ulicy Szkolnej 5, w skład której weszła m.in. Szkoła Podstawowa nr 7 Specjalna w Katowicach. 20 października 2003 roku zespół szkół zmienił numerację na Nr 8. 1 września 2017 roku szkoła została przekształcona w ośmioletnią Szkołę Podstawową Nr 7 Specjalną w Katowicach.

Gmach szkoły ewangelickiej położony jest przy ulicy Szkolnej 5 w Katowicach, na terenie dzielnicy Śródmieście. Jest on siedzibą Szkoły Podstawowej Nr 7 Specjalnej w Katowicach.

Jest to obiekt murowany z cegieł i tynkowany, zwieńczony dachem dwuspadowym. Liczy trzy kondygnacje nadziemne i 1 podziemną, a powierzchnia zabudowy budynku wynosi 410 m². Gmach nosi silne znamiona stylu okrągłych łuków (arkadowego), z elementami neorenesansu – odpowiednio do stylu sąsiadującego z nim kościoła ewangelickiego. Charakterystycznym elementami budynku są szczyty z gzymsami arkadowymi oraz obramienia okienne. Pierwotnie obok sal lekcyjnych w budynku głównym znajdowały się mieszkania dla nauczyciela oraz dla pastora.

Budynek szkoły ewangelickiej jest drugim w historii budynkiem szkolnym wzniesionym na terenie współczesnego Śródmieścia Katowic, będąc jednocześnie najstarszym istniejącym gmachem tego typu (pierwszy budynek szkoły z 1856 roku znajdował się przy ulicy Młyńskiej, w miejscu gmachu Urzędu Miasta Katowice). Gmach jest ponadto jednym z najstarszych budynków w tej części miasta.

Gmach szkoły wpisany jest do gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice.

• TeresaT. Baranowska TeresaT., Korzenie szkolnictwa średniego w Katowicach, „Gazeta Uniwersytecka” (9 (129)), Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach, 2005, s. 2-5, ISSN 1505-6317  (pol.).
• AntoniA. Barciak AntoniA., EwaE. Chojecka EwaE., SylwesterS. Fertacz SylwesterS. (red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 1, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012, ISBN 978-83-87727-29-1 .
• LeszekL. Danilczyk LeszekL., MariaM. Kasprzyk MariaM., Studium historyczno-urbanistyczne Katowic w granicach administracyjnych. Katowice. Tom I tekst. Część I studium historyczne, Opublikowano w: Miejski System Zarządzania – Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Zabytki, Kraków: Pracownie Konserwacji Zabytków „ARKONA” Sp. z o.o. Pracownia Dokumentacji Naukowo-Historycznej, 1994a  (pol.).
• LeszekL. Danilczyk LeszekL., MariaM. Kasprzyk MariaM., Studium historyczno-urbanistyczne Katowic w granicach administracyjnych. Katowice. Tom I tekst. Część II studium konserwatorskie, Opublikowano w: Miejski System Zarządzania – Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Zabytki, Kraków: Pracownie Konserwacji Zabytków „ARKONA” Sp. z o.o. Pracownia Dokumentacji Naukowo-Historycznej, 1994b  (pol.).
• MichałM. Dzióbek MichałM., Ewangelicy w Katowicach: przewodnik, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2017, ISBN 978-83-64356-23-0  (pol.).
• WojciechW. Janota WojciechW., Katowice między wojnami: miasto i jego sprawy 1922–1939, wyd. pierwsze, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2010, ISBN 978-83-7729-021-7 .
• JoannaJ. Kałuska JoannaJ., MirosławM. Węcki MirosławM., W okupowanym mieście: topografia Katowic w latach 1939–1945, Katowice: Muzeum Historii Katowic; Archiwum Państwowe w Katowicach, 2013, ISBN 978-83-63031-16-9 .