Bahasa Jawa Serang: Dialek Jawa

Bahasa Jawa Serang (disingkat Jaseng; Jawa: ꦧꦱꦼꦗꦮꦼꦱꦼꦫꦁ, translit. basê Jawê Sèrang) adalah dialek bahasa Jawa yang dituturkan oleh masyarakat Jawa Serang (wong Jasèng), yakni kelompok masyarakat yang hubungannya paling erat dengan Kesultanan Banten.

Bahasa Jawa Serang adalah sebuah dialek bahasa Jawa yang masih termasuk ragam dialek bahasa Jawa Cirebon-Indramayu (rumpun bahasa Jawa bagian barat). Tetapi seiring berjalannya waktu, dialek ini mengalami beberapa perubahan kosakata akibat dikelilingi oleh wilayah penuturan bahasa Sunda Banten (khususnya bahasa Sunda Serang) di sekitarnya serta letak geografisnya yang terlalu jauh dengan Cirebon dan Indramayu sehingga lebih sering dikategorikan sebagai dialek yang terpisah dengan Cirebon-Indramayu. Bahasa Jawa Serang dituturkan di wilayah utara Provinsi Banten seperti Kabupaten Tangerang bagian utara dan barat laut, Kota Serang, Kabupaten Serang bagian utara, dan Kota Cilegon. Bahasa Jawa Serang juga dituturkan di sebagian kecil wilayah di Provinsi Lampung. Dialek ini dianggap sebagai turunan bahasa Jawa Kuno.

Bahasa Jawa Serang
ꦧꦱꦼꦗꦮꦼꦱꦼꦫꦁ
  • basê Jawê Sèrang
  • basê Jasèng
Bahasa Jawa Banten
Dituturkan diIndonesia
Wilayah
Penutur
Lihat sumber templat}}
Bentuk awal
Status resmi
Diakui sebagai
bahasa minoritas di
Kode bahasa
ISO 639-3
Glottologbant1291
QIDQ11651781
Status konservasi
Terancam

CRSingkatan dari Critically endangered (Terancam Kritis)
SESingkatan dari Severely endangered (Terancam berat)
DESingkatan dari Devinitely endangered (Terancam)
VUSingkatan dari Vulnerable (Rentan)
Aman

NESingkatan dari Not Endangered (Tidak terancam)
ICHEL Red Book: Not Endangered

Jawa Serang diklasifikasikan sebagai bahasa aman ataupun tidak terancam (NE) pada Atlas Bahasa-Bahasa di Dunia yang Terancam Kepunahan

Referensi:
Bahasa Jawa Serang: Kosakata, Lihat pula, Referensi Portal Bahasa
Sunting kotak info
Sunting kotak info • L • B • PW
Info templat
Bantuan penggunaan templat ini

Kosakata

Dalam bahasa Jawa Serang terdapat dua tingkatan bahasa, yaitu tingkatan babasan (krama) dan standar. Dalam bahasa Jawa Serang, pengucapan huruf [e] ada dua versi, yaitu ada yang diucapkan [è] dan [ê], seperti pada kata "hendaknè" atau "orê", dan juga ada yang diucapkan [a], seperti pada kata "apa" atau "kita". Daerah yang melafalkan [a] adalah Kragilan, Kibin, Cikande, Kopo, Pamarayan, dan wilayah Serang bagian timur. Sedangkan daerah yang melafalkan [e] adalah Serang Kota, Cipocok Jaya, Kasemen, Bojonegara, Kramatwatu, Ciruas, Anyer, Waringinkurung, dan wilayah Serang bagian barat.

Contoh:

  • kule, dibaca kula atau kulê (artinya 'saya')
  • ore dan idak, dibaca ora, orê, atau idak (artinya 'tidak')
  • pire, dibaca pira atau pirê (artinya 'berapa')

Kalimat

Dalam bahasa Jawa Serang, terdapat dua tingkatan bahasa, yakni babasan dan standar.

