Unner Bohnekraut verschded de Pälzer zwe Arde vun Werzkreider, Satureja hortensis, des ejärische Bohnekraut, ach Gardebohnekraut, bzw.
Summerbohnekraut genannt, un Satureja montana des mehrjärische Berschbohnekraut, ach Winderbohnekraut, genannt. Urspringlisch war Bohnekraut im estlische Middelmeerraum behoimat.
Bohnekraud is frieher ned nur reschelmeßig zum Werze vun Bohnegemies oigsedzt worre, sondern ach als Heilkraud. Verwend wern die gud abzuschdreifende Bläddle, frisches Gardebohnekraud zum Midkoche ach am Stick. De Gschmack is pfeffrisch, aromadisch weshalb in einische Geschende ach Pefferkraud zum ejährische Bohnekraud gsachd werd. So wie Stange- und Buschbohne war Bohnekraud en typsche Grundbestanddeel vun em Pälzer Gemisegarde.
Beide Arde ghere zur Gattung der Bohnekreider ladeinsch Satureja aus de Planzefamile de Lippeblieher, ladeinisch Lamiaceae. Zur Gaddung der Bohnekreider gheren 38 Arde vun denne 12 in Europa vorkumme.
Bohnekraud werd im Summer frisch ausm Garde, ansunschde die gedrocknede un dann abgezuppelte Bledder oigsedzt. Im eischene Garde hot ma die Planz e Stick iwwerm Bode abschnidde un unnerm Vordach oder im Scheppel im Schadde an em Schdrick zum Drockne uffghängt. Noch em Drockne wurden dann die Bleddele abschdreifd un dann in em Behälder dunkel un drucke uffbewahrt. Bohnekraud halt so soi Werzkraft ganz ausgezaichndet. Ferdisch zu kaafe gibts Bohnekraud gerebelt odder zu Pulver gemahle.
Die Werzkraft isch schdark, es langen schun kleene Menge um em Bohnegemies die aromadisch, pfeffrisch Note zu verleihe. Iwwermenge beim Werze decken de Eischgschmack z. B. vun Gemies zu un machen die Schpeis bitter. Außer fer Bohnegemies, was awwer in de Palz soin Standardoisatzgebiet war, kann es Bohnekraud ach fer Oitepf mit annere Hilzefrischd, Kardoffel- und Fleschsalade, Kräuterdunke und Tomadegerische oigsezt werre. Bohnekraud wird e Blähunge verhinnerndi und krampflesendi Wirkung zugschriwwe, was de Genuss vun Bohnegemies nochhaldisch erheht.
Die Franzose setzen es ach zum Werze vun Zieschekäs und Essisch oi. Bohnekraut gilt als gut passend zu Hilsefrischd, Sauce, Salade, Suppe, Oitepf, Marinade, Flesch un Wild, Fillunge, Paschdede, Gemies un Saladdressings.
Berschbohnekraud is maischd kräfdischer als Gardebohnkraud, so dass Kenner gern Gardebohnekraud zu frische neie Bohne ausm Garde nemme, Berschbohnekraud zu Gerischde aus getrocknede Bohne im Winter.
Gekafde frische Blädder wern üblischerweis im Kiehlschrank uffbewahrt.
Die Remer hen mit Bohnekraut Sauce un Essich gewerzt und geglabt es wer en Aphrodisiakum. Daher de ladeinische Name Satueira der ment "Satyrs"planz. Ablehnend hot Ovid des Kraut in soim Werk "Ars amatoria (Liebeskunst)" III, 413 f gsehe:
Doch nie schone die Kraft!
Nur eines bringt Fried und Versöhnung:
Liebesumarmung: damit leugne gehabten Genuß!
Einige schlagen vor, man solle die schädliche Pflanze Saturei essen.
Das ist meines Erachtens Gift
Bohnekraut war eni vun de Planze die Karl de Große in soiner Landgüterverordnung Capitulare de villis vel curtis imperii in deren 70. Abschnitt zum Anbaue in soine Landgüter (Palze) vorgschriwwe hot. Da die Landgüterverordnung höchschwahrscheinlisch vun 812 datiert, is mit Sischerhaid devu auszugehe, dass Bohnekraut (wanns net schun die Remer mitgebrocht hen) seit dere Zait in de Palz ogebaud un genutzd werd.
Jacobus Theodurus Tabernaemontanus hot im Middelelalder des Folgende iwwer des Bohnenkraut un soi Wirkung gschriwwe: „Es schreibet Tragus, dass die Satureyen gar nutzlich und wol von dem gemeinen Maß / zu und mit anderer Speiß gekochet werden / sonderlich bey jungem Fleisch und bei den Fischen / und bey der armen Leuth ... Gewürtz ... und reitzen zu ehelichen Werken.“
Zur Verwendung in de Kisch schraibt er: Etliche Leut hacken sie unter die Wurst / [die dürre Saterey werden also anmuthiger und gesünder zu essen] man kocht sie auch mit Erbsen (Bonen / Linsen / ) welche nicht übel daran thun / dann sie nehmen die Blähung.
