نورثروپ گرومن بی-۲ اسپیریت: نوعی هواپیمای بمب افکن

این هواپیما قابلیت حمل ۸۰ بمب هوشمند ۲۳۰ کیلوگرمی JDAM با سیستم جی‌پی‌اس یا ۱۶ بمب هسته‌ای ۱۱۰۰ کیلوگرمی کلاس D83 را دارد.

نورثروپ گرومن بی-۲ اسپیریت
کاربری	هواگرد شناساگریز راهبردی سنگین
کشور سازنده	آمریکا
تولیدکننده	نورثروپ گرومن
نخستین پرواز	۱۷ ژوئیه ۱۹۸۹؛ ۳۴ سال پیش (۱۹۸۹-17}})
معرفی‌شده در	۱ ژانویه ۱۹۹۷
وضعیت	فعال
کاربر اصلی	نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا
ساخته‌شده	۲۰۰۰-۱۹۸۷
تعداد ساخته‌شده	۲۱
هزینهٔ برنامه	۴۴/۷۵ میلیارد دلار (تا ۲۰۰۴)
هزینه هر فروند	*۷۳۷ میلیون دلار (۱۹۹۷ approx. flyaway cost), (equivalent to $۱٫۱۳ billion in ۲۰۲۱)الگو:Inflation/fn $2.1B average cost (equivalent to $۳٫۲۱ billion in ۲۰۲۱)الگو:Inflation/fn

بی-۲، با سوخت‌گیری اولیه بیش از ۱۱ هزار کیلومتر را طی می‌کند و اگر سوخت‌گیری هوایی کند، می‌تواند به هر نقطه‌ای از زمین برود. این بمب افکن در ارتفاع ۵۰۰۰۰ پایی یا 15.24 کیلومتری از سطح زمین به دور از چشم رادارهای دشمن می‌تواند بمب‌های زیادی را رها کند.

هزینه‌های بسیاری بالای این هواپیما موجب شد که پروژه بی-۲ در کنگره آمریکا و ستاد مشترک وزارت دفاع بسیار بحث‌انگیز باشد. در ابتدا سفارش تولید ۱۳۲ فروند از این بمب‌افکن به نورثروپ داده شده‌بود اما پایان جنگ سرد و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی نیاز به این هواپیما را که برای نفوذ به فضای هوایی شوروی و بمباران مراکز حساس آن طراحی شده بود، به شدت کاهش داد و در نهایت تنها ۲۱ فروند از این بمب‌افکن تولید شد. حادثه پایگاه اندرسن در سال ۲۰۰۸ منجر به نابودی یکی از آن‌ها شد و در حال حاضر، ۲۰ فروند دیگر در خدمت نیروی هوایی آمریکا قرار دارند. ارتش آمریکا نخستین بار از این بمب‌افکن در سال ۱۹۹۹ در جنگ کوزوو استفاده کرد و سپس در جنگ افغانستان، جنگ عراق و جنگ ۲۰۱۱ لیبی نیز از آن‌ها بهره برد.

نسل دوم این بمب‌افکن، دارای ویژگی رادارگریزی بهتری است که می‌تواند در برابر تهدیدهای سیستم‌های ضدهوایی ایمن باشد. بدنهٔ این بمب‌افکن از مواد خاصی ساخته شده که امواج رادار را جذب می‌کند. دودهای حاصل از احتراق موتور بی-۲ قبل از اینکه خارج شوند، کاملاً سرد می‌شوند تا رادارهای حرارتی نتوانند مسیر آن را پیدا کنند. همان‌طور که در تصاویر بی-۲ پیداست، در این بمب‌افکن سکان عمودی وجود ندارد. به این نوع طراحی، بال‌دیس می‌گویند که در آن همه تجهیزات و محموله درون بال هواپیما قرار دارد. بی-۲ برای چرخش و غلت زدن، مرکز ثقل خود را تغییر می‌دهد. تمام این ویژگی‌ها سبب شده‌اند که بی-۲ مانند یک روح با آزادی عمل بالا، آسمان را طی کند.

 

این بمب افکن در سال ۱۹۹۷ معرفی شد و تعداد ۲۱ فروند از آن تاکنون ساخته شده‌است. نام مستعاری که برای هر فروند از این ۲۱ فروند انتخاب شده، به صورت ترکیب کلمه شبح (spirit) به علاوهٔ نام یکی از ایالت‌های آمریکا است (مانند شبح نیویورک، شبح اوهایو، شبح پنسیلوانیا و…).
از میان این ۲۱ فروند، یک فروند به‌نام «شبح کانزاس» در ۲۳ فوریه ۲۰۰۸، مدت کمی پس از برخاستن از باند فرودگاه پایگاه هوایی اندرسن، بر اثر نقص فنی با باند پرواز برخورد کرد و کاملاً نابود شد. دو خلبان این بمب‌افکن، بعد از برخورد بال چپ به زمینِ کنار باند، اقدام به خروج اضطراری (ایجکت) از بمب افکن کردند و از این سانحه جان سالم به در بردند. این حادثه از پرهزینه‌ترین حادثه‌های هوانوردی دنیا به‌شمار می‌آید.