    Tingkatan babasan
  • "Pripun kabarè? Kakang ayun ning pundi?"
  • "Sampun dahar dèrèng?"
  • "Permios, kulê boten uning griyane kang Arman niku ning pundi?"
  • "Kasihè sintên?"
  • "Kasihè Sumirna lamun botên salah."
  • "Oh, wéntên ning payun koh.
  • "Matur nuhun nggih, kang."
  • "Yèwis, napik dolanan saos nggih!"
  • "Kang Arman! Ning pundi saos? botên ilok kêpêtuk!"
  • "Napik mêngkotên, gèh!"
  • "Kulê linggar sarèng tèh Mira ning pasar."
  • "Ayun tumbas satè bandêng sios."
    Tingkatan standar
  • "Kêprèmèn kabarè? Sirê arep ning endi?"
  • "Wis mangan durung?"
  • "Puntên, kitê orê wêruh umahè kang Arman kuwèn ning êndi?"
  • "Aranè sapê?"
  • "Aranè Sumirna ari idak salah."
  • "Oh, ning arêp koh."
  • "Nuhun yê, kang."
  • "Yèwis, ajê mêmêngan baè yê!"
  • "Kang Arman! Ning êndi baè? sirê idak ilok kêpêndak!"
  • "Ajê mêngkonon, gèh!"
  • "Kitê lungê karê tèh Mira ning pasar."
  • "Arep tuku satè bandêng siji."
    Terjemahan ke bahasa Indonesia
  • "Bagaimana kabarnya? Kamu mau ke mana?"
  • "Sudah makan belum?"
  • "Maaf, saya tidak tahu rumahnya kang Arman itu di mana?"
  • "Namanya siapa?"
  • "Namanya Sumirna kalau tidak salah."
  • "Oh, di depan tuh."
  • "Terima kasih ya, kang."
  • "Ya sudah, jangan bermain saja ya!"
  • "Kang Arman! Kemana saja? kamu tidak pernah bertemu!"
  • "Jangan begitu, lah!"
  • "Saya pergi dengan kak Mira ke pasar."
  • "Mau beli sate bandeng satu."

Perbandingan kosakata

Glosa Jawa Serang Jawa standar ngoko (Surakarta-Yogyakarta) Jawa Serang babasan Jawa standar krama (Surakarta-Yogyakarta)
ada anê ana wèntên wòntěn
anak anak anak pécil laré
apa apê apå napê punåpå
bagaimana kêprèmèn, prèmèn kěpriyé, piyé kêpripun, pripun pripun (krama madya), kados pundi (krama inggil)
baju kelambi klambi kělambi rasukan
bangun tangi tangi tangi wungu
barat kulon kulon kulon kilĕn
bawa gawê gåwå baktê bĕkṭå
begitu mengkonon mengkono, ngono mengkotên mekatěn
beli tuku tuku tumbas tumbas (krama madya), mundḥut (krama inggil)
belum durung durung dereng děrèng
berapa pirê pirå pintên pinṭěn
bertemu kêpêndak pěṭhuk kêpêtuk kěpanggíh
besar gedé gědḥé gedé agĕng
bisa bisê iså, biså bangkit sagěd
dan lan lan, kělawan kalawan kalíhan
dari sing såkå saking sakíng
datang tekê těkå rawuh dugi (krama madya), rawuh (krama inggil)
dengan karê karo sarêng sarěng
dua loro lårå kalih kalíh
empat papat papat papat sěkawan
habis entèk, entèng entèk telas tělas
hari dinê dinå dinten dintěn
harus kudu kudu kedah kědah
ikut melu, milu mèlu milêt ndhèrèk
ingin gelêm gelěm ayun kěrså, purun
ini kiyên iki puniki puníki
istri rabi bojo, rabi rayat wadon garwå
itu kuwên iku, kuwi puniku, niku puniku, punikå
iya iyê iyå nggih inggih
jadi jadi dadi jados dados
jangan ajê åjå napik ampun
Jawa Jawê Jåwå Jawi Jawi
juga uga ugå ugi ugi
kamu sirê kowé, sliråmu, sirå, nirå - panjěnèngan (umum), ndikå, rikå
katanya jerèhe, jarène jarène cêpené těròsipun
kecil cilik cilík alit alit
kenapa kêlipên kenåpå, ngåpå kêlipun kèngíng nåpå
kepala endas, sirah sirah sirah muståkå
lagi maning manèh, mĕnèh malih malíh
lama lawas suwé lambat dangu
lihat dêlêng ndělòk, sawang, deleng, andulu ningali ningali (krama madya), mirsani (krama inggil)
lima limê limå limê gangsal
maaf hampura ngapuråné, sepuråné hampura ngapuntěn
makan mangan, dahar mangan, madḥang dahar dḥahar
malam bêngi, pêting wěngi, běngi sipêng dalu
mana endi ngěndi, endi pundi pundi
mata mata måtå soca socå (krama madya), mripat (krama inggil)
masuk manjing mlěbu mêlêbêt mlěbět
minta nyejaluk jaluk ngêndê nyuwun
nama aran jěnèng, aran kasih nami, asmå
nasi segê sěgå sekul sěkul
percaya percayê pěrcåyå percantên pitadòs
pergi lungê lungå linggar tindak, kĕsah
permisi puntên kulå nuwun permios nyuwun sèwu
punya duwé duwé, darbe (arkais) darbé gadḥah, kagungan
rumah umah omah griyê griyå, dalěm
saja baé waé saòs mawòn
sama padê pådå sami sami
sangat temên těnan, teměn pisan sangět
satu siji siji siòs sětunggal
saudara dulur sědulur dulur sědhèrèk, sěntånå
saya kitê, kulê aku kulå kawulå (umum), dalêm, abdi, ingsun
sekali sepisan sěpisan sepisan sapisan
sekarang siki saíki seniki sak'níki
selatan kidul kidul kidul kidul
semua kabèh kabèh sêdantên sĕdåyå (krama madya),