Bohnekraut is en typische Bestanddeel vun de franzesische Kräutermischung Herbes des Provence (Kräuter der Provence). Die Mischung gibts frisch gemischt, als ferdische Mischung getrocknet odder in Form von Werzessig oder Werzöl konserviert.
Fer Haasebrode wern in Frankreisch zum midbroode Bouquets bestehend aus Bohnekraut, Lorbeerblatt un Thymian verkaaft.
Als Tee werrn 15 bis 30 g mit em Lidder Wasser vun de getrocknete Triebspitze uffgebrieht. Des Kraud soll e Blähunge verhinnernde und krampflesendi Wirkung endfalde. (Annere gewwen als Mengeongab pro Tass 1 Teeleffel vum getrochnete Kraut on.)
Gemäß dem Quarks-Script hat Bohnekraut ach nachgewiesenermaße e verdauungsförderndi Wirkung. Danewe wirkt Bohnekraut beruhischend ufs Nervesystem un hot e keimabtötendi Wirkung. Wesche letzderem werd es als Wundmittel bei Verletzunge un Geschwüre sowie bei Halsentzündunge oigsetzt.
Der Andeel vun ätherische Ölen schwankt zwische 0,3 und 4,0%; die Heh is abhängisch vun de Erndezait; zu Beginn vun de Bliede is er am högschde. Vorhande sin: Carvacrol, Camphen, Cymol, Dipenten, Pinen, Phenol sowie Gerbstoffe.
Gemäß Gernot Katzer enthalt Bohnekraut ätherisches El in wechselnde Menge; e gudi Qualität sollte zwische 1 und 2% lische. Annersch als de ähnlisch rieschende Thymian enthalt Bohnekraut nur geringe Menge an Thymol, sondern als Hauptkomponent des stellungsisomere Carvacrol (30 bis 45%). Weiters sinn p-Cymen (max. 30%), γ-Terpinen, α-Pinen (8%), Dipenten, Borneol, 1-Linalool, Terpineol und 1-Carvon identifiziert worre.
Satureja hortensis is e ehjährisches Kraud mit kleene, schmale Bleddle und wächst 20-40 cm hoch.
Vermehrt werd durch Aussaat im Friehjohr. Ausgsäd werd er in de Palz im März bis Mai. De Saame isch sehr foi. E Gramm enthald 3.000 Kerner. Bei sorgsamer Aussaat keimt de Saame noch 15 bis 20 Daach. Empfohle werd en Reiheabschdand vun 20 cm.
Satureja montana is en immergriene Halbstrauch mit kleene, schmale Bleddle und im Summer mit weiße bis rosa Bliede. Die Planze werrn 25-30 cm hoch. Zum Frischverzehr kammer jederzaid ernde. Zum ernde fers trockne ward ma, bis sisch Bliedeknospe gebild henn.
Vermehrt werd durch Aussaat im Friehjohr oder im Schpädsummer dursch Steckling oder halbreife Saideschprosse. Ausgsäd werd er in de Palz im März odder April in Planzkäschde odder -tepf. Uffgehe tun die Same nach 14-18 Dach. Die Sämling wern, wenn se kräfdisch sinn, an en sunnische Platz mit humosem Bode ausgeplanzt. Im Winder kamm ma en Steckling in em Topf im Haus in em temperierde Zimmer halde, wann des iwwer es sunnisches Fenschder verfischt.
Die Gattung Satureja werd innerhalb vun de Familie Lippebliedler in die Unnerfamilie Nepetoideae, Tribus Mentheae un Subtribus Menthinae gschdelld. Die Gattung besteht aus rund 38 Arde, vun denne 12 in Europa vorkumme. In Mitteleuropa ist keni heimisch.
Einische europäische un asiatische Arrde:
Nordamerikanische Arten (Auswahl):
Die in Ecuador vorkommenden Arten sind:
Commons: Bohnenkräuter — Waitere Mulitimediadataie zum Artikel
Commons: ejährisches Bohnekraut, Gardebohnekraut, Summerbohnekraut — Waitere Mulitimediadataie zum Artikel
Commons: mehrjährisches Bohnekraut, Berschbohnekraut, Winterbohnekraut — Waitere Mulitimediadataie zum Artikel
Werzkraut
Heilkraud
This article uses material from the Wikipedia Pälzisch article Bohnenkräuter, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Was do drin schded isch unna CC BY-SA 4.0 vafieschba, wonn nedd onnaschda uffgschriwwe. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Pälzisch (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.