Papynjay Sisserow

Papynjay sisserow
Y'n Gresen Hwithrans ha Gwithans Papynjay, Roseau, Dominika
Klassans bewoniethek
Gwlaskor:	Animalia
Fylum:	Chordata
Klass:	Aves
Urdh:	Psittaciformes
Teylu:	Psittacidae
Kinda:	Amazona
Ehen:	Amazona imperialis

Hy imach yw diskwedhys war vaner an wlas. An hanow sisserow a dheu rag an rannyeth leel.

Hanow yn yethow erel:

• Kembrek - Amason ymerodrol
• Sowsnek - Imperial amazon
• Almaynek - Kaiseramazone
• Spaynek - Loro imperial
• Frynkek - Amazone impériale
• Portyngalek - Papagaio-imperial
• Iseldiryek - Keizeramazone
• Russek - Императорский амазон
• Italek - Amazzone imperiale
• Lithywanek - Imperatoriškoji amazonė

Y hirder kresek yw 48cm (19 meusva). Poos kresek an gorreydh yw 900g (32 uns), ha’n vennreydh yw 650g (23 uns), meur yw hevelebys dhe erel a’n unn teylu. Yma ganso gelvin meur ha treys sygodaktylek (dew vys troos a enep war rag, ha dew war dhelergh). Hevelep yw semlant an dhew reydh, bronn burpur ha keyn gwer, gans dewlagas owr/rudh.

Ughel yw y gri, hanter yntra skrij ha garm. Pur ohelus yns i, owth esedha ughel y’n gwydh. Kales yw dhe’aga gweles drefen aga kudhliwans.

Yntra mis Hwevrer hag Ebrel, an venenreydh a dhedhow goryans a dhew oy gwynn yn toll gwedhen an goswik law. I a dhehwel dhe’n keth gwedhen pub bledhen. An venenreydh a govi an oyow rag 26-28 dydh, hag an dhew bapynjay a vag an ydhnigow bys aga bos parys dhe asa an neyth.

Boos an sisserow yw frooth, has, know, mor, bleujyow ha skyll an palmwydh.

 

Trigys yw papynjays sisserow war enys Dominika yn unnik y’n menydhyow a-ugh 625m (2,100 tr), yn arbennik randir Morne Diablotins, an ughella menydh yn Dominika, ha Park Kenedhlek Morne Trois Pitons.

Fest peryllus yw papynjays sisserow. Yma a-dro dhe 50 unigyn y’n gwyls. Yma ranndirow gwithys lemmyn yn koswigow an menydhyow. Adhyskans re weresas lettya an kenwerth a babynjays war an enys. Yma kresen rag hwithrans ha gwithans papynjays y’n Lowarthyow Losowek Kenedhlek yn Roseau.

Kudyn veur dhe’n sisserow yw trowynso. Trowyns David yn 1979 ha Trowyns Maria yn 2017 a arnewas koswigow yn veur. Dybrys papinjays gans serf strotha (boa constrictors), hokys, opossums ha rathes.

Yma'n erthygel ma owth usya an Furv Skrifys Savonek a-barth Kernowek kres.