Bożena Kociołkowska

27 marca 1941 w Warszawie) – artystka baletu: tancerka, pedagog, choreograf. Od 1960 roku tancerka, a od 1962 roku solistka Państwowej Opery Warszawskiej, a potem Teatru Wielkiego w Warszawie, gdzie w latach 1967–1986 była pierwszą solistką.

Bożena Kociołkowska

Data i miejsce urodzenia	27 marca 1941 Warszawa
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	taniec, choreografia
Epoka	balet
Odznaczenia

Wykształcenie

W 1960 roku ukończyła Państwową Średnią Szkołę Baletową w Warszawie, w roku 1979 warszawską Państwową Wyższą Szkołę Muzyczną (Wydział Wychowania Muzycznego) w zakresie pedagogiki tańca, a w 1991 roku Podyplomowe Studium Obrotu Dziełami Sztuki Profesjonalnej na wydziale Handlu Zagranicznego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.

Debiut sceniczny

W niespełna rok po skończeniu szkoły baletowej (18 stycznia 1961) zadebiutowała na scenie Państwowej Opery Warszawskiej partią Odetty-Odylii w Jeziorze łabędzim Czajkowskiego w tradycyjnej wersji choreograficznej, zrealizowanej przez Natalię Konius i Aleksandra Sobola. Alicja Bońkowska pisała wówczas w dwutygodniku „Współczesność”: „Bez precedensu w powojennej historii naszego baletu jest przecież wypadek wystąpienia dziewiętnastoletniej absolwentki warszawskiej Szkoły Baletowej w arcytrudnej roli Odetty-Odylii w tradycyjnej wersji Jeziora łabędziego. Kociołkowska jest jedyną z tych tancerek, która to pokonała”.

Kariera artystyczna

Po tym debiucie, w 1962 roku awansowała na stanowisko solistki baletu Opery Warszawskiej, a po przeniesieniu zespołu baletowego do odbudowanego Teatru Wielkiego, w 1967 roku została tam pierwszą solistką baletu. Podczas swojej kariery na scenie warszawskiej obejmowała wiele ról z repertuaru klasycznego i współczesnego, takich jak: Odetta-Odylia w Jeziorze łabędzim (w kolejnych inscenizacjach tradycyjnych z lat 1961, 1966 i 1973; po raz setny wykonała tę partię 21 grudnia 1977), Królowa Miedzianej Góry w Kamiennym kwiecie Prokofjewa w choreografii Aleksandra Tomskiego (1961), Dziewczyna w Czterech temperamentach Hindemitha w choreografii Françoise Adret (1962), Młynarka w Trójkątnym kapeluszu de Falli w choreografii Françoise Adret (1962), Dziewczyna w Zaczarowanej oberży Szałowskiego w choreografii Witolda Grucy (1962), Eurydyka w Orfeuszu Strawińskiego w choreografii Alfreda Rodriguesa(1963), Solistka w Święcie wiosny Strawińskiego w choreografii Alfreda Rodriguesa (1965), Panna Młoda w Harnasiach Szymanowskiego w choreografii Eugeniusza Paplińskiego (1966), Kitri w Don Kichocie Minkusa w choreografii Aleksieja Cziczinadzego (1967), Francesca we Francesce da Rimini Czajkowskiego w choreografii Aleksieja Cziczinadze (1968), Mirta w Giselle Adama w choreografii tradycyjnej (1968), Aegina w Spartakusie Chaczaturiana w choreografii Jewgienija Czangi (1968), Wróżka w Kopciuszku w choreografii Aleksieja Cziczinadzego (1969), rola tytułowa w Pannie Julii Rangströma w choreografii Birgit Cullberg (1975), Solistka (Mazurek D-dur) w Sylfidach do muzyki Chopina w choreografii Michaiła Fokina (1975), pamiętna rola tytułowa w Fedrze Aurica w choreografii Serge'a Lifara (1978) oraz wiele innych.

Współpracowała w kraju lub za granicą z wieloma wybitnymi choreografami i pedagogami, takimi jak: Natalia Konius, Aleksiej Cziczinadze, Alicia Alonso, Serge Lifar, Birgit Cullberg, Asaf Messerer, Maja Plisiecka, Pierre Lacotte, Alberto Méndez, Alfred Rodrigues, Anton Dolin, Leon Wójcikowski, Witold Gruca i inni. Wszyscy oni w różnych latach mieli wpływ na ukształtowanie jej osobowości artystycznej i warsztatu pedagogicznego. Tańczyła z takimi tancerzami, jak: Henryk Giero, Zygmunt Jasman, Ryszard Krawucki, Feliks Malinowski, Zbigniew Strzałkowski, Janusz Smoliński, Stanisław Szymański, Wojciech Wiesiołłowski, Gerard Wilk, Kazimierz Wrzosek.

