منافع ملی

منافع ملی به اهدافی که یک دولت در سطح بین‌المللی برای حفظ آنها تلاش می‌کند، گفته می‌شود. منافع ملی از لحاظ درجهٔ اهمیت به سه دسته تقسیم می‌شوند:

• منافع حیاتی: منافعی که با موجودیت یک دولت در ارتباط است و به هیچ وجه قابل مذاکره نیست.
• منافع مهم: منافعی که دولتها برای حفظ و صیانت آن‌ها در مذاکرات تلاش می‌کنند.
• منافع حاشیه‌ای: منافعی که تنها برای بالا بردن قدرت چانه‌زنی یک دولت در مذاکرات ایجاد شده و قابل چشم‌پوشی‌اند.

منافع ملی ممکن است به مثابهٔ هدف‌های اولیه و همیشگی کشور تعریف شوند و این هدف‌های همیشگی به ارزش‌های چهارگانهٔ زیر گفته می‌شود:

1. امنیت وجودی
2. امنیت رفاهی
3. حفظ و ازدیاد قدرت کشور در روابط با کشورهای دیگر
4. پرستیژ

انواع منافع ملی:

• اختلاف‌زا: که قابل مصالحه و مرافعه هستند.
• متعارض: زمانی که منافع بازیگران با یکدیگر تفاوت اصولی دارند
• مشترک: منفعت‌های همسان بازیگران

موازی: زمانی که ارتقا و افول منافع ملی یک کشور به ارتقا یا افول منافع ملی کشور دیگر بستگی دارد.

از دیدگاه واقع‌گرایانهٔ هانس جی. مورگنتا، دو مفهوم اساسی امنیت و منافع ملی، نیروی محرکهٔ هدایت امور دولت‌ها-ملت‌ها در جهان پرهرج ومرج امروزند. منافع یک کشور از همان منظر قدرت در علم سیاست تعریف می‌شود و در تبیین منافع ملی، هیچ‌گونه ارزش‌گذاری خوب و بد قابل تشخیص وجود ندارد.

منافع ملی به مجموعه‌ای از مصالح و فوایدی اشاره دارد که برای یک کشور و جامعه به صورت کلی مورد نیاز و حائز اهمیت است. این منافع شامل موارد زیر می‌شود:

1. امنیت ملی: حفظ امنیت و سلامتی کشور در برابر تهدیدات داخلی و خارجی از جمله تهدیدات نظامی، تروریسم، تجاوز و تهدیدات امنیتی دیگر.
2. توسعه اقتصادی: تأمین رشد اقتصادی و افزایش سطح رفاه جامعه، ایجاد اشتغال و فرصت‌های شغلی، جذب سرمایه‌گذاری و تقویت زیرساخت‌های اقتصادی.
3. استقلال و آزادی: حفظ استقلال سیاسی، سرمایه‌گذاری در قدرت نظامی، به دست آوردن آزادی اقتصادی و سیاسی از سوی دیگر کشورها و حفظ حاکمیت و سرمایه‌های ملی.
4. حفظ منابع طبیعی و محیط زیست: مراقبت و حفاظت از منابع طبیعی، حفظ تنوع زیستی، کنترل آلودگی و حفظ تعادل محیط زیست.
5. حمایت از سلامت و آموزش: تأمین خدمات بهداشتی و درمانی به جامعه، ارتقاء سطح آموزش و تحصیلات، ترویج عدالت اجتماعی و کاهش نابرابری‌ها.
6. حفظ هویت فرهنگی و اجتماعی: حفظ و ترویج فرهنگ و هویت ملی، حفظ حقوق و آزادی‌های فردی، تنوع فرهنگی و تعاملات اجتماعی.

منافع ملی می‌توانند متناسب با شرایط و نیازهای هر کشور متفاوت باشند و تعیین اولویت‌هایی که برای یک کشور مهم است به عهده سیاستمداران و مسئولان کشور است.