Een pacemaker is een apparaat dat ervoor zorgt dat het hart in het juiste ritme blijft pompen door elektrische impulsen te genereren geleverd door elektrodes.
Aanvankelijk werden pacemakers gebruikt om een te traag hartritme (bradycardie) te corrigeren. Later werden ze ook toegepast bij een te snel hartritme (tachycardie), en bij patiënten met een risico op een hartstilstand of met hartfalen. Het apparaat ter voorkoming van een hartstilstand wordt implanteerbare cardioverter-defibrillator (ICD) genoemd. Bij hartfalen wordt een biventriculaire pacemaker ingezet. In het geval dat het hart stil komt te staan of onregelmatig klopt, zal de pacemaker een elektrische prikkel geven, waardoor de normale hartslag hersteld wordt.
Het Nederlandse bedrijf Vitatron bracht in 1981 ’s werelds eerste microprocessor pacemaker, gebaseerd op de 8 bits RCA 1802 CMOS processor. Tot dan toe waren pacemakers volledig gebaseerd op elektronische schakelingen ("hardware" pacemakers). De introductie van software in een pacemaker was een revolutie in die tijd. Het maakte de pacemaker flexibel en er ontstond een ongekend scala aan mogelijkheden om pacemaker algoritmes te introduceren.
Het hart is met de pacemaker verbonden door elektrodes, deze worden ook wel leads genoemd. De connectie van deze leads op de pacemaker is internationaal gestandaardiseerd, zodat pacemakers en leads van verschillende fabrikanten uitwisselbaar zijn.
Vroege pacemakers waren eenvoudige pulsgeneratoren, die met een vaste frequentie prikkels afgaven. Een moderne pacemaker wordt gestuurd door een microcomputer, en past zich aan het gedrag van de drager aan. Zo zal bij inspanning de hartfrequentie toenemen en als het hart van zichzelf al goed loopt zal de pacemaker niets doen.
Pacemakers worden gevoed door 2,5 volt lithium-iodine batterijen. Een pacemaker gaat zo'n acht tot tien jaar mee, daarna moet deze worden vervangen. De apparaatjes zijn klein; ongeveer 20 cc en 20 gram zwaar. Ze kosten gemiddeld zo'n 3000 euro. Omdat ze meestal vlak onder de huid geïmplanteerd worden, is dit geen ingrijpende zaak. Men verblijft meestal één nacht na de ingreep in het ziekenhuis ter observatie. Bij het vervangen van de pacemaker (meestal na 8 à 10 jaar) wordt dit in dagopname geregeld, gezien de kleine ingreep.
De pacemaker stelt de drager in principe in staat om een langer en kwalitatief hoogwaardiger leven te leiden. Het is geen apparaat dat dient voor reanimatie. Een pacemaker zal het leven van patiënten die palliatieve zorg ontvangen niet verlengen. In de laatste fase van langdurige ziekte kan sprake zijn van sepsis, longziekte, bloedingen, nier- en/of leverfalen. Het hart kan dan dusdanig verzwakt zijn dat het niet meer reageert op de pacemaker. Het is mogelijk het apparaat op een bepaald moment uit te zetten, bijvoorbeeld als ook de beademingsapparatuur wordt uitgezet. In 2016 verzocht een Britse zeventiger haar pacemaker uit te schakelen, toen zij besefte in een palliatieve fase te zijn getreden.
Bij gebruik van een implanteerbare cardioverter-defibrillator(ICD) ligt het complexer. Zo'n apparaat dient wel ter reanimatie. In een bepaald stadium van de terminale fase kan een werkende ICD ongewenst zijn. Ook hier geldt dat men kan besluiten het apparaat uit te zetten. Bijvoorbeeld omdat de patiënt heeft aangegeven niet meer gereanimeerd te willen worden of omdat hij/zij er anderszins voor kiest.
De pacemaker heeft effect op de levensduur van de terminale patiënt, maar geen effect op de ernst van het lijden.
Na implantatie mag de patiënt enige tijd, vaak twee weken, niet autorijden. Voor beroepschauffeurs kunnen andere regels gelden. De belangrijkste voorzorg om een correcte werking van het apparaat te garanderen is het vermijden van sterke elektromagnetische straling.
Pacemakers worden onderverdeeld naar de plaats waar het hart geprikkeld wordt. Er kan sprake zijn van 1 lead, waarbij slechts 1 compartiment gestimuleerd wordt, hetzij de hartkamer hetzij de hartboezem. Er kan ook sprake zijn van 2 leads, waarbij doorgaans 1 lead in de boezem en 1 lead in de kamer gepositioneerd is. Aangezien zowel gestimuleerd ("pacing") als gedetecteerd ("sensing") kan worden in de boezems en in de kamers, ontstond de noodzaak voor een duidelijke codering van de verschillende typen pacemakers.
Er is slechte gefixeerde pacing in de rechterhartkamer. Deze pacemakers worden niet meer gebruikt.
Zowel pacing als sensing in de rechterhartkamer. Bij een spontaan eigen signaal, gesensed in de rechterkamer, zal de pacing geïnhibeerd worden. Dit type wordt veel gebruikt als sprake is van boezemfibrilleren gepaard met een traag kamerritme.
Zowel pacing als sensing in de rechterhartboezem. Bij een spontaan eigen signaal, gesensed in de rechterhartboezem, zal de pacing geïnhibeerd worden. Dit type wordt veel gebruikt als sprake is van sinusarresten. De AV-geleiding moet dan wel intact zijn. Dit kan tijdens pacemakerimplantatie gecontroleerd worden middels bepaling van een wenkebachpunt. De AAI-pacemaker is de meest natuurlijke pacemaker die er is. De sinusknoop geeft een elektrische prikkel af aan de boezems. De boezems trekken hierdoor samen en het bloed wordt de kamers in gepompt. Wanneer er geen prikkel wordt gevormd door de sinusknoop, zal er geen boezemactiviteit zijn. De pacemaker valt in en geeft een spanningspuls af in het hart. De pacemakerdraad (lead) geeft de pacemaker informatie (in de vorm van een spanning) van wat er zich in de boezems afspeelt.
Zowel pacing als sensing in de rechterhartboezem en de rechterhartkamer. Dit type pacemaker heeft dus twee leads. Dit type pacemaker wordt doorgaans gebruikt bij atrioventriculaire geleidingsstoornissen.
De laatste tijd zijn er pacemakers ontwikkeld met 3 elektrodes (rechterboezem, rechterkamer en linkerkamer) voor mensen met hartfalen.
Bronnen, noten en/of referenties |
This article uses material from the Wikipedia Nederlands article Pacemaker, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). De inhoud is, tenzij anders aangegeven, beschikbaar onder CC BY-SA 4.0 Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Nederlands (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.