არაქალკედონური მართლმადიდებელი ეკლესიები

ამ ეკლესიებმა არ აღიარეს 451 წლის ქალკედონის საეკლესიო კრების გადაწყვეტილებები. ამ ეკლესიებში მოიაზრებიან ასევე ნესტორიანელებიც, რომლებმაც არ აღიარეს 431 წლის ეფესოს საეკლესიო კრების გადაწყვეტილებები. მონოფიზიტებმა და ნესტორიანელებმა შექმნეს საკუთარი ეკლესიები.

ეკლესიათა ერთიანობის, ანუ პენტარქიის დროს თანდათან ჩნდებოდა საერთო რწმენისგან განსხვავებული წარმოდგენები. ამის გამო იქმნებოდა სხვადასხვა ეკლესიების წარმომადგენელთა კომისიები, რათა ამ რწმენა-თეორიების ბუნება დაზუსტებულიყო. თუ ისინი უპირისპირდებოდნენ ქრისტიანობის მთავარ ღერძს, ცხადდებოდნენ ერესად ანუ მწვალებლობად. ეს ნიშნავდა მათი მიმდევრების ეკლესიიდან გარიცხვას. გარიცხულები საკუთარ ეკლესიას აარსებდნენ. 433 წელს ბიზანტიის იმპერიაში ჩაისახა მონოფიზიტობა. ამ მიმდინარეობის მამამთავარი იყო კონსტანტინოპოლი ერთ-ერთი მონასტრის არქიმანდრიტი ევტიქი. 451 წელს ქალკედონის საეკლესიო კრება ზე დაგმეს მონოფიზიტობა, მის მიმდევრებს კი დევნა დაუწყეს, როგორც ერეტიკოსებს. დავა დასრულდა განკვეთილების მიერ დამოიკიდებელი ეკლესიების დაარსებით.

არაქალკედონური ეკლესიებია:

• სომხური სამოციქულო ეკლესია
• კოპტური მართლმადიდებელი ეკლესია, ნუბიის და ეთიოპიის ეკლესიების ჩათვლით
• სირიის მართლმადიდებელი (იაკობიტური) ეკლესია, რომელიც მალაბარის სირიულ ეკლესიასაც მოიცავს
• აღმოსავლეთის ასურული ეკლესია

• მონოფიზიტობა
• ქალკედონის საეკლესიო კრება

• „რელიგიები საქართველოში“, თბილისი: სახალხო დამცველის ბიბლიოთეკა, 2008. — გვ. 186-187, ISBN 978-9941-0-0902-0.