Techapyrã:
Oje'e avei ñe'ẽjoaju ha'eha ñe'ẽ'apesã térã ñe'ẽ aty oguerekóva peteĩ ñe'ẽtéva mosusũmbyre. Ko mba'e sapy'ánte ndoikói Guarani ñe'ẽme, ñe'ẽjoajúpe ndaipórigui ñe'ẽtéva térã ndoje'éi térã ndojehaíri; upéicharõ jepe oñeñandu ñe'ẽtéva oĩha.
Techapyrã:
2.1.1. Ñe'ẽjoajuteĩ tee
Ha'e pe he'íva peteĩ mba'e, omonei térã ombotovehápe.
Techapyrã:
2.1.2. Ñe'ẽjoajuteĩ porandúva
Ha'e pe oñeporanduhápe peteĩ mba'e térã peteĩ mba'ére. Guaraníme ñaporandúvo jaipuruva'erã ñe'ẽpehẽtai "pa" ha "pi-ko". Techapyrã: - Rejútapa ko'ẽrõ - Ohótapiko hógape
2.1.3. Ñe'ẽjoajuteĩ apoukapýva
Ha'e upe ojepurúva ojejerure, oñembotove térã oñeñe'ẽpohýi hagua.
Techapyrã:
2.1.4. Ñe'ẽjoajuteĩ potapýva
Ha'e pe oñandukáva jaipotárõ ojehu térã nahániri peteĩ mba'e.
Techapyrã:
2.1.5. Ñe'ẽjoajuteĩ mo'ãva
Ha'e pe ndajaikuaaporãirõ jaipotápa ojehu peteĩ mba'e térã nahániri.
Techapyrã:
2.1.6. Ñe'ẽjoajuteĩ momorãva
Ha'e pe jaipurúva ñamomorã ha jahecharamóvo peteĩ mba'e.
Techapyrã:
2.2.1. Ñe'ẽjoajueta ojoykereguáva
Ha'e umi ohóva ojoapykuéri, oñemopa'ũva kytakuéra rupi, ha oĩháicha ojoja hikuéi.
Techapyrã:
Peru | osẽ, | oho, | oñani | tapére |
1 | 2 | 3 |
Ko'ápe jaikuaa oĩha mbohapy ñe'ẽjoaju, jajuhúgui mbohapy ñe'ẽtéva mosusũmbyre. Taha'eha'éva ñe'ẽjoajúpe, ñe'ẽtéva retakue ohechauka avei ñe'ẽjoaju retakue.
2.2.2. Ñe'ẽjoajueta Ñe'ẽjoajuháva
Oñemohendajey kóicha:
2.2.2.1. Ñe'ẽjoajueta Ñe'ẽjoajuháva ñe'ejoajuhaite rupi: Ha'e mokõi térã hetave ñe'ẽjoaju oñembojoajúva hikuéi ñe'ẽjoajuhaite rupive. Ojepuru "ha".
Techapyrã:
2.2.2.2. Ñe'ẽjoajueta Ñe'ẽjoajuháva ñe'ẽjoajuha mbojoaju'ỹva rupi: Ha'e mokõi térã hetave ñe'ẽjoaju ndojokupytýiva. Ojepuru "ỹrõ" ha "téra".
Techapyrã:
2.2.2.2. Ñe'ẽjoajueta Ñe'ẽjoajuháva ñe'ẽjoajuha mbohovakéva rupi: Ha'e mokõi térã hetave ñe'ẽjoaju oñembojoajúva hikuéi ñe'ẽjoajuha mbohovakéva rupive. Ojepuru "upéicharõ jepe", "je-péramo (jepémo)", umíva.
Techapyrã:
2.2.3. Ñe'ẽjoajueta Poguyguáva
Ha'e mokõi ñe'ẽjoaju ohóva ojoapykuéri ja'eporãsérõ, ha ndojojáiva, oĩgui peteĩ oñemomba'eguasuvéva. Ñe'ẽjoajueta po-guyguávape jajuhukuaa:
Ñe'ẽjoaju poguyguaite nahesakãi ha'eño, oguerekomanteva'erã peteĩ ñe'ẽjoaju isãsóva omohesakãva ichupe.
