Coreferentie

Er wordt meerdere keren met behulp van andere woorden naar dezelfde referent verwezen. Zinsdelen die op deze manier onderling samenhangen, zijn coreferent.

Coreferentie dient op het niveau van hele teksten vooral ter bevordering van de tekstuele cohesie.

Referenten zijn over het algemeen zaken die in de buitentalige werkelijkheid liggen, behalve wanneer er sprake is van zelfreferentie binnenin een taal, zoals in de zin Deze zin bevat acht woorden en een punt. (zie ook zelfvervuller en metataal).

Coreferentie wordt het vaakst gerealiseerd met behulp van elementen die naar iets binnen dezelfde tekst verwijzen, ofwel endoforen. Meestal zijn dit anaforen, soms kataforen.

In de volgende zin is sprake van coreferentie doordat Wim het antecedent is en hij de anafoor:

• Wim zegt dat hij morgen niet naar school gaat.

Als met behulp van verwijswoorden wordt verwezen naar iets dat buiten de tekst zelf genoemd wordt, worden deze verwijzende elementen exoforen genoemd.

Soms is sprake van dubbelzinnigheid, doordat uit het verwijzend woord niet valt op te maken of er al dan niet sprake is van coreferentie. In zo'n geval kan bijvoorbeeld gebruik worden gemaakt van indices om de bedoelde relatie te verduidelijken:

• Jan_i zegt dat hij_i voor Wikipedia schrijft. (Jan en hij zijn coreferent).
• Jan _i zegt dat hij_k voor Wikipedia schrijft. (Jan en hij zijn niet coreferent).

Hoe coreferentie precies werkt in zowel gewone talen als in computertaal is een van de onderzoeksgebieden van de computationele taalkunde.

• Thematische progressie

Lexeemvariatie betreft ook het gebruik van verschillende woorden met dezelfde betekenis, maar met een ander doel dan bij coreferentie het geval is.

 

Zie de categorie Linguistics van Wiki Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.