Agege

To whenue gbànja didó jẹ zòdu ji to lẹdo Agege tọn mẹ, e dọ̀n ayidonugo mẹsusu tọn. Nukọ̀nyiyi Agege tọn wa aimẹ po awuyiya po bọ filọ lẹzun nọtẹn ajọ́ gbànja sisa tọn daho de. Lẹdo lọ dọ̀n ayidonugo mẹsusu sọn akọ̀ voovo po yanwle voovo lẹ po taidi huhlọ́nzọ́n-watọ lẹ, ehe suhugan yetọn lẹ yin Hausa lẹ. Whedepopenu he Ayọnu lẹ do hudo azọ́n sinsinyẹnwatọ he na wazọ́n delẹ taidi atín lẹ hihọ́ liai, yé nọ yì ylọ suhugan Hausanu ehe lẹ tọn. Na azọ́n ehe tọn wutu, lẹdo he sẹpọ filọ fihe Hausanu lọ lẹ nọ nọ̀, wa yin yinkọdona to Ayọgbe mẹ dọ ‘Ilu Awon Ageigi’ ehe sọgan yin lilẹdo Gungbe mẹ dọ "otò mẹhe nọ sán atín lẹ tọn". Yinkọ lọ Agege wa yin dide sọn hogbe lọ Ageigi (atín sántọ) mẹ.

Dogbó Agege tọn sọn adà Agéwaji Awọnlin tọn tọn mẹ dlẹnkàn sọn aliho Dopemu tọn ji gbọn aliklán Anu-oluwapo tọn ji yì olukosi to odò waji Fagbola tọn gbọn aliklán Osobu sọyi aliho Orile kaka yì aliho Old Agege Motor Road to amìyọ̀nwhe Nitel tọn. Sọn adà Hùwaji Awọnlin tọn tọn mẹ e dlẹnkàn sọn ahì pẹvi Ashade tọn mẹ sọyi aliklán Akilo tọn ji.

Sọn adà whèzẹtẹn tọn Awọnlin tọn ji e dlẹnkàn sọn aliho Ọba Ogunbi tọn ji kaka yì aliho he dasá yì aliho Agege Motor tọn ji to awàji azọ́nwatẹn Nitel tọn. Sọn adà whèyihọ-waji tọn Awọnlin tọn, dogbó Agege tọn dlẹnkàn sọn alihogbó Abeokuta ji sọn Gandudu Dokọ̀ tọn Ikeja tọn mẹ sọyi aliplitẹn Dopemu tọn ji.

To whenue azọ́nwhe agahún tọn Dasab Airlines gbẹ tin to aimẹ, Agege wẹ azọ́nwatẹn Awọnlin tọn etọn nọ.

Gandudu Dokọ̀ tọn Agege tọn lọ yin didoai to 1954 bo to azọ́nwa ganji kakajẹ 1967 to whenue awhànzọ́nwatọ lẹ hò gántẹn yi whla tintan godo bo yin zize do aṣẹpipa Agbegbe Ikeja tọn tọn glọ na owhe wiatọ̀n. Agege wa yin didesẹ sọn aṣẹpipa Gandudu Dokọ̀ tọn Ikeja tọn glọ to 1980 bo gbọsi mọ kakajẹ 1983 to whenue Awhànfuntọ lẹ sọ vọ́ gántẹn hòyí whlá dopo dogọ bo de tito Gandudu Dokọ̀ tọn tọn sẹ̀ sọn aimẹ to whelọnu. Whla dopo dogọ Agege gbọṣi Ikeja glọ na owhe ṣidopo (6) devo. To godo mẹ, gandudu dokọ̀ tọn atọ̀n ko yin dide sọn Gandudu Dokọ̀ tọn Agege tọn mẹ. Ehelẹ wẹ: Alimosho, Ifako Ijaye po Orile-Agege po.

Omẹ akọ̀ voovo lẹ tọn wẹ tin to lẹdo Gandudu Dokọ̀ tọn Agege tọn mẹ amọ́ Awori lẹ wẹ yin akọta jọun he to finẹ lẹ. Okọ́ tangan he Gandudu Dokọ̀ tọn lọ bẹhẹn lẹ wẹ Ogba, Asade, Dopemu, Orile, Magbon, Oko-Oba, Atobaje, Gbogunleri, Isale Oja, Oke-Koto, Panada, Tabon-Tabon, Ajegunle, Sango, Keke, Papa uku/Olusanya, Oniwaya, Moricas, Iloro, Mangoro, Darocha, Onipetesi, Alfa Nla po Agbotikuyo po. Ayọnu lẹ wẹ yin suhugan mẹhe nọ nọ̀ Gandudu Dokọ̀ tọn lọ mẹ lẹ gọna vude poun akọ̀ he ma nọ dó Ayọgbe lẹ tọn.

To Agege /Orile Agege, Lẹdo Ahọlududu tọn lọ mọdona Ahọlu (Oba) atọ̀n po kọmẹgán ṣidopo devo lẹ po.

To azán 3tọ Ayidosun owhe 2012 tọn, Agahun Dana Air 992 tọn gbà dọ owhé de go dile e to tintẹnpọn nado jẹ̀te do agahúnglintẹn Murtala Muhammed International Airport tọn, bo hù omẹ 153 he to agahún lọ mẹ lẹpo gọna omẹ 10 devo he to kọmẹ̀.

Wehọmẹpá Wehọmẹ Alavọ tọn Awọnlin tọn de tin to finẹ.

National Youth Service Corps Permanent Orientation Camp tin to Alihogbó Iyana-Ipaja tọn ji, to Agege.

•  
  Oba Akran roundabout Agege
•  
  Agege Stadium
•  
  A view of Agege Stadium
•  
  Blẹdi satọ de to lẹdo Agege tọn mẹ
• Lẹdo de to Agege
•  
  nududusatẹn de to Agege
•  
•  
•  
•  
•  
•  
•  
•  
•  

Pínpan glintẹn lẹ to Naijilia

• Agege Local Government
• New School, NYC. Sustainable Cities Club blog post about Agege, Lagos