ÑE'ẼJOAJUETA POGUYGUÁVA ÑEMOHENDA
2.2.3.1. Ñe'ẽjoajueta Poguyguáva Teróva
Ha'e umi ñe'ẽjoaju'etápe oikóva teróramo. Oikokuaa teroñe'ẽrõ, moĩmbaha mbohasapyréva ha moĩmbaha mbohasapyre'ỹvarõ. Ko'ãva heñói ojepuru jave ñe'ẽpehẽtai: "ha", "hague", "va", "va'ekue" ha "va'erã". Oñemohendajey kóicha:
2.2.3.1.1. Teroñe'ẽramo: Máva.
Techapyrã:
2.2.3.1.2. Moĩmbaha mbohasapyrévarõ: Mba'e.
Techapyrã:
2.2.3.1.3. Moĩmbaha mbohasapyre'ỹvarõ: Mávape.
Techapyrã:
2.2.3.2. Ñe'ẽjoajueta Poguyguáva Terojáva
Ha'e umi ñe'ẽjoaju'etápe oikóva teró moĩmbahárõ. Ko'ãva heñói ojepuru jave ñe'ẽpehẽtai: "va", "va'ekue", "va'erã”, "ha", "hague".
Techapyra:
Ñe'ẽjoaju poguyguáva "ojerokýva hendive", ojeko tero "Kuñataĩ"-re, ha ojokupyty hendive ñe'ẽriregua "va" rupive.
2.2.3.3. Ñe'ẽjoajueta Poguyguáva Ñe'ẽtejáva
Ha'e umi ñe'ẽjoaju'etápe oikóva ñe'ẽtéva moĩmbaha opaichaguárõ. Oñanduka mba'éichapa, araka'e, moõ, mba'erã ha mba'ere ojehu upe ojehúva. Oñemohendajey kóicha:
2.2.3.3.1. Ñe'ẽjoajueta poguyguáva ñe'ẽteja araguávarõ.
Ko'ãva heñói jaipurúrõ ñe'ẽpehẽtai: "aja", "guive", "jave", "kué-vo", "rire", "vove".
Techapyrã:
2.2.3.3.2. Ñe'ẽjoajueta poguyguáva ñe'ẽteja tendaguávarõ.
Ko'ãva heñói ñambojoapy jave ñe'ẽpehẽtai "ha" térã "hague", ñe'ẽpehẽtai "re", "gui" ha "pe" rehe.
Techapyrã:
2.2.3.3.3. Ñe'ẽjoajueta poguyguáva ñe'ẽteja mba'ereguávarõ.
Ko'ãva heñói jaipuru jave ko'ã ñe'ẽriregua: "gui", "rehe" ha "rupi", oñembojoajúvajepi ñe'ẽpehẽtai "ha" ha "hague" rehe.
Techapyrã:
2.2.3.3.4. Ñe'ẽjoajueta poguyguáva ñe'ẽteja tekoguávarõ.
Ko'ãva heñói jaipuru jave ñe'ẽpehẽtai "háicha" ha "haguéicha”.
Techapyrã:
2.2.3.3.5. Ñe'ẽjoajueta poguyguáva ñe'ẽtejaramóvarõ.
Ko'ãva heñói jaipururõ ñe'ẽpehẽtai "ramo", "rire" ha "rõ".
Techapyrã:
2.2.3.3.6. Ñe'ẽjoajueta poguyguáva ñe'ẽteja ma'erãguávarõ.
Ko'ãva heñói jaipururõ ñe'ẽriregua "hagua" ha "vo".
Techapyrã:
This article uses material from the Wikipedia Avañe'ẽ article Ñe'ẽjoaju Guaraníme, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Kuatia retepy ojeguereko CC BY-SA 4.0 guýpe, ndaha'éiramo oje'éva ambue mba'e. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Avañe'ẽ (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.