W latach 1964-1983 występowała prawie we wszystkich krajach Europy, a także w Stanach Zjednoczonych i na Kubie – brała udział w występach gościnnych baletu Teatru Wielkiego lub koncertowała w repertuarze estradowymi. Brała też udział w filmowych wersjach kilku baletów oraz w programach i spektaklach telewizyjnych, m.in. w Święcie wiosny, Orfeuszu i Eurydyce, Salmo gioioso, Claire de Lune. Otrzymała liczne stypendia zagraniczne, m.in.: Centre Intemational d'Art Choreographique w Paryżu, Polucca Schule w Dreźnie, Inter-Balet w Budapeszcie, International Ballet w Hawanie, Ruth Page Foundation w School of Dance w Chicago, Centro di Danza w Rzymie, Giordano Jazz Dance w Chicago.

Wybrane recenzje

Praca choreografa

W latach 1981–1996 zajmowała się także pracą choreograficzną. Opracowała choreografię do 35 spektakli muzycznych i dramatycznych, a także do baletów: Straussiada, Miscelanea, Czerwony Kapturek, zarówno w kraju, jak i za granicą (Niemcy, Jugosławia, Włochy).

Po zejściu ze sceny

W latach 1992–1993 sprawowała funkcję kierownika baletu Baletu Państwowej Opery i Filharmonii Bałtyckiej, a w latach 1993–1994 baletu Teatru Wielkiego w Łodzi. W latach 1994–1995 była kierownikiem artystycznym Państwowej Szkoły Baletowej w Warszawie, a w latach 1998-2007 Ogólnokształcącej Szkoły Baletowej w Bytomiu (była dyrektorem ds. artystycznych do 2007 r. kiedy nastąpiła zmiana dyrekcji w wyniku wydarzeń związanych z samobójczą próbą ucznia gimnazjum). Sprawowała także funkcję dyrektora artystycznego i organizacyjnego I i II Festiwalu „Dance of the World” (Gdańsk,1991 i Warszawa, 1996) oraz I Polsko-Niemieckich Warsztatów Tańca Współczesnego „Taniec dla tolerancji” w Łodzi (1994). W 2003 r. była jurorem Międzynarodowego Konkursu Tańca w Brnie.

Od wielu lat zajmuje się działalnością pedagogiczną, zarówno w kraju, jak i za granicą. Była pedagogiem w Akademii Muzycznej w Warszawie (1980), nauczycielem w Państwowej Średniej Szkoły Baletowej w Warszawie (1993), baletmistrzem w Teatro dell' Opera w Rzymie (1981–1982), pedagogiem szkół baletowych we Włoszech, Niemczech, Francji, pedagogiem Internationales Tanzprojekt w Akwizgranie, Bielefeld i Bonn (1992), Internationale Tanzwerkstatt w Bonn (1993), podczas I Światowego Kongresu Tańca w San Francisco, gdzie była jednym z pomysłodawców i twórców (1993), w latach 1992–1994 podczas Międzynarodowych Warsztatów w Niemczech, Italii, USA. Jest pomysłodawczynią wielu przedsięwzięć propagujących taniec klasyczny i współczesny na terenie kraju i za granicą, do których należą Międzynarodowe Spotkania Młodych Tancerzy w Bytomiu, projekty: „Zatańcz i ty”, kierowany do młodzieży i „Młodzi tancerze w Europie”, konkursy tańca „Terpsychora”, konkurs choreograficzny młodych tancerzy w Bytomiu.

Zajmuje się również działalnością społeczną. W latach 1991–1994 była przewodniczącą Sekcji Baletu ZASP, w latach 1992–1998 członkiem Międzynarodowego Komitetu Sieci Tańca Artystycznego w Bonn, a w latach 1995–1999 przewodniczącą Sekcji Choreografii ZAiKS. Była inicjatorską powstania rzeźby „W hołdzie polskim artystom baletu” odsłoniętej w 2016 przed gmachem Teatru Wielkiego w Warszawie.

Źródło:

• Złoty Krzyż Zasługi (1979)
• Złota odznaka honorowa „Za zasługi dla Warszawy” (1979, 1980)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1986)
• Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1989)
• Nagroda indywidualna I Stopnia Centrum Edukacji Artystycznej (2001)
• Nagroda „Muza 2003” w dziedzinie kultury
• Srebrny medal Zasłużony Kulturze „Gloria Artis” w dziedzinie: szkolnictwo artystyczne (2006)
• Statuetka „Terpsychora” ZASP-u dla najwybitniejszych artystów (2006)
• Nagroda Specjalna za Zasługi dla Kultury Polskiej Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2006)
• Dyplom Uznania Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego za pracę pedagogiczną (2006)
• Medal 750-lecia Bytomia za zasługi dla bytomskiej kultury (2006)
• Nagroda im. Witolda Hulewicza (2020)
• Złoty medal Zasłużony Kulturze „Gloria Artis” w dziedzinie: taniec/balet (2021)