Sewjeroafrišćina mjenuja rěčespytnicy romanisku rěč, kotraž so pječa na teritoriju bywšeje romskeje prowincy Africa wužiwaše.
Žane teksty w tutej rěči so njewobchowachu a někotři romanisća dwěluja, zo z ludoweje łaćonšćiny wuwi so w Africe wosebita rěč. (Runje tak njewěsta je eksistenca wosebiteje romaniskeje rěče Britaniskeje). Pólski orientalist Tadeusz Lewicki spyta elementy sewjeroafrišćiny rekonstruować na zakładźe toponymow a antroponymow, kotrež namakamy w srjedźowěkowskich tekstach. Cyle wěsće wěmy jenož to, zo wot puniskich wójnow hač do časow po arabskej inwaziji nałožowaše so w sewjernej Africe (ludowa) łaćonšćina a zo jeje rěčnicy pozdźišo započachu pak berberske rěče, pak arabšćinu wužiwać.
kraje | Sewjerna Afrika (bywša romska prowinca Africa) | |
rěčnicy | mortwa rěč (zhubi so snano w 16. abo 17. lětstotku) | |
znamjenja a klasifikacija | ||
---|---|---|
klasifikacija | Indoeuropske rěče
| |
Jenički, štóž eksistencu sewjeroafrišćiny jako wosebiteje rěče naspomni, bě berberski geograf a pućowar Muhammad al-Idrīsī, kiž druhdy na njespušćomnych žórłach bazěrowaše. Wón we 12. lětstotku napisa, zo we měsće Gafsa (łaćonsce Capsa, arabsce Qafsa قفصة) w dźensnišej južnej Tunesiskej nałožuje so al-latīnī al-afrīqī, t. r. afriska łaćonšćina abo afriska romaniska rěč.
Eksistencu sewjeroafrišćiny pječa dopokazuja někotre berberske słowa romaniskeho pochada, ale druhdy pochad tutych słowow wěsty njeje, dokelž w sewjernej Africe nałožowaštej so lětstotki dołho dwě romaniskej rěči, mjenujcy ladino (lengua djudeo-espanyola, „židowska španišćina“) a lingua franca.
Zda so, zo ze sewjeroafrišćiny pochadźeja berberske słowa, kotrež maja kóncowku -u (na př. abekkadu, „hrěch“), nic -us (kaž berberske asnus, „/młody/ wosoł“), a słowa, kotrychž fonetiski a morfologiski aspekt njeje wjace łaćonski, ale je rozdźělny tež wot italskich, okcitanskich, katalanskich a španiskich narěčow, na př. berberske słowo agursel („hrib“), kotrež dyrbi so wotwodźeć wot zdónka *AGARICELLUS.
Druhdy wužiwa so w berberskich rěčach samsne słowo romaniskeho pochada, ale wotwodźene z dweju rozdźělneju romaniskeju zdónkow, štož móže dopokazować, zo romaniska rěč sewjerneje Afriki njebě jednotna. Na přikład w berberšćinje srjedźneho Marokka wužiwa so słowo ayugu („woł“), w kabylšćinje pak słowo tayuga („por wołow“), wobě wotwodźenej z łaćonskeho iugum, ale w kabylšćinje eksistuje tež słowo azaglu („kwakla“), kotrež bu z łaćonskeho iugulum wotwodźene.
This article uses material from the Wikipedia Hornjoserbsce article Sewjeroafrišćina, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Wobsah pod CC BY-SA 4.0 k dispoziciji steji, jeli njeje so hinak podało. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Hornjoserbsce (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.