यल उपमहानगर

यल धागु खँग्वः नेपाःया किरांत जुजु यलम्बरया नामं वःगु धैगु विश्वास दु।

यल उपमहानगरपालिका अक्षांशः २७०३९' निसें २७०४१' उत्तर व देशान्तर ८५०१८' निसें ८५०२१' पूर्वय् ला। थ्व उपमहानगरपालिकाया क्षेत्रफल १५.४६ वर्ग किलोमिटर दु। थ्व नगर समुद्री सतह स्वया १२८० मिटर च्वे ला। थ्व नगरय् २२गू वडा दु।

थ्व नगरया लागाय् दुगु क्षेत्रत थ्व कथं दु-

• पूर्वय्: इमाडोल गा.वि.स. व हरिसिद्धि गा.वि.स.
• पश्चिमय्: क्येपू नगरपालिका व येँ महानगरपालिका
• उत्तरय्: येँ महानगरपालिका
• दक्षिणय्: सैंबु गा.वि.स., सुनाकोठी गा.वि.स. व धापाख्यः गा.वि.स.

थ्व नगरया दक्ले तधंगु वडाः १५ नं. (२.४३ वर्गकिलोमिटर) ख धाःसा दक्ले चिधंगु वडाः २१ नं. (०.०९ वर्गकिलोमिटर) ख। थ्व नगरया सकल क्षेत्रफल १५.४६ वर्ग किलोमिटरय् बुँज्या यायेज्युगु ७.१३ वर्ग किलोमिटर, आवासीय ०.६० वर्ग किलोमिटर, व्यवासायिक ०.०४७ वर्ग किलोमिटर, औद्योगिक क्षेत्र ०.०४६ वर्ग किलोमिटर, शैक्षिक क्षेत्र १.६६ वर्ग किलोमिटर, सतक ०.३४ वर्ग किलोमिटर, गुँ ०.०३ वर्ग किलोमिटर, आवासिय ५.१८ वर्ग किलोमिटर थाय् दु।

थ्व नगरया अधिकतम तापक्रम ३२ दिग्री सेन्टिग्रेड निसें न्युनतम २ दिग्री सेन्टिग्रेड तक्क जुगु खने दु।

सन् २००१यागु जनगणना कथलं थ्व थासे ३४,९९६ खा छेँ दु धाःसा थनयागु जनसंख्या १,६२,९९१ दु। थुकिलि मिजं ८४,५०२ व मिसा ७८,४८९ दु। थनया सकल साक्षरता ६६.३८% दु। थुकिलि मिजं साक्षरता ७७.६९% व मिसा साक्षरता ५४.७५% दु। थनया मू धर्म हिन्दू(६९.७०%) व बौद्ध (२७.८४%) धर्म ख। थ्व उपमहानगरपालिकाया मू जाति नेवाः (५९.२८%), ब्राम्हण (८.७४%), क्षेत्री (१२.५९%) व तामाङ ४.४५% ख। थ्व उपमहानगरपालिकाया मू मांभाय्‌ नेपालभाषा (५६.३९%), खेँ भाषा (३३.७८%), मैथिली (०.७४%), राई/किराँत(१.००%), गुरुङ (१.००%), तामाङ (३.३४%) ख।

थ्व थासय् १६ सरकारी व ८७ निजी मा.वि, ५ सरकारी व १२ निजी नि.मा.वि., ४० निजी प्रा.वि., २१ निजी पूर्व प्रा.वि. दु। थ्व नगरय् दुगु सरकारी कलेज थ्व कथं दु-

• इन्जिनियरिङ अध्ययन संस्थान, पुल्चोक क्याम्पस
• पाटन संयुक्त क्याम्पस
• स्टाफ कलेज

थ्व नगरपालिकाय् कालोपत्रे ३४.५४ कि.मी. लं व ग्राभेलः १७.४० कि.मी. लं दु।

यल महानगरपालिकायागु जाःथाय् कथलं थ्व नगरपालिकाय् क्वे बियातगु मू ऐतिहासिक व विश्व सम्पदा थाय् दु-

