واقع‌گرایی فلسفی: مکتب فلسفی

واقع‌گرایی متضمن مفهوم صدق (یا حقیقت) یا کذب است. هدف علم نزد واقع‌گرایان توصیف صادق و درست چگونگی واقعیت جهان است. چنانچه گزاره‌ای که به آن علم داریم، در عالم خارج از ذهن نیز برقرار باشد، علم ما از معلوم درست و صادق است. در غیر این صورت علم ما نادرست و کاذب است.

واقع‌گرایان معتقدند جهان مستقل از فهم انسان وجود دارد و فهم انسان می‌تواند کاشف پاره‌ای از امور در عالم خارج باشد. گزاره‌های درست امری از جهان واقع را چنان‌که هست، توصیف می‌کنند. واقع‌گرایان معتقدند نظریه می‌تواند صادق باشد حتی اگر کسی به آن اعتقاد نداشته باشد.

دو مفهوم واقع‌گرائی (به انگلیسی: Realism) و واقع‌بینی (به انگلیسی: Realisticism) اگرچه به نوعی ممکن است که متفاوت از یکدیگر تلقی بشوند، اما گاهی از اوقات نیز این دومفهوم مترادف با یکدیگر شناخته می‌شوند.

یک گزاره صادق است اگر و تنها اگر امور آن‌گونه باشد، که در این گزاره بیان شده‌است.

البته رئالیست‌ها مخالف کارکرد ابزاری دانش کاذب نیستند؛ یعنی ممکن است دو چیز که یکی درست و دیگری نادرست است، امور را به گونه یکسانی وصف کنند. در این صورت عالم می‌تواند امر نادرست را فرض کند و از آن بمثابه امر درست بهره برد. همچنان‌که بطلمیوسی‌ها زمین را مرکز عالم فرض می‌کردند و خورشیدگرفتگی و ماه گرفتگی را به درستی پیش‌بینی می‌کردند؛ زیرا برای این پیش‌بینی فرقی نمی‌کند خورشید به دور زمین بگردد یا برعکس زمین به دور خورشید بگردد؛ ولی در عین حال‌واقع گرایان، ابزارانگار نیستند.

• رئالیسم انتقادی
• ضد واقع‌گرایی
• رئالیسم شاعرانه
• واقع‌گرایی (هنر)