sĕdantĕn (krama inggil)

siang awan awan awan sòntĕn
siapa sapê såpå sintên sintĕn
sudah uwis wis sampun sampun
supaya éndah supåyå dipuni supados
tanya takon takon taken tanglĕd
terima kasih nuhun matur nuwun matur nuhun matur sěmbah nuwun
tidak idak, orê ora botên mbotĕn
tidur turu turu saré, tilêm saré, tilěm
tiga têlu tělu têlu tigå
timur wètan wétan wètan wétan
tunggu tònggòni ěntèni, tunggòni tènggèni ěntosi, rantosi
untuk kanggo, kanggé kanggo kanggé kanggé (krama madya), kagěm (krama inggil)
utara lor lor lèr lèr
waktu wayah wayah waktos wanci
yang sing síng ingkang íngkang

Pengaruh bahasa Sunda

Seperti yang telah disinggung sebelumnya, bahasa Jawa Serang secara geografis dikelilingi oleh wilayah penuturan bahasa Sunda, sehingga dalam perkembangannya, terdapat pengaruh bahasa Sunda dialek Banten yang dituturkan di Serang, pengaruh tersebut di antaranya berupa pengaruh pada tataran leksikon (kosakata), dan sedikit pada tataran fonologi.

Di bawah ini adalah beberapa contoh kosakata dalam bahasa Jawa Serang yang diserap dari bahasa Sunda.

Bahasa Jawa Serang Bahasa Sunda Bahasa Indonesia Ref. / Catatan
abah abah ayah (< PAn *aba₁)
api-api api-api pura-pura
ari ari kalau
bangor bangor nakal
bati bati keuntungan/laba
bebancik babancik alas yang diinjak untuk mengambil sesuatu
belok belok kotor
bengket beungkeut ikat
berit beurit tikus
besèt besét sayat
cadèl cadél cadel
dangder dangdeur singkong
galengan galengan pematang sawah
hawek haweuk rakus
jugjug jugjug (men)datangi
kasèp kasép tampan
mantang mantang ubi
mulang mulang kembali, pulang
ngojay ngojay berenang
ngan ngan hanya
nyébor nyébor menyiram
péot péot keriput
rungsing rungsing pusing
samper sampeur jemput

Lihat pula

Referensi

Catatan kaki

Jurnal

Pranala luar



Tags:

Bahasa Jawa Serang KosakataBahasa Jawa Serang Lihat pulaBahasa Jawa Serang ReferensiBahasa Jawa Serang Pranala luarBahasa Jawa SerangBahasa JawaBahasa Jawa IndramayuBahasa Jawa KunoBahasa Sunda BantenBahasa Sunda SerangCirebonDialek bahasa JawaIndramayuKabupaten SerangKabupaten TangerangKesultanan BantenKota CilegonKota SerangLampungSuku Jawa

🔥 Trending searches on Wiki Bahasa Indonesia:

Sunan Gunung JatiHipotesisRamadhan SanantaArema FCMegawati Hangestri PertiwiKerak BumiRefly HarunDiskriminasiPrayogo PangestuMalmö FFSunan KalijagaMartha TilaarKim Jong-unJepangSharon SahertianMagic 5EropaKim Ji-won (pemeran)MatahariBoedi OetomoKonflikDeswita MaharaniJawa BaratDaftar negara menurut jumlah pendudukThom HayeHidayah CintaDua Hati BiruReformasi Indonesia (1998–sekarang)PatriarkiOposisi (politik)Surya PalohSuku SundaAgus Harimurti YudhoyonoPartai Keadilan Sejahtera2024Ratu TishaBahasa IndonesiaPSIS SemarangLiterasiAdolf HitlerSistem 12 jamSingapuraRizky RidhoBantenRiauSunan GresikPersis SurakartaCristian GonzálesAndre RosiadeSulawesi SelatanBendera IndonesiaFilipinaMarsKonfederasi Sepak Bola AsiaByeon Woo-seokGerhana matahariBidadari SurgamuUtsman bin AffanKometKim Hye-yoonAbdurrauf al-FansuriPAbdul Haris NasutionSoedirmanJusuf KallaPapua NuginiSkuad Piala Asia U-23 AFC 2024NarasiDolar Amerika SerikatBank Central AsiaKota SemarangBandung Lautan ApiJawa TimurAdi HidayatMahalini RaharjaNawawi al-BantaniBola basketMaudy EffrosinaMuhammad Hasyim Asy'ari🡆 More