هزینه‌های نگهداری این هواپیما هم بسیار زیاد است. هزینه نگهداری هر فروند بی-۲ در هر ماه ۳٫۴ میلیون دلار است و پس از هر ساعت پرواز باید ۶۰ ساعت فعالیت تعمیراتی و نگهداری بر روی آن انجام شود. با توجه به اینکه عملیات‌های بی-۲ معمولاً بیش از ۳۰ ساعت طول می‌کشند، پس از هر مأموریت باید ده‌ها روز فعالیت تعمیراتی بر روی آن‌ها انجام شود.

نمونه توسعه یافته این بمب‌افکن با نام نورثروپ گرومن بی-۲۱ ریدر (به انگلیسی: Northrop Grumman B-21 Raider) (به معنای مهاجم)، در حال تکمیل، توسعه و گذراندن آزمایش‌ها است. انتظار می‌رود این بمب افکن تا سال ۲۰۲۵ وارد خدمت شود.

 

داده‌ها از USAF Fact Sheet, Pace, Spick

ویژگی‌های کلی

• خدمه: ۲: خلبان (سمت چپ) و فرمانده عملیات (سمت راست)
• طول: ۶۹ فوت (۲۱ متر)
• پهنای بال: ۱۷۲ فوت (۵۲ متر)
• ارتفاع: ۱۷ فوت (۵٫۲ متر)
• مساحت بال‌ها: ۵٬۱۴۰ فوت مربع (۴۷۸ متر مربع)
• وزن خالی: ۱۵۸٬۰۰۰ پوند (۷۱٬۶۶۸ کیلوگرم)
• وزن ناخالص: ۳۳۶٬۵۰۰ پوند (۱۵۲٬۶۳۴ کیلوگرم)
• بیشترین وزن برخاست: ۳۷۶٬۰۰۰ پوند (۱۷۰٬۵۵۱ کیلوگرم)
• ظرفیت سوخت: ۱۶۷٬۰۰۰ پوند (۷۵٬۷۵۰ کیلوگرم)
• پیشرانه هواگرد: ۴ عدد توربوفن بدون پس‌سوز جنرال الکتریک اف۱۱۸-جی‌ای-۱۰۰،‏ با پیشرانه ۱۷٬۳۰۰ پوند-نیرو (۷۷ کیلونیوتن) در هر موتور

عملکرد

• حداکثر سرعت: ۶۳۰ مایل بر ساعت (۱٬۰۱۴ کیلومتر بر ساعت؛ ۵۴۷ گره) در ۴۰٬۰۰۰ فوت (۱۲٬۰۰۰ متر) ارتفاع از سطح دریا
• سرعت کروز: ۵۶۰ مایل بر ساعت (۹۰۱ کیلومتر بر ساعت؛ ۴۸۷ گره) در ۴۰٬۰۰۰ فوت (۱۲٬۰۰۰ متر) ارتقاع از سطح دریا
• بُرد: ۶٬۹۰۵ مایل؛ ۱۱٬۱۱۲ کیلومتر (۶٬۰۰۰ مایل دریایی)
• حداكثر ارتفاع: ۵۰٬۰۰۰ فوت (۱۵٬۰۰۰ متر)
• بارگیری بال: ۶۷٫۳ پوند بر فوت مربع (۳۲۹ کیلوگرم بر متر مربع)
• نیرو به وزن: ۰٫۲۰۵

جنگ‌افزار

• 2 internal bays for ordnance and payload with an official limit of ۴۰٬۰۰۰ پوند (۱۸٬۰۰۰ کیلوگرم); maximum estimated limit is ۵۰٬۰۰۰ پوند (۲۳٬۰۰۰ کیلوگرم)
  • 80× ۵۰۰ پوند (۲۳۰ کیلوگرم) class bombs (Mk-82, GBU-38) mounted on Bomb Rack Assembly (BRA)
  • 36× ۷۵۰ پوند (۳۴۰ کیلوگرم) CBU class bombs on BRA
  • 16× ۲٬۰۰۰ پوند (۹۱۰ کیلوگرم) class bombs (Mk-84, GBU-31) mounted on Rotary Launcher Assembly (RLA)
  • 16× B61 or B83 nuclear bombs on RLA (strategic mission)
  • Standoff weapon: AGM-154 Joint Standoff Weapon (JSOW) and AGM-158 Joint Air-to-Surface Standoff Missile (JASSM)
  • 2× GBU-57 Massive Ordnance Penetrator

این هواپیما در مقایسه با سایر بمب‌افکن‌های آمریکایی مانند بی-۵۲ و بی-۱، انعطاف‌پذیری بسیاری دارد و کاربردی‌ترین نوع در میان بمب‌افکن‌های سرنشین دار است.

