filosofie

In het Grieks is het woord filosofia (Grieks: φιλοσοφία) een samenstelling van de woorden voor liefde (φιλειν = houden van, φιλος = vriend, φιλια = vriendschap) en voor wijsheid (σοφία = wijsheid). Een beoefenaar van filosofie wordt een filosoof of wijsgeer genoemd.

Over de gehele wereld hebben mensen stelselmatig dezelfde vragen gesteld, en voortbordurend op elkaars werk filosofische tradities geschapen. In de oudheid omvatte filosofie het geheel van de wetenschappen. In de laatste eeuwen zijn vele gebieden waar filosofie zich traditioneel mee bezighield toevertrouwd aan specialistische wetenschappen. Zo werd de studie van de sterren astronomie, de studie van de natuur werd fysica, scheikunde en biologie en de studie van de menselijke natuur werd het terrein van de psychologie, neurologie en de psychiatrie. Een eigen onderwerp heeft de filosofie dus niet, of het zouden de metafysica en de kennistheorie moeten zijn. Wat in ieder geval wel eigen is aan de filosofie is haar werkwijze en vraagstelling.
De grote 18e-eeuwse filosoof Kant noemt vier kernproblemen waar filosofie zich mee bezighoudt:

• "Wat kan ik weten?"  (Kennistheorie)
• "Wat moet ik doen?"   ("Wat is moreel goed of fout?", Ethiek)
• "Wat mag ik hopen?"   (Metafysica of ontologie)
• "Wat is de mens?"   (Filosofische antropologie)

Filosofie kan ruwweg ingedeeld worden naar geografische en culturele regio's. De term "filosofie" in een Europese of Amerikaanse academische context verwijst in het algemeen naar de filosofische tradities van de westerse beschaving, soms ook de westerse filosofie genoemd. In het westen wordt de term oosterse filosofie meestal gebruikt als omvattende term om de filosofische tradities van Azië en het oosten aan te duiden. Hieronder valt de filosofie die afkomstig is uit India en China. Het artikel Geschiedenis van de filosofie biedt een historisch overzicht van filosofische tradities in verschillende culturen.

Filosofie op Wikipedia

Etalage-artikelen

• Bernard Williams (filosoof)
• Timaeus (Plato)
• Alchemie
• Henry David Thoreau

Nieuwe artikelen

13-06-19 Helden van de geest - 12-06-19 Geschiedenis van de wijsbegeerte in Nederland (boekenserie) - 10-06-19 Gabriël Nuchelmans - 28-05-19 Filosofenpad (Kioto) - 21-05-19 Marinus Anthonie van Melle - 15-05-19 Dries van Melsen - 04-03-19 Cornelia Johanna de Vogel - 11-10-18 Geschiedenis van de wijsbegeerte in Nederland (tijdschrift) - 01-09-18 Andrew Pickering - 01-09-18 Martin Kusch - 22-07-18 Cees Struyker Boudier - 17-06-18 Magazyn voor de critische wijsgeerte - 05-06-18 Piet Verburg - 30-04-18 De mundi sensibilis atque intelligibilis forma et principiis - 24-04-18 John Deely - 26-03-18 Karl Korsch - 16-03-18 Philipp Mainländer - 09-03-18 J.J.P. van Boxtel - 27-02-18 Michiel Wielema - 05-02-18 Michael Franciscus Josephus Marlet - 24-10-17 Dominicus Gerbrandus Jelgersma - 07-10-17 World Congress of Philosophy - 07-10-17 Fédération Internationale des Sociétés de Philosophie

Uitgelicht

Idee zu einer allgemeinen Geschichte in weltbürgerlicher Absicht is een 17 pagina's tellend essay van Immanuel Kant (1724–1804) dat in 1784 verscheen. Hij bespreekt hierin de relatie van de individuele mens tot de menselijke samenleving en de rol van de Natuur hierbij, zowel in historisch perspectief (Geschichte) als met het oog op een toekomstige (onafwendbare) wereldsamenleving (weltbürgelicher Absicht). Zijn latere essay Zum ewigen Frieden uit 1795 sluit hierop naadloos aan.

