Doogebel

Täkst aw mooringer frasch

Woopen	Tjüschlönjkoord
	54.7336111111118.7144444444444154° 44′ N, 8° 43′ O
Gründooten
Bundeslönj:	Slaswik-Holstiinj
Kris:	Nordfraschlönj
Amt:	Söödtuner
Huugde ouer NN:	1 m ouer NN
Grutelse:	36,92 km²
Inboogere:	891 (31. Det. 2021)
Inboogere per km²:	24 Inboogere per km²
Postkåntåål:	25899
Tilefoonfoorwoolen:	04667, 04674
Kfz-Kåntiiken:	NF
Gemiindenumer:	01 0 54 022
LOCODE:	DE DAG
NUTS:	DEF07
Adres foon e Amtsferwalting:	Marktstraße 12 25899 Naibel
Internetsid:	www.amt- suedtondern.de
Bürgemäister:	Kurt Hinrichsen
Lååg foon jü gemiinde Doogebel önj e Kris Nordfraschlönj

Doogebel (aw Tjüsch: Dagebüll, aw Dånsch: Dagebøl) as en toorp önj Nordfraschlönj än tuhuupe ma Foortuft än Waiguurd en gemiinde önj e kris Nordfraschlönj. Jü hiirt tut Åmt Söödtuner. Tu’t norden läit e gemiine Galmsbel, tu’t nordååsten lade Risem-Lonham än Stääsönj, tu’t ååsten e Hoorne, tu’t sööden e Hoolme än tu’t weesten e Weestsiie. E gemiine heet 884 inboogere (2019).

Döör e jarst grut moondrånkels 1362 än et indiken foon lönj önj e läädere iirhunerte önjstöö deer en grut wik twasche e Wisinghiird tut norden, e Moore tut ååsten, än e Hoorne tut söödååsten. Önj jüdeer wik läin maning hålie. Da grutste wjarn Galmsbel, Doogebel, Foortuft, Waiguurd än e Houlme.

Eefterdåt e Houlme 1515 än Waiguurd 1577 loonfååst mååged wörden wjarn, wörd önjt 17st iirhunert fersoocht än dik e hiile doogblinge wik aw iinjtooch in foon Waiguurd bit tu e Wisinghiird. Ouers jü tweet grut moondrånkels 1634 mååged deer en iinje aw. Dåt jarst diilj foon dåtdeer forheewen, e Hollönjerdik, wat e stormflödj fort mååst ouerstiinjen häi, wörd dan jarst iinjsen ma e Moordik eefter Moosbel oufslin. Bit 1688 sääkerden e Foortuftinge jare håli seelew ma en siidik.

E Doogblinge füngen önjt iir 1700 en Oktroy weerdöör ja jare håli önj e iirnge 1702 än 1703 indike köön wat sü tu en ailönj wörd. 1704 wörd dan en doom eeftert norden bäged wat et nai ailönj ma e Üülje Krisen-Albrechen-Kuuch än e fååstewål ferbün. Än döört indiken foon e Klisiikuuch 1727, wörd Doogebel uk fåli loonfååst.

Åldåt et önj en ouderen Oktroy foon 1700 fååstseet wörden wus, wörd e håli Galmsbel ai indiked. Deer wörd bloot en doom tu e fååstewål önjt iir 1701 bäged ouers e håli bliif suner schööl for e sii. Tuleest ging uk di leeste weerw bai e håliflödj 1825 uner.

Diling wise nuch da tweelwen weerwe än e form foon e Doogebelinge Kuuch deer aw haane hü e håli Doogebel am 1700 wälj ütsåch. Än uk di stroote wat diling aw di üülje doom tu e fååstewål låpt håt nuch "Dagebüll Damm".

Di 1. önj e Ismoune 2008 wörd e gemiine diilj foont Åmt Söödtuner.

 

Diling amfootet et toorp Doogebel da tra kuuge Juljåånen-Marien-Kuuch, Oosewulder Kuuch än e Doogebelinge Kuuch. Tu e gemiine Doogebel hiire aptu uk nuch Foortuft än Woiguurd.

Önjt weesten foon e Doogebelinge Kuuch deer lait et toorpsdiilj Doogebel-Huugen ma daheer weerwe:

• Kuuchweerw ma et Stroonhotel
• Jensweerw
• Naiweerw ma et "Hotel Neuwarft"
• Dyensweerw
• e meelenweerw, en läigen weerw weer iirtids en meelen stöö

Bai e Kuuchweerw as e huuwen, weer schaawe tu e ailönje Feer än Oomrem sile. Hu schaawe sile uk tu e hålie. Dåt gungt åål foon e dåmperbru ouf, weer uk di such foon Naibel haanekjart. Doogebel heet en lungen bütendik. Deer stönje brökede "bååse-buude" bai e strönj. Bai eebe koon följk üt aw e slaag luupe, än uk ouer tu Üülönj spånke. Önj e slaag koon huum apårtie keere siinj: kråbe/twasluupere, poorne, schule, sii-stääre, stroonsnake.....

Doogebel heet uk en hotel, dåt stroonhotel, följk ferteelt, dåt iinjsen Hans Christian Andersen deer ouernåchtet heet, as´r aw e wäi ouer tu Feer wus, am di dånsche kining tu besäken.

 

Tut ååsten foon Doogebel-Huugen lait et toorpsdiilj Doogebel-Schörk ma daheer weerwe foont weesten eeftert ååsten:

• Nommensweerw
• Pätjersweerw
• Hinnersweerw, diling di hord
• Tyensweerw
• Söschensweerw
• Schörkeweerw

Bütefort toorp tut nordååsten lade uk nuch da biinge weerwe Latj Hüs än Piitjens.

•  
  Doogebel
•  
  Doogebel-Schörk
•  
  Doogebel-Schärk
•  
  Foortuft
•  
  Waiguurd
•  
  Waiguurd
•  
  Doogebel-Huuven
•  
  Doogebel bru

E gemiine heet 13 sate önj e gemiinefertreesing.

• Iiljtörn Doogebel

  Commons: Doogebel – Soomling foon bile än filme

• Bongsiiler Kanaal
• Doogebelerkuuch önjt Nordfriesland Lexikon foont NFI