پارینه‌سنگی میانی: دورهٔ باستان‌شناسی، بخشی از عصر سنگ

باستان‌شناسان بازه این دوره را از ۳۰۰ هزار سال تا ۳۰ هزار سال پیش می‌دانند. مهم‌ترین ویژگی‌های آن، پیشرفت و گوناگونی ابزارهای سنگی و همچنین نخستین کاربردهای نمادین دست‌ساخته‌هاست.

این دوران با تاریخ‌های مختلف در نقاط مختلف جهان رخ داده‌است. این دوران با ظهور دوران پارینه سنگی زبرین پایان می‌یابد.

در این دوران بود که انسان‌های نئاندرتال در حدود ۳۰۰٫۰۰۰ تا ۳۰٫۰۰۰ سال پیش در قارهٔ اروپا ظهور یافتند و قدیمی‌ترین آثار یافت شده از انسان در این دوران مربوط به ۱۹۵٫۰۰۰ سال پیش مربوط به همین دوران می‌شود. همچنین جدایی فیزیولوژیکی انسان نوین با تغییراتی در میتوکندری حوا تا ۱۵۰٫۰۰۰ سال پیش و ظهور انسان ایگرگ کروموزومی در حدود ۹۰٫۰۰۰ سال پیش از دیگر اتفاقات در این دوران بود. همچنین بنا بر منشاء آفریقایی انسان نوین، انسان‌های نوین در حدود ۷۰٫۰۰۰ تا ۱۰۰٫۰۰۰ سال پیش تصمیم به مهاجرت از آفریقا گرفتند و با گسترش قلمرو خود، جایگزینی انسان نوین با انسان‌های نئاندرتال و انسان راست‌قامت از دیگر رخ دادهای مهم در این دوران بود.

در حدود ۱۰۰٬۰۰۰ پیش از میلاد آثار بر جای مانده از غارنشینی در کوه‌های زاگرس در غرب ایران بیانگر سکونت انسان در این مناطق در دوره پارینه‌سنگی میانی (۳۰۰٬۰۰۰ تا ۳۰٬۰۰۰ سال پیش) است.

• گاه‌شمار تاریخ ایران از غارنشینی تا ظهور هخامنشیان