De litotes is een stijlfiguur waarbij een begrip wordt omschreven door de ontkenning van het tegengestelde, met het doel juist een sterke bevestiging uit te drukken.
Een litotes bevat een ontkenning, maar als een zin ontkennend is, wordt hij daarmee nog geen litotes. Je kunt eenvoudig willen meedelen dat er gisteren geen regen viel ("Gisteren regende het niet"); dat iemands intelligentie beperkt is ("Hij is niet erg slim") of dat een vorm van beleid redelijk succesvol blijkt ("Het gaat helemaal niet zo slecht met de gescheiden afvalinzameling") zónder dat je daarmee het tegendeel wilt benadrukken.
Pas wanneer het wél de bedoeling is juist krachtig het tegendeel te suggereren, wordt een ontkenning ook een litotes. Dit kan blijken uit een aantal hulpmiddelen:
Een zin kan twee ontkenningen bevatten, en in talen als het Nederlands wordt er dan meestal van uitgegaan dat beide ontkenningen elkaar opheffen. Er ontstaan dan zinnen als:
Deze dubbele ontkenningen hebben lang niet altijd een litotische functie. De eerste voorbeeldzin kan eventueel ook worden opgevat als een eufemisme, indien bedoeld om een in de kern afwijzend oordeel te verbloemen. "Niet oncomfortabel" is in het ene verband wel een litotes, terwijl het in ander verband een neutrale beschrijving van de situatie geeft.
De litotes lijkt op het understatement. Zo kan de bedoeling "Hij woont in grote luxe" worden weergegeven met:
Soms is de grens tussen deze twee stijlfiguren vaag; zo kan in dit voorbeeld de formulering niet onaardig wellicht ook als een understatement worden gezien.
Bronnen, noten en/of referenties
|
This article uses material from the Wikipedia Nederlands article Litotes, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). De inhoud is, tenzij anders aangegeven, beschikbaar onder CC BY-SA 4.0 Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Nederlands (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.