Mamozio

Dint' 'o 1704 a Pezzulo fuje truvata na stazua senza 'a capa, c'arrappresentava 'o conzole rumano Lolliano Mavorzio. Comme se faceva allora, 'a capa mancante fuje jontata, ma cu na capa assaje cchiù piccerella arrispetto 'o cuorpo, ca deva â statua 'n'aria 'mabambulata.

'O nomme Mavortio fuje sturcenato d' 'e puzzulane dint' 'a Mamozio, ca da allora pigliaje 'o significato 'e na perzona fessa e alluccuta.

'A statua fuje misa mmiez' â chiazza d' 'o mercato e venette chiammata d' 'o popolo "Santu Mamozio", c'addivintaje o prutettore d' 'e verdummare 'e lloco. 'E verdummare nce dicevano sùppreche, e pare ca quanno era stagione, nce tirassero appriesso pure fiche e pummarole, tanto ca l'autorità spustajeno 'a statua dint' all'anfiteatro flavio p' 'o pruteggere da pussibbele sgarrupamiente.

Tra 'e storie ca se contano, nu campagnuolo purtaje na fescina 'e fiche pe devuzione 'o santo, e aroppo ca ce tiraje na vrancata 'e fiche, vedette ca 'e cchiù ammature s'azzaccavano â statua, e 'e cchiù acevere tuzzavano avvicino, cadenno 'nterra. Allora, dicette, cu na cadenza puzzulana:

	« Santu Mamozio mio, 'e bbone t' 'e magne e 'e ttoste m' 'e mmanne arrete »

A Proceta 'a tradizione pupulare ausava 'o nomme Mamozio pe chiammà nu mascherone che steva 'ncopp a 'o purtone d''o palazzo Emanuele d'ô XIX seculo.

A Ponza, fuje chiammato Mamozio na famosa statua rummana truvata 'o 1700, aroppo ch''o 1809 nu surdato francise nce mozzaje 'a capa. 'A capa fuje accunciata 'a nu scultore d' 'o posto 'into 1844, ma fuje poje luvata.

Dint' 'a pellicula Il monaco di Monza, Macario 'mperzona 'o perzunaggio 'e fra Mamozio, cumpare 'e Totò.

• Raimondo Annecchino, Mamozio nella storia e nella leggenda, Pezzulo 1894, ca ricevette l'elogio 'e Benedetto Croce
• Discussione ncopp' 'e tracce 'e Mamozio
• 'O mistero 'e Santu Mamozio