 

طبق ادعای سازندگان، مهم‌ترین ویژگی این بمب افکن، رادارگریزی آن است که توانایی بی‌نظیری در انهدام مهم‌ترین و ارزش‌مندترین پایگاه‌های دشمن حتی در قلب پدافندهای هوایی بسیار سنگین به این بمب‌افکن می‌دهد. به این ترتیب، این هواپیما می‌تواند بدون ترس از شناسایی توسط رادار دشمن، در ارتفاعات بالا به عملیات و تجسس پرداخته و آزادی عمل فوق‌العاده‌ای نیز داشته باشد. هرچند به گفتهٔ کارشناسان این توانایی‌های ادعایی هنوز در میدان جنگ واقعی مورد آزمایش قرار نگرفته‌اند. این ویژگی‌ باعث شده‌ که بی-۲ به عنوان تنها بمب افکن رادارگریز قرن بیست و یکم شناخته شود.علاوه بر رادارگریزی، ویژگی‌های آیرودینامیکی و توانایی حمل مقدار زیادی تسلیحات، این بمب‌افکن را از سایر بمب افکن‌های موجود متمایز می‌کند.

پروژه ساخت بمب‌افکن بی-۲ در دوران ریاست جیمی کارتر آغاز شد. این بمب‌افکن همچنان گران‌قیمت‌ترین و پیشرفته‌ترین بمب‌افکنی است که تا به حال ساخته شده و هزینه تولید هر فروند آن بر اساس قیمت‌های سال ۱۹۹۷، حدود ۷۳۷ میلیون دلار بود. هزینه فروش با توجه به قیمت قطعات یدکی، تجهیزات، و پشتیبانی نرم‌افزاری در سال ۱۹۹۷ به ۹۲۹ میلیون دلار می‌رسید. در صورتی که هزینهٔ کل پروژه ساخت این بمب‌افکن شامل تحقیقات، توسعه، مهندسی و آزمایش‌ها هم منظور شود، هر فروند از این هواپیما با هزینه‌ای معادل ۲٫۱ میلیارد دلار (قیمت هنگام ساختن) ساخته شده و هزینه کل پروژه بر اساس قیمت‌های سال ۱۹۹۷، معادل ۴۴ میلیارد و ۷۵۰ میلیون دلار است.

بمب‌افکن بی-۲ اسپیریت با قیمت تقریبی ۲ میلیارد دلار آمریکا (با احتساب هزینه‌های پروژه تولید) هم‌اکنون به عنوان گران‌قیمت‌ترین هواپیمای جهان شناخته می‌شود. این قیمت برابر با قیمت یک کشتی جنگی بزرگ آمریکایی است.

یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های بی-۲، بمباران مراکز نظامی صربستان در طول جنگ کوزوو در سال ۱۹۹۹ بود. فقط در ۸ پرواز اولیه، بی-۲ ۳۳ درصد اهداف را نابود کرد. در این پروازها، بی-۲ از پایگاه خود در ایالت میزوری برمی‌خاست، منطقهٔ مورد نظر را در صربستان بمباران می‌کرد و سپس به آشیانهٔ خود بازمی‌گشت، بدون اینکه جایی توقف داشته‌باشد! مأموریت بعدی بی-۲ در افغانستان بود که ۳ بمب افکن بی-۲ طی ۳ روز اردوگاه‌ها و مناطق مورد اشغال طالبان را بمباران کردند. آخرین عملیات بی-۲ اسپیریت در عراق بود، که طی سورتی‌های ۳۰ ساعته و حتی ۵۰ ساعته، این بمب‌افکن‌ها بیش از ۱٫۵ میلیون پوند مهمات را در مناطق جنگی رها میکردن

•  
  خدمه تعمیر و نگهداری در حال سرویس‌دهی به بی-۲ در پایگاه هوایی اندرسن، گوام.
•  
  اولین نمایش عمومی بی-۲ در سال ۱۹۸۸. ستارهٔ جلوی بی-۲، بمب‌افکن را با ۵ نقاشی از این هواپیما نشان می‌دهند
•  
  بی-۲ در سال ۱۹۸۹
•  
  بی-۲ از نمای پایین
•  
  بی-۲
•  
  بمب ۹۱۰ کیلوگرمی چند منظوره (BDU-56) در حال نصب بر روی لانچر بی-۲
•  
  شبح نیویورک
•  
  بی-۲ بر فراز رود می‌سی‌سی‌پی
•  
  برخاستن بی-۲ از باند فرودگاه

• هورتن هو ۲۲۹
• نورثروپ وای‌بی-۳۵
• نورثروپ وای‌بی-۴۹