विश्व सम्पदा स्थल

यल लाय्‌कू व उकियागु नापंयु लागा १) यल लाय्‌कू क्षेत्र क) सुन्दरी चुकः कलात्मक तुसा हिटि दुगु चुक। ख) मूचुक यल लाय्‌कूयागु दकले तधंगु चुक । ग) केशव नारायण चुक घ) कृष्ण मन्दिरः लाय्‌कू क्षेत्रय् दुगु थ्व भगवान श्री कृष्णयागु देग १७ औं शताब्दिय् यलयाम्ह जुजु सिद्धिनरसिंह मल्ल नं देकादिगु ख। शिखर शैलीय् निर्मित थ्व देग लोंह नं देकातगु दु। थ्व देगले २१ गजुर दु। ङ) तलेजु देगः २) कुम्भेश्वर मन्दिरः कुम्भेश्वर मन्दिर यलयागु छगु जक न्यातजागु देग ख। थ्व देग वि.सं. १३९२य् जुजु जयस्थिति मल्लयागु इले निर्माण जुगु ख।

३) हिरण्यवर्ण महाविहारः स्वतजागु प्यागोडा शैलीयु थ्व देग शाक्यमुनी वुद्धयागु ख। थ्व महाविहार १२ औं शताब्दीय् जुजु भाष्कर मल्लनं निर्माण यानादिगु ख।

४) महावौद्धः १५८५य् निर्मित शिखर शैलीयागु थ्व देगयात द्वछि वुद्धयागु मन्दिर नं धाइ।

५) पाटन संग्राहलय

६) च्यासल

७) सदर चिडियाखाना

मू पुखुत

• न्हु पुखु
• पिम्बहाल पुखु
• प्रयाग पुखु
• जावलाख्यः पुखु आदि

मू लोंह हितित

• सुन्धारा हिटी
• आल्को हिटी
• कोन्टि हिटी
• च्यास: हिटी
• टंग हिटी
• पुच्व हिटी
• जावलाखेल हिटी
• लगनखेल हिटी
• गईटल हिटी
• मंग हिटी

मू देग

• कृष्ण मन्दिर
• तलेजु मन्दिर
• भिमसेन मन्दिर
• कुम्भेश्वर महादेव मन्दिर
• बंगलामुखी मन्दिर
• बालकुमारी मन्दिर
• महालक्ष्मी स्थान
• वटुक भैरव
• बुंगद्य देग
• मिननाथ मन्दिर
• पूर्णचण्डी (सिद्धिलक्ष्मी) मन्दिर
• महाबौद्ध

मू बौद्ध स्तुपत

• पुल्चोक स्तुपा
• लगनखेल स्तुपा
• इबहि स्तुपा
• टेटा स्तुपा

मू बौद्ध बिहारत

• हिरण्यवर्ण महाबिहार
• रुद्रवर्ण महाविहार
• रत्नाकर महाबिहार
• यशोधर महाबिहार
• जेष्ठवर्ण महाबिहार
• धर्मकीर्ति महाबिहार
• दत्तनाम महाबिहार
• गूणलक्ष्मी महाबिहार
• चक्रवर्ण महाबिहार
• बज्राकिर्ति महाबिहार
• रुद्रदेव महाबिहार
• वैष्यवर्ण महाबिहार
• मयुरवर्ण महाबिहार
• जय मनोहर महाबिहार
• श्री बच्छ महाबिहार
• बलाधार महाबिहार
• अक्षयश्वर महाबिहार
• रक्षेश्वर महाबिहार
• लोकाकिर्ति महाबिहार
• नापीचन्द्र महाबिहार
• गोपीचन्द्र महाबिहार
• ललितचन्द्र महाबिहार
• सप्तपुर महाबिहार
• पध्मोच्च महाबिहार
• राज श्री महाबिहार
• मणिमण्डप महाबिहार
• चन्द्रसूर्य महाबिहार
• जयश्री महाबिहार
• गुस्तल महाबिहार
• लोक किर्ति महाबिहार
• थवीर पात्र महाबिहार
• कामुकनाम महाबिहार
• इति राज महाबिहार
• जेष्ठवर्ण महाबिहार
• बसुच्च महाबिहार

• यल जिल्ला