In tegenstelling tot zijn latere ethische werken waarin de mens als individu met een vrije wil centraal staat, lijkt op het eerste gezicht in zijn sociale filosofie de menselijke soort als zodanig in het centrum te staan met daarbij een geheel zelfstandige rol van de Natuur. (Hannah Arendt noemt deze filosofische opvatting van Kant dan ook de natuurfilosofie van Kant). De individuele mens, zegt Kant, wordt in zijn fysieke verschijningsvorm geheel door de natuurwetten beheerst. De menselijke Rede is weliswaar niet onderhevig aan natuurwetten, maar bij het in vrijheid gebruiken daarvan wordt de mens beheerst door de aangeboren neiging tot eerzucht, heerszucht en zelfzucht (in Die Religion innerhalb der Grenzen der bloßen Vernunft uit 1793 betitelt Kant de neiging tot zelfzucht/eigenliefde als het 'absolute kwaad'). De mens kan echter tegelijkertijd niet buiten het leven in een samenleving. Hierbinnen gebruikt de mens zijn "slechte" neigingen om zich er een plaats in te veroveren. Hij moet tenslotte opboksen tegen een onmaatschappelijke maatschappelijkheid (ungesellige Geselligkeit). Tevens zijn diezelfde slechte neigingen ook de bron van kunst en cultuur van de menselijke samenleving.

Dit kan beter

Zie ook een willekeurig beginnetje of de hele categorie beginnetje filosofie

- Vertoog (24 okt 2005) - Edmund Burke (30 nov 2005) - Archytas (20 jun 2006) - Wil tot leven (28 jul 2008) - Paradeigma (28 jul 2008) - Religie van de rede (28 jul 2008) - Dasein (15 oktober 2011) - Akrasia (16 maart 2012) - Lichaam-geestprobleem (16 maart 2012) - Georg Lukács (16 maart 2012) - Postmarxisme (16 maart 2012) - Filosofie van de fysica (28 maart 2012) - Argumentatietheorie (28 maart 2012) - Christelijke filosofie (28 maart 2012) - Japanse filosofie (28 maart 2012) - Meta-ethiek (28 maart 2012) - Hempel-Oppenheim-schema (15 juni 2012) - Ideaal (21 juni 2012) - Immanente kritiek (21 juni 2012) - Egalitarisme (26 augustus 2018)

Gewenste artikelen

Samuel Alexander (en)  - Oliva Sabuco de Nantes Barrera (es)  - Bernard Bosanquet (en)  - Catharine Trotter Cockburn (en)  - Gerald Cohen (en)  - Joshua Cohen (en)  - Cyreense School (en)  - Solomon Dodashvili (en)  - Existentiële fenomenologie (en) - Emergentisme (en)  - Foundationalisme (en)  - Gewetensbezwaar/gewetensbezwaren/gewetensbezwaarde  - David Gauthier (en)  - Gulden middenweg (en)  - Amy Gutmann (en)  - Handeling (filosofie) (en)  - Homo sacer (en)  - Irrationalisme (de)  - Joshua Knobe (en)  - Lasthenia (en)  - Lineaire logica (en)  - Logisch atomisme (en)  - Makrina  - Damaris Cudworth Masham (en)  - Naming and Necessity (en)  - Dositej Obradović (en)  - Onora O'Neill (en)  - Ontotheologie (en)  - Pleonexia (en)  - Politiek Augustinisme (de?)  - Charles Bernard Renouvier (en)  - Romeinse filosofie  - Roswitha von Gandersheim (en)  - School van Efeze (en)  - Subjectivisme (de)  - Eric Voegelin (en)  - Vrančić, Faust (en)  - Gerda Walther (it)  -